Kapice

Patrz hasło: Aleksandrówka.

Kapice – nazwa prawdopodobnie pochodzi od określenia kaplice, kaplic, kaplicki. Kapica to kapa albo habit mnisi. Od tego rzeczownika urobiono przydomek osoby z tą miejscowością związanej (Rymunt, t. 4, 2021, 325).

Na podstawie traktatu rozbiorowego z 1795 r. obszar, na którym obecnie znajdują się Kapice, trafił pod panowanie austriackie. Od 1796 r. terytorium to wchodziło w skład cyrkułu mińskiego (wiązowieckiego). Z dniem 1 listopada 1803 r. znalazło się w jurysdykcji szefa cyrkułu siedleckiego. Tak ustanowiona przynależność administracyjna przetrwała do włączenia omawianego terytorium w skład Księstwa Warszawskiego w 1810 r., zgodnie z postanowieniami traktatu w Schönbrunn z 14 października 1809 r., kończącego wojnę francusko-austriacką. W nowej rzeczywistości polityczno-administracyjnej osada młyńska Kapice znalazła się od 1810 r. na terenie powiatu łukowskiego departamentu siedleckiego. Również w 1810 r. został objęta jurysdykcją wójta gminy dominialnej Prawda. Po utworzeniu Królestwa Polskiego w 1815 r. te tereny weszły do obwodu łukowskiego (od 1842 r. naczelnika powiatu łukowskiego) województwa podlaskiego (od 1837 r. guberni podlaskiej). W styczniu 1845 r. nastąpiła likwidacja guberni podlaskiej. Powiat łukowski znalazł się w granicach guberni lubelskiej. W 1864 r. po ogłoszeniu ukazów uwłaszczeniowych przez rząd carski dokonano reorganizacji gmin. Teren przyszłej osady Kapice znalazł się w gminie Prawda powiatu łukowskiego guberni lubelskiej. Od 13 stycznia 1867 r. powiat łukowski znalazł się w granicach guberni siedleckiej. Taka przynależność administracyjna Kapic przetrwała do 14 września 1913 r. Wtedy też osada młyńska Kapice, bez zmiany przynależności gminnej i powiatowej, znalazła się w granicach guberni lubelskiej. Po zajęciu interesującego nas terytorium Królestwa Polskiego przez wojska niemieckie i ukonstytuowaniu się 24 sierpnia 1915 r. zarządu okupacyjnego Kapice znajdujące się w powiecie łukowskim weszły w skład generał-gubernatorstwa warszawskiego (Kaiserlich-deutsche Generalgouvernement Warschau) [APS, HwŁ, sygn. 2/320; „Verordnungsblatt für das General-Gouvernement Warschau/Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego” 1915, 1, s. 1–2; PKSG na 1880 god, 271; Mencel 1976, 49, 311; Mądzik 2005, 313–314]. Ten stan rzeczy przetrwał do uzyskania przez Polskę niepodległości. W pierwszych dniach wolności doszło do ukształtowania się Kolonii Kapice. Weszła ona w skład Gminy Prawda powiatu łukowskiego województwa lubelskiego (od 1919 r.). 23 marca 1933 r. została ogłoszona ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Na jej podstawie Kolonia Kapice weszły w skład Gromady Wola Kisielska będącą elementem składowym Gminy Prawda [„LDW” 1933, nr 22, s. 407; 1935, nr 30, s. 549; Skorowidz, IV, 74]. W czasie okupacji niemieckiej (od 26 października 1939 r. do końca lipca 1944 r.) Kolonia Kapice znajdowała się na terytorium Gminy Prawda powiatu garwolińskiego dystryktu warszawskiego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej przywrócono podział administracyjny sprzed 26 października 1939 r. Taka organizacja przynależności terytorialnej przetrwała aż do chwili likwidacji Gminy Prawda. 5 października 1954 r. Kapice znalazły się w granicach Gromady Kisielsk. Ostatecznie z dniem 1 I 1962 r. Gromada Kisielsk została zlikwidowana, zaś wieś włączono do Gromady Stoczek Łukowski [Amtliches, 70; „DUWRN w Lublinie” 1954, nr 15, s. 75; 1961, nr 11, s. 191]. W grudniu 1972 r. nastąpiło przywrócenie funkcjonowania gmin. Kapice weszły w skład Gminy Stoczek Łukowski [„DUWRN w Lublinie” 1972, nr 12, s. 178]. Z dniem 1 czerwca 1975 r. , po likwidacji powiatu łukowskiego, znalazły się w granicach województwa siedleckiego. 1 stycznia 1999 r., z chwilą wprowadzenia reformy podziału administracyjno-terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej, znalazły się na terytorium Gminy Stoczek Łukowski powiatu łukowskiego województwa lubelskiego [Dz.U., 1975, nr 16, poz. 91, s. 160; 1998, nr 96, poz. 603, s. 3432].

