Nowy Holeszów

Patrz hasło: Hanna.

Znaczenie słowa Holeszów – patrz hasło Holeszów. W 1966 r. zmieniono nazwę z Holeszów Kolonia na Nowy Holeszów.

W 1923 r. gmina Sławatycze, obejmująca większość dzisiejszej gminy Hanna, weszła w skład powiatu włodawskiego województwa lubelskiego. Okupacyjne władze niemieckie 26 października 1939 r. zlikwidowały powiat włodawski, w wyniku czego gmina Sławatycze znowu znalazła się w powiecie bialskim. W 1944 r. powróciła ona do przywróconego powiatu włodawskiego województwa lubelskiego, chociaż 20 lipca 1944 r. Nikita Chruszczow proponował, aby powiat przyłączyć do ZSRR. W latach 1975–1998 znajdowała się w składzie województwa bialskopodlaskiego. Potem ponownie weszła w skład powiatu włodawskiego województwa lubelskiego [Ćwik i Reder, 1977; Wawryniuk, 2012b, s. 10–11].

Wieś Kolonia Holeszów powstała w gminie Sławatycze. Od 1933 r. była gromadą we wspomnianej gminie [LDW, 1933, nr 22, poz. 181]. Po likwidacji gmin, w latach 1954–1972 wchodziła w skład gromady Hanna [DUWRNwL, 1954, nr 15, poz. 64]. Od 1973 r. Nowy Holeszów jest sołectwem w gminie Hanna [DUWRNwL, 1972, nr 12, poz. 239].

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju (stan na 1.10.2023) częściami wsi Nowy Holeszów są: Chilcze i Popówka [https://eteryt.stat.gov.pl/]. Na początku XXI w. odnotowano nazwy: Błonie, Chrolowe, Kurhan, Popówka, Potoki, Wyhar, Za Kozickim i Zalesie [Olejnik, 2014].

W trakcie prowadzonych w roku 2002 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 6 stanowisk, które dostarczyły źródeł krzemiennych (narzędzia, odpadki powstałe z ich formowania lub napraw, także półsurowiec) oraz ceramicznych (ułamki naczyń) będących pozostałościami po różnych formach osadnictwa pradziejowego i wczesnohistorycznego. Na podstawie ilości i rozrzutu zebranych artefaktów wyróżniono ślady osadnicze (1-3 zabytki z bardzo małej powierzchni) bądź bardziej trwałe struktury osadnicze – siedliska (powyżej 3 znalezisk z większego areału). Prawdopodobnie ślady osadnicze występujące w kontekście trwalszych struktur można utożsamiać z różnoraką aktywnością gospodarczą – związaną z myślistwem, zbieractwem, uprawą pól, hodowlą, pasterstwem, gospodarką leśną czy wędrówkami w poszukiwaniu surowców.

Zebrane źródła ruchome pochodzą z kilku faz osadniczych. Wyróżniono artefakty z epoki brązu (kultura trzciniecka), także z przełomu epoki brązu i epoki żelaza (kultura łużycka). Zidentyfikowano również ułamki naczyń średniowiecznych (do X w.), także późniejszych (w zakresie XIV-XV w.). W jednym przypadku na podstawie wywiadu z miejscową ludnością zlokalizowano miejsce po folwarku z XVII-XX w. Ponadto nie określono chronologii zabytków pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych [NID, AZP obszar 68-89].

Patrz hasło: Holeszów. Ostatni właściciel zadłużonych dóbr ziemskich Adam Alfons Ciemniewski postanowił w 1921 r. rozparcelować. Ostatecznie parcelacja zastała zatwierdzona przez władze państwowe 4 sierpnia 1923 r. W jej wyniku ziemię nabyli: Baj A. (14 ha), Baj A. (9 ha), Baj J. (11 ha), Bajko T. (7 ha), Borodziej B. (4 ha), Byszuk J. (5 ha ), Chrol J. (19 ha), Czerwonka J. (19 ha), Danielczuk A. (11 ha), Danielczuk A. (8 ha), Dwojak A. (12 ha), Ignatiuk P. (3 ha), Jakimowicz M. (16 ha), Kazimieruk B. (7 ha), Kiryk L. (18 ha), Klimiuk J. (4 ha), Klimiuk P. (4 ha), Kochan Ł. (8 ha), Kochan P. (8 ha), Kolada T. (4 ha), Kowalski M. (18 ha), Kowalski T. (18 ha), Kozicki J. (9 ha), Krupka P. (13 ha), Kuryło N. (4 ha), Lewczuk P. (4 ha), Łobacz A. (18 ha), Łobacz A. (4 ha), Łobacz J. (17 ha), Matczuk M. (4 ha), Matuszak A. (9 ha), Mirosław A. (18 ha), Osypiuk T. (4 ha), Pastuszak A. (9 ha), Patejuk M. (8 ha), Pawluczuk J. (4 ha), Poljański J. (5 ha), Prażmo J. (9 ha), Pytka J. (9 ha), Sokół A. (11 ha), Sokół H. (11 ha), Spuś J. (9 ha), Spuś S. (18 ha), Tarasiuk R. (12 ha), Trochimiuk P. (6 ha), Wawryszuk J. (6 ha), Wawryszuk T. (12 ha), Widawski A. (9 ha) i Wielmowicz A. (18 ha) [APL OCh, HW, sygn. 137]. Część z nabywców osiedliła się na zakupionej ziemi i w ten sposób powstała nowa wieś Kolonia Holeszów (Nowy Holeszów).

Według spisu powszechnego z 1921 r. w jednym budynku w Kolonii Holeszów zamieszkiwały trzy osoby, wyznania rzymskokatolickiego, narodowości polskiej [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 5]. W 1943 r. w czasie okupacji niemieckiej we wsi doliczono się już 137 Polaków i 15 Ukraińców [APL, UOL, sygn. 139]. W marcu 1947 r. pozostawało tutaj m.in. 14 osób narodowości ukraińskiej [APL OCh, Starostwo Powiatowe we Włodawie, sygn. 219]. W 1966 r. zarejestrowano zaś 165 mieszkańców [Wawryniuk, 2012b, s. 91]. W 2021 r. w Nowym Holeszowie zameldowanych było 79 osób [https://www.polskawliczbach.pl].

Zdecydowana większość mieszkańców wsi od powstania wsi była wyznania rzymskokatolickiego. Należą oni obecnie do parafii rzymskokatolickiej pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Hannie.

Patrz hasło: Holeszów.

2 listopada 1945 r. we wsi w potyczce pomiędzy UPA a milicjantami zginęło 13 funkcjonariuszy milicji i UB [Zajączkowski, 2016, s. 92].