Kamionka

Patrz hasło: Aleksandrówka.

Nazwa pochodzi prawdopodobnie o staropolskiego określenia „kamionka” oznaczającego skład, stertę kamieni. Może być tez nawiązaniem do właściwości gleb zawierających duże ilości kamieni.

W okresie przedrozbiorowym Kamionka położona była w ziemi stężyckiej województwa sandomierskiego.

Na podstawie decyzji traktatu rozbiorowego z 1795 r. obszar wsi będący integralną częścią dóbr Ciechomin trafił pod panowanie austriackie. Od 1796 r. znajdował się na terytorium cyrkułu mińskiego (wiązowieckiego). Z dniem 1 listopada 1803 r. trafił pod jurysdykcję szefa cyrkułu siedleckiego. Na podstawie traktatu w Schönbrunn z 14 października 1809 r., kończącego wojnę francusko-austriacką, Kamionka od 1810 r. znalazła się w nowej rzeczywistości polityczno-administracyjnej bowiem miejscowość ta trafiła pod władzę podprefekta powiatu łukowskiego departamentu siedleckiego. W 1810 r. została utworzona gmina dominialna Ciechomin. W jurysdykcji wójta tej gminy znalazło się terytorium Kamionki. Po utworzeniu Królestwa Polskiego w 1815 r. gmina została objęta władzą komisarza obwodu łukowskiego (od 1842 r. naczelnika powiatu łukowskiego) województwa podlaskiego (od 1837 r. guberni podlaskiej). W styczniu 1845 r. nastąpiła likwidacja guberni podlaskiej. Powiat łukowski znalazł się w granicach guberni lubelskiej.

W 1864 r., po ogłoszeniu ukazów uwłaszczeniowych przez rząd carski, dokonano reorganizacji gmin. Kamionka znalazła się w gminie Mysłów powiatu łukowskiego guberni lubelskiej. Od 13 stycznia 1867 r. powiat łukowski znalazł się w granicach guberni siedleckiej. Taka przynależność administracyjna Kamionki przetrwała do 14 września 1913 r. Wtedy, bez zmiany przynależności gminnej i powiatowej, znalazła się w granicach guberni lubelskiej. Po zajęciu interesującego nas terytorium Królestwa Polskiego przez wojska niemieckie i ukonstytuowaniu się 24 sierpnia 1915 r. zarządu okupacyjnego Kamionka znajdując się w powiecie łukowskim weszła w skład generał-gubernatorstwa warszawskiego (Kaiserlich-deutsche Generalgouvernement Warschau) [APL, MSGL, sygn. 167, s. 440–441; APS, HwŁ, sygn. 2/52; „Verordnungsblatt für das General-Gouvernement Warschau/Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego” 1915, 1, s. 1–2; PKSG na 1876 god, 161; PKSG na 1878 god, 159; PKSG na 1880 god, 207; Mencel 1976, 49, 311; Mądzik 2005, 313–314]. Taki stan rzeczy przetrwał do uzyskania przez Polskę niepodległości. W pierwszych dniach wolności Kamionka weszła w skład Gminy Mysłów powiatu łukowskiego województwa lubelskiego (od 1919 r.). 23 marca 1933 r. została ogłoszona ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Na jej podstawie wieś Kamionka wraz z wsią Powały i Kolonią Powały stworzyła samodzielną Gromadę Kamionka będącą elementem składowym Gminy Mysłów [„LDW” 1933, nr 22, s. 406; 1935, nr 30, s. 548; Skorowidz, IV, 74]. W czasie okupacji niemieckiej (od 26 października 1939 r. do końca lipca 1944 r.) znajdowała się na terytorium Gminy Mysłów powiatu garwolińskiego dystryktu warszawskiego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej przywrócono podział administracyjny sprzed 26 października 1939 r. Taka organizacja przynależności terytorialnej przetrwała aż do chwili likwidacji Gminy Mysłów. 5 października 1954 r. Kamionka znalazła się w granicach Gromady Powały. Jednak już z dniem 1 stycznia 1959 r. Gromada Powały została zlikwidowana, zaś wieś Kamionka została włączona do Gromady Ciechomin [Amtliches, 70; „DUWRN w Lublinie” 1954, nr 15, s. 75; 1958, nr 10, s. 155]. W grudniu 1972 r. nastąpiło przywrócenie funkcjonowania gmin. Kamionka weszła w skład Gminy Stoczek Łukowski [„DUWRN w Lublinie” 1972, nr 12, s. 178]. Z dniem 1 czerwca 1975 r. Kamionka, po likwidacji powiatu łukowskiego, znalazła się w granicach województwa siedleckiego. 1 stycznia 1999 r., z chwilą wprowadzenia reformy podziału administracyjno-terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej, znalazła się na terytorium Gminy Stoczek Łukowski powiatu łukowskiego województwa lubelskiego [Dz.U., 1975, nr 16, poz. 91, s. 160; 1998, nr 96, poz. 603, s. 3432].

