Celej

Patrz hasło: Aleksandrówka.

Celej – notowany w 1880 jako folwark, nazwa prawdopodobnie pochodzi nazwy osobowej typu Celej, Czelej lub od czasownika celić, calić, czyli naprawiać. (Rymunt, t. 2, 1997, 10).

Na podstawie decyzji traktatu rozbiorowego z 1795 r. tereny, na których obecnie funkcjonuje Celej, trafiły pod panowanie austriackie. Od 1796 r. znajdowały się na terytorium cyrkułu mińskiego (wiązowieckiego). Z dniem 1 listopada 1803 r. trafiły pod jurysdykcję szefa cyrkułu siedleckiego. Na podstawie traktatu w Schönbrunn z 14 października 1809 r., kończącego wojnę francusko-austriacką, tereny te od 1810 r. znalazły się w nowej rzeczywistości polityczno-administracyjnej bowiem znalazły się w podprefektórze powiatu łukowskiego departamentu siedleckiego. W związku z tym, że obszary te należały do prywatnych właścicieli, stanowiąc integralną cześć dóbr Guzówka, znalazły się w 1810 r. w nowo utworzonej gminie dominialnej Guzówka. Po powstaniu Królestwa Polskiego w 1815 r. zostały objęte władzą komisarza obwodu łukowskiego (od 1842 r. naczelnika powiatu łukowskiego) województwa podlaskiego (od 1837 r. guberni podlaskiej). W styczniu 1845 r. nastąpiła likwidacja guberni podlaskiej. Powiat łukowski znalazł się w granicach guberni lubelskiej. W 1864 r., po ogłoszeniu ukazów uwłaszczeniowych przez rząd carski, dokonano reorganizacji gmin. Obszar przyszłej wsi wraz z Guzówką znalazł się w gminie Mysłów powiatu łukowskiego guberni lubelskiej. Od 13 stycznia 1867 r. powiat łukowski znalazł się w granicach guberni siedleckiej. W połowie lat 70. XIX w. pojawił się samodzielny folwark Celej wyodrębniony z dóbr Guzówka, który znalazł się na terenie gminy Mysłów. Taka przynależność administracyjna Celeja przetrwała do 14 września 1913 r. Wtedy Celej, bez zmiany przynależności gminnej i powiatowej, znalazł się w granicach guberni lubelskiej. Po zajęciu interesującego nas terytorium Królestwa Polskiego przez wojska niemieckie i ukonstytuowaniu się 24 sierpnia 1915 r. zarządu okupacyjnego, Celej znajdując się w powiecie łukowskim, wszedł w skład generał-gubernatorstwa warszawskiego (Kaiserlich-deutsche Generalgouvernement Warschau) [APL, MSGL, sygn. 167, s. 440–441; APS, HwŁ, sygn. 2/52; „Verordnungsblatt für das General-Gouvernement Warschau/Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego” 1915, 1, s. 1–2; PKSG na 1876 god, 201; PKSG na 1878 god, 159; Mencel 1976, 49, 311; Mądzik 2005, 313–314]. Taki stan rzeczy przetrwał do uzyskania przez Polskę niepodległości. W pierwszych dniach wolności Celej wszedł w skład gminy Mysłów powiatu łukowskiego województwa lubelskiego (od 1919 r.). 23 marca 1933 r. została ogłoszona ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Na jej podstawie Celej wszedł w skład Gromady Guzówka będącą elementem składowym Gminy Mysłów [„LDW” 1933, nr 22, s. 406; 1935, nr 30, s. 547; Skorowidz, IV, 73]. W czasie okupacji niemieckiej (od 26 października 1939 r. do końca lipca 1944 r.) Celej znajdował się na terytorium gminy Mysłów powiatu garwolińskiego dystryktu warszawskiego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej przywrócono podział administracyjny sprzed 26 października 1939 r. Taka organizacja przynależności terytorialnej przetrwała aż do chwili likwidacji gminy Mysłów. 5 października 1954 r. Celej znalazł się w granicach Gromady Powały. Jednak już z dniem 1 stycznia 1959 r. została ona zlikwidowana, zaś wieś została włączona do Gromady Kisielsk. Trzy lata później Celej, po zlikwidowaniu Gromady Kisielsk, został włączony do Gromady Stoczek Łukowski [Amtliches, 70; „DUWRN w Lublinie” 1954, nr 15, s. 75; 1958, nr 10, s. 155; 1961, nr 11, s. 191]. W grudniu 1972 r. nastąpiło przywrócenie funkcjonowania gmin. Celej wszedł w skład Gminy Stoczek Łukowski [„DUWRN w Lublinie” 1972, nr 12, s. 178]. Z dniem 1 czerwca 1975 r., po likwidacji powiatu łukowskiego, znalazł się w granicach województwa siedleckiego. 1 stycznia 1999 r., z chwilą wprowadzenia reformy podziału administracyjno-terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej, znalazł się na terytorium Gminy Stoczek Łukowski powiatu łukowskiego województwa lubelskiego [Dz.U., 1975, nr 16, poz. 91, s. 160; 1998, nr 96, poz. 603, s. 3432].

