Nowa Prawda

Patrz hasło: Aleksandrówka.

Prawda, dziś to dwie wsie o tej nazwie: Nowa i Stara. Wcześniej jedna osada Prawda zapisywana jako Drwika i Drwiska Wola (1516). Od 1540 już tylko Prawda. W 1921 r, występuje Prawda i Prawda Nowa kolonia. W 1967 r. Nowa Prawda i Stara Prawda. Pierwotna nazwa Drwika, Drwiska Wola, związana może być z nazwą osobową Drwik (por. drwić, mówić od rzeczy, pleść, gadać głupstwa  – nazwa Drwich, Drwikowski lub od rzeczownika drwa (wieś założona po wykarczowaniu lasu Podsiekarz). Później nazwa zmieniona na Prawda, nawiązująca do herbu Prawda, nadanego przez biskupa Jana Latalskiego w 1528 r. (Rymut, t. 9, 2013, 236).

Na podstawie traktatu rozbiorowego z 1795 r. wieś Prawda trafiła pod panowanie austriackie. Od 1796 r. znajdowała się na terytorium cyrkułu mińskiego (wiązowieckiego). Z dniem 1 listopada 1803 r. trafiła pod jurysdykcję szefa cyrkułu siedleckiego. Na podstawie traktatu w Schönbrunn z 14 października 1809 r., kończącego wojnę francusko-austriacką, od 1810 r. znalazła się w nowej rzeczywistości polityczno-administracyjnej, bowiem miejscowość ta znalazła sie pod władzą podprefekta powiatu łukowskiego departamentu siedleckiego. W 1810 r. została utworzona gmina dominialna Prawda. Po utworzeniu Królestwa Polskiego w 1815 r. gmina Prawda została objęta władzą komisarza obwodu łukowskiego (od 1842 r. naczelnika powiatu łukowskiego) województwa podlaskiego (od 1837 r. guberni podlaskiej). W styczniu 1845 r. nastąpiła likwidacja guberni podlaskiej. Powiat łukowski znalazł się w granicach guberni lubelskiej. W 1864 r., po ogłoszeniu ukazów uwłaszczeniowych przez rząd carski, dokonano reorganizacji gmin. Prawda znalazła się w na nowo zorganizowanej gminie Prawda powiatu łukowskiego guberni lubelskiej. Od 13 stycznia 1867 r. powiat łukowski znalazł się w granicach guberni siedleckiej. Taka przynależność administracyjna Prawdy przetrwała do 14 września 1913 r. Wtedy , bez zmiany przynależności gminnej i powiatowej, osada znalazła się w granicach guberni lubelskiej. Na początku drugiej dekady XX w. doszło do kształtowania się punktu osadniczego w postaci kolonii nazwanej Prawda Nowa. Po zajęciu interesującego nas terytorium Królestwa Polskiego przez wojska niemieckie i ukonstytuowaniu się 24 sierpnia 1915 r. zarządu okupacyjnego Prawda Nowa, znajdując się w powiecie łukowskim, weszła w skład generał-gubernatorstwa warszawskiego (Kaiserlich-deutsche Generalgouvernement Warschau) [APL, MSGL, sygn. 167, s. 466–467; APS, AGP, sygn. 204; sygn. 205; „Verordnungsblatt für das General-Gouvernement Warschau/Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego” 1915, 1, s. 1–2; Tabella, II, 116; PKSG na 1876 god, 185; PKSG na 1878 god, 160; PKSG na 1880 god, 245; Mencel 1976, 49, 311; Mądzik 2005, 313–314]. Taki stan rzeczy przetrwał do uzyskania przez Polskę niepodległości. W pierwszych dniach wolności Kolonia Prawda Nowa weszła w skład Gminy Prawda powiatu łukowskiego województwa lubelskiego (od 1919 r.). 23 marca 1933 r. została ogłoszona ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Na jej podstawie Prawda Nowa posiadająca już rangę wsi stworzyła samodzielną Gromadę Prawda Nowa będącą elementem składowym Gminy Prawda [„LDW” 1933, nr 22, s. 407; 1935, nr 30, s. 548; Skorowidz, IV, 75]. W czasie okupacji niemieckiej (od 26 października 1939 r. do końca lipca 1944 r.) wieś znajdowała się na terytorium Gminy Prawda powiatu garwolińskiego dystryktu warszawskiego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej przywrócono podział administracyjny sprzed 26 października 1939 r. Taka organizacja przynależności terytorialnej przetrwała aż do chwili likwidacji Gminy Prawda. 5 października 1954 r. Prawda Nowa znalazła się w granicach Gromady Prawda Stara. Z dniem 1 stycznia 1962 r. Ostatnia została przekształcona w Gromadę Stoczek Łukowski [Amtliches, 70; „DUWRN w Lublinie” 1954, nr 15, s. 75; 1961, nr 11, s. 192]. W grudniu 1972 r. nastąpiło przywrócenie funkcjonowania gmin. Prawda Nowa weszła w skład Gminy Stoczek Łukowski [„DUWRN w Lublinie” 1972, nr 12, s. 178]. Z dniem 1 czerwca 1975 r., po likwidacji powiatu łukowskiego, wieś znalazła się w granicach województwa siedleckiego. 1 stycznia 1999 r., z chwilą wprowadzenia reformy podziału administracyjno-terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej, znalazła się na terytorium Gminy Stoczek Łukowski powiatu łukowskiego województwa lubelskiego [Dz.U., 1975, nr 16, poz. 91, s. 160; 1998, nr 96, poz. 603, s. 3432].