W trakcie prowadzonych w roku 1988 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 2 stanowiska w części Celeje oraz 3 stanowiska w części Kapice – na których zarejestrowano pojedyncze niecharakterystyczne ułamki naczyń glinianych i krzemienny materiał odpadkowy – niedatowane. W jednym przypadku nieliczna ceramika pochodzi z wczesnej epoki żelaza (kultura grobów kloszowych), w kolejnym z okresu nowożytnego (XVI-XVII w.) [NID, AZP obszar 63-75 i 63-76].

Osada młyńska kapice istniała już na pewno w XVIII wieku, skoro uwzględniono ją na austriackiej mapie Heldensfelda z lat 1801-1804:

Kolonia Kapice pojawiła się w źródłach na początku dwudziestolecia miedzywojennego.

Mieszkańcy Kapic wyznania rzymskokatolickiego, w pierwszej połowie XX w. przynależeli do parafii w Stoczku Łukowskim, w którym funkcjonowała świątynia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Opiekę duszpasterską sprawowali następujący księża zajmujących etaty proboszcza lub administratora: Michał Dąbrowski (1914–1926), Apolinary Rybiński (1926–1929), Ludwik Romanowski (1929–1932), Stanisław Filipowicz (1932–po 1939) i Józef Pyziołek (1945–po 1950). Ponadto posług duchownych udzielali księża wikariusze m.in.: Apolinary Rybiński, Jan Kazimierczak, Zygmunt Szymczak, Antoni Teofil Stormke, Julian Joński, Czesław Wrzosek i Ludwik Sobolewski [APS, ASCPRK w Stoczku Łukowskim, sygn. 75–83; Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Podlachiensis pro Anno Domini 1925, s. 141–142; Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Podlachiensis pro Anno Domini 1928, s. 84; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1929, 284–285; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1931, 92; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1939, 116–117; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1947, 101].

Kolonia Kapice powstała na kilka lat przed przeprowadzeniem spisu powszechnego w wolnej Polsce w 1921 r. Liczba mieszkańców dla Kapic z początku lat 20. XX w. jest trudna do ustalenia z powodu podania zbiorczych danych dla Jagodne i tej miejscowości [Skorowidz, IV, 74].

Głównym źródłem utrzymania ludności w XIX w. i w XX w. było rolnictwo. Uprawa gruntów i hodowla zwierząt była czynnikiem dominującym, który zaważył na powstaniu tej miejscowości. Ze względu na jakość gleb koncentrowano się głównie na uprawie zbóż nie wymagających dobrych gleb takich jak np. żyto i owies. W mniejszym stopniu uprawiano pszenicę i jęczmień. Hodowano również trzodę chlewną i bydło rogate. Z tym ostatnim był związany proces produkcji mleka i przetworów mlecznych.

Dom drewniany na podwalinie z kamienia pochodzący z okresu międzywojennego (materialy UG w Stoczku Łukowskim).