W trakcie prowadzonych w roku 1988 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 2 stanowiska w części Celeje oraz 3 stanowiska w części Kapice – na których zarejestrowano pojedyncze niecharakterystyczne ułamki naczyń glinianych i krzemienny materiał odpadkowy – niedatowane. W jednym przypadku nieliczna ceramika pochodzi z wczesnej epoki żelaza (kultura grobów kloszowych), w kolejnym z okresu nowożytnego (XVI-XVII w.) [NID, AZP obszar 63-75 i 63-76].

Celej do połowy lat 70. XIX w. stanowił integralną część dóbr Guzówka. W 1875 r. nastąpiło jego wyodrębnienie jako samodzielnego folwarku, który z upływem kolejnych dekad przekształcił się w samodzielną wieś [APS, HwŁ, sygn. 2/52].

Celej był integralną częścią dóbr Guzówka. Tymoteusz Łuniewski 16 lipca 1875 r. doprowadził do wyodrębnienia folwarku o powierzchni 172 mórg i 37 prętów (w tym m.in. 94 mórg i 167 prętów gruntów ornych, 50 mórg i 276 prętów łąk oraz 20 mórg i 266 prętów pastwisk) oraz jego sprzedaży Dominikowi Arturowi Janowi Czartoryskiemu. Niespełna 4 lata później (23 czerwca 1879 r.) D. A. J. Czartoryski część folwarku Celej odsprzedał Janowi i Agnieszce (de domo Szymańska) Chroślińskim i Józefowi Budnerowi (97 mórg i 39 prętów). Pozostała cząstka została zakupiona przez Józefa i Wiktorię (de domo Żydlewska) Jaśkiewiczów. 29 stycznia 1880 r. J. Budner stał się samodzielnym właścicielem 37 mórg i 30 prętów, posiadany majątek przekazał wkrótce swoim synom Mikołajowi i Aleksandrowi. W latach 80. i 90. XIX w. i na początku XX w. nastąpiły dalsze podziały własności na gruntach folwarku Celej. Agnieszka Chroślińska sprzedała 10 mórg ziemi Konstantemu Dobieckiemu (zakupił również 2,5 morgi od małżeństwa Jaśkiewiczów) i 6 mórg Maciejowi Pyrze. Fragment majątku o powierzchni 6 mórg przekazała córce Ludwice. Znaczna część dóbr (43 morgi i 280 prętów) trafiła w ręce syna Jana Chroślińskiego oraz Karola Bogusza i Apolonii Bogusz. W okresie międzywojennym ta część majątku została poddana działom rodzinnym Chroślińskich i Boguszów. Małżeństwo Jaśkiewiczów część swojego majątku przekazało swojemu synowi Władysławowi Jaśkiewiczowi, zaś kolejną cząstkę sprzedali Adamowi Łuczyńskiemu, który grunta te przekazał w darze córce Mariannie Łuczyńskiej (by w 1910 r. zażądać ich zwrotu, co zostało dokonane). Ta ostatnia w 1883 r. wyszła za mąż za wspomnianego W. Łuczyńskiego. Tuż przed I wojną światową A. Łuczyński odsprzedał swojemu zięciowi W. Łuczyńskiemu 4 dziesięciny i 1183 sążni gruntów. Część majątku posiadana przez Konstantego Dobieckiego został zbyta Klemensowi i Mariannie Osieckim, a ci ostatni odstąpili je Bonifacemu Antoniemu Zawistowskiemu. Ten ostatni w połowie marca 1914 r. zbył 6 dziesięcin i 1117 sążni Antoniemu Jaśkiewiczowi. W 1921 r., po śmierci Władysława Jaśkiewicza, część własności w Celeju przeszła na jego spadkobierców: Stanisława, Mariannę, Bronisławę, Genowefę, Władysława, Zygmunta i Józefa Jaśkiewiczów oraz Aleksandrę Zienkiewiczową [APS, HwŁ, sygn. 2/52; sygn. 2/139; Łagowski Władysław notariusz przy Kancelarii Hipotecznej Sądu Okręgowego w Siedlcach, sygn. 4, akt nr 207 z 1879 r.; ASCPRK w Domanicach powiat Siedlce, sygn. 1/105, k. 55v; sygn. 1/106, k. 43, 43v; ASCPRK w Wilczyskach powiat Łuków, sygn. 37, k. 109; sygn. 1/48, s. 168; ASCPRK w Staninie powiat Łuków, sygn. 1/57, k. 65; Lukovskiy uyezd, 86].

