Blinów

Patrz hasło: Szastarka.

Sklasyfikowana jako dzierżawcza, urobiona od nazwy osoby (imienia lub przezwiska). Nazwa osobowa może pochodzić od niemieckiego blind (ślepy) [Kosyl 1974, s. 24].

Jeśli Blinów istniał w okresie dzielnicowym, zapewne był podporządkowany zawichojskiemu okręgowi grodowemu, później tamtejszej kasztelanii [Lalik 1992, s. 138-139; Sochacka 2014, s. 33]. Po dekompozycji systemu kasztelańskiego osada znalazła się w obrębie ziemi lubelskiej, tak jest sytuowana w pierwszej wzmiance z 1390 r. [ZDM VI, 1566]. Z czasem obszar ten stał się przynależny ukształtowanemu na przełomie XIV i XV w. powiatowi urzędowskiemu [Stankowa 1964, s. 54]. Taki stan rzeczy utrzymał się do epoki rozbiorów. W latach 1772-1776 Blinów stanowił część zaboru austriackiego wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii W latach 1776-1793 ponownie w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego, natomiast od 1793 do 1795 znajdował się w ziemi lubelskiej.

Położenie i granice wsi w średniowieczu

Odnośnie do średniowiecznych wyobrażeń o położeniu wsi Blinów na obszarze ziemi lubelskiej zachowała się interesująca wzmianka w tzw. Chorografii Jana Długosza. Kronikarz wspomniał w niej o rzece Bystrzycy, pisząc, że wypływa ona pod Krzczonowem i wpada do Wieprza koło wsi Blinów (sic!) [Długosz, Roczniki ks. 1-2, s. 106]. W rzeczywistości w bezpośrednim sąsiedztwie Blinowa znajduje się źródło Bystrzycy [np. SGKP I, s. 510].

W przypadku Blinowa mamy do czynienia z rzadką sytuacją zachowania się niemal wszystkich zapisów i aktów dotyczących przeprowadzonego rozgraniczenia wsi, zawierających m.in. opisy wytyczonych i oznakowanych w terenie granic [LKP, s. 50, 54-55, 56, 57-62; KDM V, 56-57].

Rozgraniczenie między Blinowem i Sulowem przeprowadzone w lesie położonym pomiędzy tymi wsiami 26 września 1452 r. [LKP, s. 57-60]: (Idą) od wzgórza położonego po lewej stronie, od granicy Struży v. Strużki(?), koło Dołu Przemysław, następnie środkiem tego dołu do niwy kmiecia Piecha mieszkańca Woli Blinowskiej, stamtąd przez owo pole wzdłuż płotów kmieci Piecha, Wacława, Piotra i Prasoła, mieszkających w Woli Blinowskiej. Po dotarciu do wsi Sulów sypią kopiec po lewej stronie drogi i kierują się w stronę rzeki Bystrzycy poniżej grobli, gdzie znajduje się Brodek. Po przekroczeniu rzeki kierują się w na wzgórze a stamtąd z powrotem do rzeki i idą wzdłuż jej biegu aż do drogi biegnącej Dołem Jabłecznym, a stamtąd wprost do drogi prowadzącej z Sulowa do Batorza. Przybyszy przed lasek zw. Dębowie, stawiają kopiec narożny w miejscu, gdzie Andrzej z Tęczyna, dziedzic Batorza zatrzymał ujazd. Dodatkowo bezpośrednie graniczenie Sulowa z Blinowem potwierdzają też inne źródła [DLB III, s. 384, 397].

Rozgraniczenie Blinowa od Wierzchowisk należących do Jakuba zw. Dłuto i jego braci, przeprowadzone w lesie między tymi wsiami 9 października 1452 r. [LKP, s. 60, 62]: (Idą) od dębu oznaczonego znakiem królewskim – dwoma kołami, stojącym przy lesie Bukowie. Stamtąd do góry zwanej Wilcze Jamy, mając po lewej stronie Wierzchowiska, wprost do lasu Wielki Oblas, do jego końca. Następnie prosto do rowu/wąwozu Kruszynie i tym dołem do wzgórza(?), następnie rowkiem Tulie do drogi zwanej Gościniec, prowadzącej z Potoku do Blinowa, koło lasu Wielkie Drzewo, aż do pewnego wąwozu i granicy Stróży v. Strużki(?), gdzie przy lesie Wielkie Drzewo stoi kopiec narożny. Skądinąd wiadomo, że na południowym odcinku z Blinowem graniczyła też Słup, od południowego zachodu (?) Stojeszyn [NMAB, Księga 1, k. 89], od zachodu zaś Rzeczyca (Księża).