W roku 1867 właścicielami gospodarstw w Kamionce byli włościanie noszący następujące nazwiska: Bogusz (3 rodziny), Brodowski, Chudek (8), Gołaski, Jończyk (4), Kisielik, Kruk, Mróz (4), Orzełek, Parkot (2), Stelmach i Urban [APL, ZTL, sygn. 11/1980].

Jedyne stanowisko pochodzi z dawnych badań powierzchniowych prowadzonych w roku 1978 – brak bliższych danych o znalezionym materiale i funkcji stanowiska, zweryfikowanych w 2006 w ramach AZP, w czasie której zebrano liczną ceramikę naczyniową z siedliska nowożytnego (XVIII-XIX w.) [NID, AZP obszar 64-75].

Kamionka powstała zapewne w XVI wieku. Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z rejestru poborowego z roku 1569 [AGAD, ASK I, sygn. 8, k. 441v].

Tereny na których powstała Kamionka stanowiły własność szlachecką. Były częścią dóbr wilczyskich, czy szerzej żelechowskich. Od XV wieku tereny te należały do Ciołków-Żelechowskich. W rękach tej rodziny  pozostawały do schyłku XVI wieku. Następnie  przeszły w ręce  Gostomskich, m.in. Anzelma, wojewody rawskiego, następnie jego synów -Stanisława i Hieronima. W drugiej połowie XVII w. ich posesorką była Marianna z Gembickich Ossolińska, wdowa po Franciszku Hieronimie Gostomskim [Bis 2021, 303-305].

W wieku XVIII omawiane dobra należały do Jerzego Ignacego Lubomirskiego, chorążego koronnego. Po jego śmierci, w roku 1754  należące do niego dobra podzielono na trzy schedy między jego synów  Adolfa, Jerzego i Franciszka oraz  żonę Joannę de Stein. Klucz żelechowski (w tym Kamionka) oraz  ciechomiński  znalazły się w schedzie drugiej (Jerzego). Faktyczną opiekunką dóbr była jego matka Joanna de Stein  [APRz, Archiwum Lubomirskich, sygn. 15, s. 49- 50]. Od lat siedemdziesiątych XVIII wieku znalazły się w rękach rodziny Romanów – najpierw Fabiana, a następnie jego syna Placyda [Regestr diecezjów, 364]. Od tego ostatniego nabył je w 1792 roku Ignacy Wyssogota Zakrzewski.

Kamionka wchodząc w skład dóbr Ciechomin została zakupiona przez Ignacego Wyssogotę Zakrzewskiego jeszcze przed upadkiem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Po jego śmierci 15 lutego 1802 r. majątek był zarządzany przez jego spadkobierców. Ostatecznie dobra Ciechomin zostały zlicytowane 7 marca 1825 r. Tym sposobem Kamionka trafiła w ręce Konstancji Zakrzewskiej de domo Zakrzewska za sumę 95560 złp. 16 stycznia 1828 r. dobra Ciechomin wraz z Kamionką zostały odkupione przez Tadeusza Zakrzewskiego. Nowy właściciel posiadał m.in. Kamionkę aż do swojej śmierci w 1853 r. Następnie nowymi właścicielami 9 lutego 1854 r. zostali jego dwaj synowie: Ignacy Marian Józef Błażej oraz Gustaw Stanisław Antoni Zakrzewscy. Osiem lat później, pierwszy z nich, stał się jedynym właścicielem całego majątku Ciechomin, poprzez odkupienie części należącej do brata. 21 stycznia 1864 r. dobra Ciechomin wraz z Kamionką nabyła za 67500 rubli Maria Jasińska. Już 29 maja 1865 r., z powodu zadłużenia, własność M. Jasińskiej została zlicytowana za długi na rzecz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Dobra te wtedy nabył Henryk Karski. Nieoczekiwanie Ciechomin wraz z Kamionką ponownie wróciły w ręce rodziny Zakrzewskich. 25 marca 1868 r. Ignacy Marian Józef Błażej Zakrzewski odkupił od H. Karskiego te dobra za 15500 rubli. 15 lipca 1869 r. I. M. J. B. Zakrzewski sprzedał majątek (bez Folwarku Powały sprzedanego wcześniej w ręce Leontyny Karpińskiej i Petroneli Karpińskiej de domo Dobrzyńska) Ignacemu Józefowi Piotrowi Jasieńskiemu za 57682 ruble. 16 lipca 1875 r. Ciechomin wraz z Kamionką trafiły w ręce: Jana Ledziana, Adama Kazimierczuka i Andrzeja Florczuka za kwotę 85000 rubli. Jednak już 17 marca 1876 r. dobra te zostały zlicytowane. Ich nabywcą został Berek Lichtenberg za sumę 35005 rubli. Lichtenberg już 10 grudnia 1878 r. zaczął proces ich rozprzedawania na kolonie. Dzięki temu powstało przeszło 200 gospodarstw rolnych [APS, HwŁ, sygn. 2/64; sygn. 2/65; Zahorski 1963, 374–380].