Brak informacji o stanowiskach zarówno z kwerendy, jak i z systematycznych badań powierzchniowych prowadzonych w roku 1983 w ramach AZP [NID, AZP obszar 63-75].

Wieś wyodrębniła się z osady Prawda niedługo przed początkiem pierwszej wojny światowej. Patrz hasło: Stara Prawda.

Wyznanie rzymskokatolickie

Mieszkańcy Nowej Prawdy wyznania rzymskokatolickiego, w pierwszej połowie XX w. przynależeli do parafii w Stoczku Łukowskim, w którym funkcjonowała świątynia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W 1921 r. odnotowano w Nowej Prawdzie 219 wiernych Kościoła rzymskokatolickiego. Opiekę duszpasterską sprawowali następujący księża zajmujących etaty proboszcza lub administratora: Michał Dąbrowski (1910–1926), Apolinary Rybiński (1926–1929), Ludwik Romanowski (1929–1932), Stanisław Filipowicz (1932–po 1939) i Józef Pyziołek (1945–po 1950). Ponadto posług duchownych udzielali księża wikariusze m.in.: Apolinary Rybiński, Jan Kazimierczak, Zygmunt Szymczak, Antoni Teofil Stormke, Julian Joński, Czesław Wrzosek i Ludwik Sobolewski [APS, ASCPRK w Stoczku Łukowskim, sygn. 75–83; Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Podlachiensis pro Anno Domini 1925, s. 141–142; Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Podlachiensis pro Anno Domini 1928, s. 84; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1929, 284–285; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1931, 92; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1939, 116–117; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1947, 101; Skorowidz, IV, 74].

Wyznanie prawosławne

W czasie pierwszego spisu powszechnego w II Rzeczypospolitej w 1921 r. odnotowano obecność 1 osoby wyznania prawosławnego. Zadeklarowała ona prawdopodobnie narodowość rosyjską [Skorowidz, IV, 75].

Nauka dzieci z Nowej Prawdy w pierwszej połowie XX w. była związana ze szkołą w Starej Prawdzie. Wprowadzenie obowiązku szkolnego w 1919 r. umożliwiło utworzenie w Starej Prawdzie koedukacyjnej 1-klasowej 4-oddziałowej szkoły powszechnej z 1 etatem nauczyciela. Była to placówka najniższej rangi. Ranga szkoły z czasem nieznacznie wzrosła. W 1937 r. doszło do reorganizacji szkolnictwa powszechnego. Placówka oświatowa w Starej Prawdzie uzyskała status publicznej szkoły powszechnej I stopnia z 2 etatami pedagogicznymi. Swoim zasięgiem w 1938 r. objęła miejscowości: Starą Prawdę i Nową Prawdę. Nauczycielami tej szkoły tuż przed wybuchem II wojny światowej byli: Władysław Wojtaszek i Maria Wojtaszek. Pod koniec roku szkolnego 1937/1938 naukę pobierało w niej 108 dzieci. W czasie okupacji niemieckiej funkcjonowała w Starej Prawdzie polska szkoła ludowa. Jej nauczycielem był W. Wojtaszek. Od września 1944 r. nauka w szkole powszechnej w Starej Prawdzie toczyła się w klasach I–IV. Pod koniec lat 40. XX w. szkoła posiadała status już placówki 6-klasowej, zaś dzieci naukę w klasie VII kontynuowały w szkole w Stoczku. Na początku lat 50. Była to już szkoła 7-klasowa. Uczęszczały do niej dzieci z ze Starej Prawdy i Nowej Prawdy. Wkrótce szkoła uzyskała status 7-klasowej placówki oświatowej.

W 1827 r. odnotowano w Prawdzie 19 domów, w których zamieszkiwały 122 osoby. Przeszło trzy dekady później (1859 r.) funkcjonowało 25 domostw i 212 mieszkańców. W 1879 r. w odnotowano istnienie 19 domów z 229 mieszkańcami. Według pierwszego spisu powszechnego z 1921 r. przeprowadzonego w Polsce w Nowej Prawdzie funkcjonowało 37 domostw, w których mieszkało 220 osób. W końcu lutego 1943 r. władze niemieckie odnotowały w Nowej Prawdzie 395 mieszkańców [APL, NPŁ, sygn. 449, k. 272v; Tabella, II, 116; PKSG na 1880 god, 245; Skorowidz, IV, 75; Amtliches, 70].

Głównym źródłem utrzymania ludności w XIX w. i w XX w. jest rolnictwo. Uprawa gruntów i hodowla zwierząt była czynnikiem dominującym, który zaważył na powstaniu tej miejscowości. Ze względu na jakość gleb koncentrowano się głównie na uprawie zbóż nie wymagających dobrych gleb takich jak np. żyto i owies. W mniejszym stopniu uprawiano pszenicę i jęczmień. Hodowano również trzodę chlewną i bydło rogate. Z tym ostatnim był związany proces produkcji mleka i przetworów mlecznych.