Nomenklatury odnotowane w opisie granic Blinowa w 1452 r.: Strużka (strumień/rów? – wg Stanisława Kurasia chodzi tu o wieś Stróżę [SHGL, s. 31]), Przemysław Dół, Jabłeczny Dół, Bystrzyca (rzeka), Brodek (przejście przez rzekę Bystrzycę), Dębowie (lasek – silvulum), Bukowie (las), Wilcze Jamy (góra), Wielki Oblas (las), Kruszynie (wąwóz/rów), Tulie (zagłębienie/rowek), Gościniec (droga z Potoka do Blinowa), Wielkie Drzewo (las), Szczenia Strużka (strumień?) [LKP, s. 59-60, 62].

Blinów Pierwszy (sołectwo)

Nomenklatury topograficzne, odnotowane w historycznych i współczesnych mapach na obszarze wsi: Brzozowski Gościniec, Ciekna, Droga Kościelna, Jary, Lipniak, Moczydłowski Gościniec, Panówka, Pastwiska (las), Wypaleniska (las) [https://szastarka.e-mapa.net].

– Blinów Drugi (sołectwo)

Nomenklatury topograficzne, odnotowane w historycznych i współczesnych mapach na obszarze wsi: Blinów-Kolonia (cz. wsi), Bystrzyca (rzeka), Cmentarna Droga, Czynszowe Przymiarki (pola), Dębniak (las), Doły, Dworski Dół, Jesiony (droga/trakt), Jurnica (las), Kamienna Droga, Kamienna Góra, Modliborska Droga, Nowy Kaczyniec (cz. wsi), Ogonowa Góra, Przymiarki (cz. wsi), Stary Kaczyniec (cz. wsi), Zadolne Przymiarki (pola) [https://szastarka.e-mapa.net].

Zaginione: Jamny Grunt [OZ, s. 61 – tu identyfikacja z wsią Moczydło Stare], Majdan Blinowski [OZ, s. 84] Wola Blinowska [SHGL, s. 265; OZ, s. 152 – tu identyfikacja z przysiółkiem Nowy Kaczyniec].

Imiona i przezwiska chłopów z Blinowa i Woli Blinowskiej odnotowane w źródłach średniowiecznych: Paweł zw. Papeyz v. Papież (1430) [OfWojc., s. 15]; Piech, Wacław, Piotr, Prasoł (Praszol) [LKP, s. 59] – wg Stanisława Kurasia jedna osoba: Piotr Prasoł [SHGL, s. 265]; Jerzy zw. Jurek, Jakub Kozek, Andrzej Miłosz, Andrzej Piech, Jan Piech, Stanisław Wojewoda (1475) [KZL 9, k. 82v]; Jan zw. Prokop zagrodnik (1511) [KKW 2, k. 165].

Wśród mieszkańców wsi w XVIII stuleciu najczęściej występują nazwiska takie jak: Babiarz, Baran, Barbarzak, Biała, Brzeski, Bzdyrak, Cielma, Czerein, Gnat, Goch, Haber, Kaczyński, Kopiwoda, Kosidło, Kozaczek, Kozak, Krawiecki, Krupa, Kudrelek, Kurczak, Kuś, Łach, Machulak, Mazurek, Mcionek, Mścisło, Obydź, Pados, Pasternak, Pawlak, Pyć, Rataj, Sadowski, Sagan, Siembida, Sobutka, Solarz, Szalowicz, Szpyt, Szyska, Tryska, Wojtusiak, Woś, Wścisło, Zieleński [APL, AOZ, sygn. 1344, s. 1-7; AOZ, sygn. 1348, s. 2-6; AOZ, sygn. 1349, s. 1-6; AOZ, sygn. 1350, s. 2-7; AOZ, sygn. 1352, s. 2-6; AOZ, sygn. 1353, s. 1-8].

W trakcie prowadzonych w roku 1991 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 34 stanowiska, które dostarczyły źródeł krzemiennych (narzędzia, odpadki powstałe z ich formowania lub napraw, także półsurowiec) oraz ceramicznych (ułamki naczyń) będących pozostałościami po różnych formach osadnictwa pradziejowego i wczesnohistorycznego. Na podstawie ilości i rozrzutu zebranych artefaktów wyróżniono ślady osadnicze (1-3 zabytki z bardzo małej powierzchni) bądź bardziej trwałe struktury osadnicze – siedliska (powyżej 3 znalezisk z większego areału). Prawdopodobnie ślady osadnicze występujące w kontekście trwalszych struktur można utożsamiać z różnoraką aktywnością gospodarczą – związaną z myślistwem, zbieractwem, uprawą pól, hodowlą, pasterstwem, gospodarką leśną czy wędrówkami w poszukiwaniu surowców.