W marcu 1864 r. została ogłoszona przez rząd carski reforma uwłaszczeniowa. Na jej podstawie 11 kwietnia 1867 r. doszło do powstania w Kamionce 29 gospodarstw, których pełnoprawnymi właścicielami stali się miejscowi włościanie użytkujący dotąd grunty należące do posiadacza dóbr Ciechomin. Łączna powierzchnia gruntów 304 morgi i 231 prętów, wykorzystana na przeprowadzenie uwłaszczenia pochodziła z obszaru tego majątku. Ówczesny właściciel za utraconą nieruchomość otrzymał odszkodowanie w wysokości 3137,17 rubla. Tym sposobem właścicielami gospodarstw, mającymi powierzchnię od 0,8 do 37 mórg ziemi, stali się włościanie.

Wyznanie rzymskokatolickie

Mieszkańcy Kamionki wyznania rzymskokatolickiego, zarówno w okresie przedrozbiorowym, jak i w dobie niewoli narodowej, znajdowali się w jurysdykcji proboszcza parafii w Wilczyskach, w którychfunkcjonowała świątynia pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Podczas spisu stanu parafii w 1859 r. w Kamionce mieszkało 78 parafian. Spis urzędowy z 1909 r. wykazał obecność 249 rzymskich katolików. W 1921 r. odnotowano w Kamionce 269 wiernych Kościoła rzymskokatolickiego. Opiekę duszpasterską sprawowali następujący księża zajmujący etaty proboszcza lub administratora: Leon Modrzewski (1805–1846), Antoni Perkowski (1846–1852), Ignacy Ostałowski (1852–1866), Julian Sawicki (1867–1910), Kazimierz Lewitt (1910–1911), Karol Żebrowski (1911–1912), Ignacy Ciszewski (1912–1913) i Bronisław Garycki (1913–1919). Ponadto posług duchownych udzielali księża wikariusze m.in.: Stanisław Chromiński, Zenon Zawadzki, Edmund Dzięcielewski, Czesław Łopiński, Edward Kucerzyński i Stanisław Krygier. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości funkcję proboszcza sprawowali: Aleksander Fijałkowski (1919–1922), Bolesław Krasuski (1922–1925), Stefan Bogucki (1925–1936), Tadeusz Zaremba (1936–?) i Bronisław Gromek (1945–po 1947). [APL, ASCPRK w Wilczyskach, sygn. 1–58; ASCPRK we Włostowicach, sygn. 68, s. 102; APR, ZDP, sygn. 30.25/15525, s. 2; APS, ASCPRK w Wilczyskach powiat Łuków, sygn. 1–56; Elenchus Ecclesiarum et Cleri Dioecesis Podlachiensis pro Anno Domini 1925, s. 142; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1929, 286–288; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1936, 108–109; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1939, 117; Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji siedleckiej czyli podlaskiej na rok 1947, 101; Skorowidz, IV, 74; Lukovskiy uyezd, 80–81; https://regestry.lubgens.eu/viewpage.php?page_id=1057 [dostęp: 29.02.2024]].

Wyznanie prawosławne

W czasie pierwszego spisu powszechnego w II Rzeczypospolitej odnotowano obecność 2 osób wyznania prawosławnego. Jedna osoba z nich zadeklarowała narodowość ukraińską [Skorowidz, IV, 74].

W 1827 r. odnotowano w Kamionce 17 domów, w których zamieszkiwały 123 osoby. Przeszło pół wieku później (1879 r.) funkcjonowało 16 domostw i 132 mieszkańców. W 1909 r. w Kamionce mieszkało 249 osób. Według pierwszego spisu powszechnego z 1921 r. przeprowadzonego w Polsce w tej wsi funkcjonowały 42 domostwa, w których mieszkało 271 osób. W końcu lutego 1943 r. władze niemieckie odnotowały w Kamionce 357 mieszkańców [Tabella, I, 195; PKSG na 1880 god, 207; Lukovskiy uyezd, 80–81; Skorowidz, IV, 74; Amtliches, 70].

Głównym źródłem utrzymania ludności w XIX w. i w XX w. było rolnictwo. Uprawa gruntów i hodowla zwierząt były czynnikami dominującymi, które zaważyły na powstaniu tej miejscowości. Ze względu na jakość gleb koncentrowano się głównie na uprawie zbóż nie wymagających dobrych gleb takich jak np. żyto i owies. W mniejszym stopniu uprawiano pszenicę i jęczmień. Hodowano również trzodę chlewną i bydło rogate. Z tym ostatnim był związany proces produkcji mleka i przetworów mlecznych.

W rejestrach gminy figurują: budynek murowany z cegły palonej wzniesiony na przełomie lat 20. i 30. XX w. z przeznaczeniem na szkołę powszechną, dom drewniany wybudowany na początku XX w. na podwalinie kamiennej, dom drewniany kryty strzechą wybudowany w 1922 r.