Wyznanie rzymskokatolickie

Mieszkańcy Celeja wyznania rzymskokatolickiego w dobie niewoli narodowej znajdowali się w jurysdykcji proboszcza parafii w Wilczyskach, w którym funkcjonowała świątynia pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Spis urzędowy z 1909 r. wykazał obecność 72 rzymskich katolików w Celeju. W 1921 r. odnotowano tu 78 wiernych Kościoła rzymskokatolickiego. Opiekę duszpasterską sprawowali następujący księża zajmujący etaty proboszcza lub administratora: Leon Modrzewski (1805–1846), Antoni Perkowski (1846–1852), Ignacy Ostałowski (1852–1866), Julian Sawicki (1867–1910), Kazimierz Lewitt (1910–1911), Karol Żebrowski (1911–1912), Ignacy Ciszewski (1912–1913) i Bronisław Garycki (1913–1919). Ponadto posług duchownych udzielali księża wikariusze m.in.: Stanisław Chromiński, Zenon Zawadzki, Edmund Dzięcielewski, Czesław Łopiński, Edward Kucerzyński i Stanisław Krygier. W 1919 r. Celej został przeniesiony do parafii Stoczek Łukowski. Odtąd opiekę duszpasterską nad mieszkańcami sprawowali następujący księża proboszczowie i administratorzy: Michał Dąbrowski (1919–1926), Apolinary Rybiński (1926–1929), Ludwik Romanowski (1929–1932), Stanisław Filipowicz (1932–po 1939) i Józef Pyziołek (1945–po 1950) oraz księża wikariusze: Apolinary Rybiński, Jan Kazimierczak, Zygmunt Szymczak, Antoni Teofil Stormke, Julian Joński, Czesław Wrzosek i Ludwik Sobolewski [APL, ASCPRK w Wilczyskach, sygn. 1–58; ASCPRK we Włostowicach, sygn. 68, s. 102; APS, ASCPRK w Wilczyskach powiat Łuków, sygn. 1–53; Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Podlachiensis pro Anno Domini 1925, s. 141–142; Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Podlachiensis pro Anno Domini 1928, s. 84; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1929, 284–285; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1931, 92; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1939, 116–117; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1947, 101; Lukovskiy uyezd, 86–87; https://regestry.lubgens.eu/viewpage.php?page_id=1057 [dostęp: 29.02.2024].

Wyznanie prawosławne

W Celeju w czasie pierwszego spisu powszechnego w II Rzeczypospolitej w 1921 r. odnotowano obecność 2 osób wyznania prawosławnego, które zadeklarowały narodowość polską [Skorowidz, IV, 73].

W 1875 r. w odnotowano w Celeju istnienie 3 domów, w których nie wykazano obecności mieszkańców. Cztery lata później odnotowano już 9 mieszkańców. Spis urzędowy z 1909 r. wykazał obecność 72 osób. Według pierwszego spisu powszechnego z 1921 r. przeprowadzonego w Polsce w tej wsi funkcjonowało 7 domostw, w których mieszkało 80 osób [PKSG na 1876 god, 201; PKSG na 1880 god, 272; Lukovskiy uyezd, 86–87; Skorowidz, IV, 73].

W Folwarku Celej w połowie lat 60. XIX w. znajdowała się niezbędna infrastruktura do uprawiania rolnictwa. Poza nowym dworem drewnianym funkcjonowały: chlew, stodoła, obora, stajnia, domy dla służby i kuźnia [„Dziennik Warszawski” 1866, nr 273, s. 336]. Głównym źródłem utrzymania ludności w XIX w. i w XX w. było rolnictwo. Uprawa gruntów i hodowla zwierząt była czynnikiem dominującym, który zaważył na powstaniu tej miejscowości. Ze względu na jakość gleb koncentrowano się głównie na uprawie zbóż nie wymagających dobrych gleb takich jak np. żyto i owies. W mniejszym stopniu uprawiano pszenicę i jęczmień. Hodowano również trzodę chlewną i bydło rogate. Z tym ostatnim był związany proces produkcji mleka i przetworów mlecznych.

Dom murowany z cegły palonej z początku XX stulecia. Wybudowany w 1913 r. przez Karola Bogusza.