Zebrane źródła ruchome pochodzą z kilku faz osadniczych. Najstarsze materiały datowane są na wczesny okres epoki brązu (m.in. kultura trzciniecka). Na kilku kolejnych stanowiskach stwierdzono ceramikę z przełomu epok brązu i żelaza (kultura łużycka), następnie z okresu lateńskiego (kultura pomorska) i okresu wpływów rzymskich, najmłodszą z okresu wczesnego i późnego średniowiecza (brak bliższych datowań). Ponadto nie określono chronologii zabytków pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych [NID, AZP obszar 85-80].

Poza tym z rejonu tej miejscowości pochodzą luźno znalezione dwa wytwory – topór kamienny o rozszerzonym ostrzu oraz siekiera o bardzo wąskim obuchu wykonana z krzemienia świeciechowskiego. W obu przypadkach ich obecność należy łączyć z pasterską ludnością późnoneolityczną (kultura ceramiki sznurowej) [zbiory Muzeum Regionalnego w Kraśniku; archiwum J. Libery].

Początki Blinowa pozostają nieznane. Jego przynależność do parafii w Potoku może sugerować trzynastowieczną metrykę wsi, choć nie jest to przesłanka przesądzająca. Kolejną jest funkcjonowanie (części?) osady w ramach kompleksu majątkowego Gryfitów z ośrodkiem w Potoku w końcu XIV stulecia [ZDM VI, 1566]. Nadanie im tych włości przez monarchę hipotetycznie kładzie się na okres dzielnicowy, z naciskiem na XIII-stulecie, gdy przedstawiciele wspomnianego rodu mieli największe wpływy w otoczeniu ówczesnych książąt krakowskich [Sochacka 2018, s. 62].

Pierwszą wzmiankę dokumentującą istnienie Blinowa przynosi dokument króla Władysława Jagiełły z 5 października 1390 r., w którym monarcha przeniósł z prawa polskiego na niemieckie w odmianie magdeburskiej kilka wsi należących do Czadra z Potoka w powiecie pilzneńskim ziemi sandomierskiej i w ziemi lubelskiej [ZDM VI, 1566, s. 76-78]. W świetle innych informacji dotyczących struktury własnościowej wsi w pierwszej połowie XV w. (zob. niżej) można sądzić, że prawem niemieckim została objęta nie cała miejscowość, a jedynie jej część należąca do Czadra. Ewentualnie, należałoby przyjąć, że inicjatywa podjęta przez Czadra nie powiodła się. Dokument zawiera rozbudowaną klauzulę dotyczącą immunitetu sądowego, czyli wyłączenia sołtysów i mieszkańców spod jurysdykcji urzędników ziemskich oraz sądzenia ich przez właścicieli lub przez samego króla wedle reguł prawa niemieckiego.

Czader/Czador z Potoku herbu Gryf, odbiorca dyplomu królewskiego z 1390 r., był rycerzem wyróżniającym się zamożnością (miał także dobra w powiecie pilzneńskim i sandomierskim) oraz koneksjami rodzinnymi. Według Anny Sochackiej [Sochacka 2018, s. 62-63] wywodził się z możnowładczej gałęzi Gryfitów, dzierżącej w XIII stuleciu najwyższe godności [UM, s. 338, 344] i był najprawdopodobniej wnukiem komesa Teodora (Czadra) z Latoszyna (k. Dębicy), wzmiankowanego w latach 1287-1306 [Wójcik 1993, s. 62]. Względy chronologiczne oraz zwyczaj dziedziczenia imion rodowych, zaobserwowany także w odniesieniu do Gryfitów, pozwalają domyślać się, że ojcem znanego z 1390 r. dziedzica Potoku mógł być domniemany syn wspomnianego Teodora z Latoszyna Andrzej Czadrowic [Mosingiewicz 1988, s. 187; Wójcik 1993, s. 63]. Warto zauważyć, że potomkowie Czadra z Potoka niejednokrotnie nosili to imię [Sochacka 2018, s. 68-71]. Ów Andrzej Czadrowic starszy znany jest tylko z jednego, lecz bardzo ciekawego epizodu. Mianowicie miał zdradzić Władysława Łokietka i umożliwić Krzyżakom opanowanie grodu w Świeciu w 1309 r. [Lites I, s. 151; Długosz, Roczniki, ks. 9, s. 75-76; Śliwiński 2003, s. 532-533]. Zdaje się, że czyn ten został mu wybaczony i wrócił do łask, bowiem dobra dzierżone przez rodzinę nie zostały skonfiskowane, lecz pozostawały w jej rękach w kolejnych pokoleniach.

Rodowe pochodzenie nie wyjaśnia jednak samo przez się związków Czadra z Władysławem Jagiełłą u progu lat dziewięćdziesiątych XIV w. Wydaje się, że rycerz ten, podobnie jak współczesny mu krewniak Abraham Chamiec (więcej o nim w haśle Pliszczyn), zasłużył się monarsze w toczącej się wówczas wojnie na Litwie, gdzie król polski zmagał się z buntem swego brata stryjecznego Witolda Kiejstutowicza [Błaszczyk 2007, s. 143-149]. Można też wskazać hipotetycznego protektora Czadra na dworze królewskim – mógł nim być podskarbi i marszałek Dymitr z Goraja, wpływowy możnowładca i jednocześnie bliski sąsiad właściciela Blinowa i Potoka. Jest to tym bardziej prawdopodobne, że Dymitrowi dowodnie służył syn Czadra – Cedrzyk Prochnicki [Sikora 2017, s. 218; Sochacka 2018, s. 67]. Wiadomo skądinąd, że Dymitr wziął udział w walkach na Litwie w 1390 r. [Błaszczyk 2007, s. 145], niewykluczone więc, że pod jego rozkazami służył wówczas nasz Czader z Potoka, doceniony następnie przez króla za enigmatycznie określone zasługi [ZDM VI, s. 76]. Kolejną możliwość interpretacyjną stwarza wzgląd na koligację Czadra z rodem Lisów, których przedstawicieli zalicza się do ugrupowania panów krakowskich z czasów andegaweńskich, szczególnie wpływowych w otoczeniu królowej Jadwigi Andegaweńskiej [Sochacka 2018, s. 64]. Oni także mogli zaprotegować zięcia i szwagra Gryfitę na dworze.

Po raz kolejny Blinów pojawił się w źródłach dopiero w 1414 r., gdy starszy Czader już nie żył, a w roli równoległych właścicieli różnych części wsi wystąpili Chwalisław z Blinowa i Czader (Cedrzyk) z Potoka [SHGL, s. 31]. Pierwszy z nich oprawił wiano swej żonie Annie [KZL 1, s. 85], drugi z kolei zastawił części posiadane w Blinowie sąsiadowi Jaśkowi ze Stojeszyna [KZL 1, s. 86]. Z kolei w 1417 i 1420 r. źródła odnotowały dodatkowo dziedzica Marcisza vel Markusza, który toczył sąsiedzki spór z wdową po kasztelanie wojnickim Andrzeju z Tęczyna Anną [KZL 3, k. 199v, 201, 342]. Można mówić także o czwartym właścicielu z tego czasu – Jacku z Blinowa, którego wzmiankowano incydentalnie w późniejszej zapisce sądu kościelnego, dotyczącej jego syna Bernarda [OfWojc., s. 14]. Bernard odziedziczył po ojcu fragment Blinowa, który określono jako źreb. Pożyczka kilku grzywien zaciągnięta na procent u plebana kraśnickiego i rozłożenie jej spłaty na cztery lata, świadczą o jego nader skromnych możliwościach i niewielkim zasobie majątkowym [OfWojc., s. 14-15]. Brak jest wystarczających przesłanek, by sądzić, czy i w jakim stopniu wymienione dotąd osoby – poza Jackiem i Bernardem – były ze sobą spokrewnione [por. Sochacka 1987, s. 200]. To oczywiście obraz subiektywny, wynikający z niepozbawionego luk materiału źródłowego proweniencji lubelskiej. Właściciele Blinowa posiadali włości także w powiecie pilzneńskim (m.in. okolice Czudca), więc w tamtejszych źródłach należałoby szukać ewentualnych powiązań pomiędzy nimi.

Z Cedrem (Cedrzykiem) z Potoka można łączyć kolejnego współczesnego dziedzica Blinowa, wspomnianego w 1427 r. Mikołaja z Potoka [KZL 5, k. 127v; SHGL, s. 31]. Zapewne był jego bratem bądź synem [zob. Sochacka 2018, s. 68]. Jego dział blinowski zlokalizowany był w północnej części wsi, przy granicy z Sulowem należącym do cystersów z Koprzywnicy. Mikołaj toczył z nimi spór graniczny, którego najwyraźniej nie zdołał zakończyć (zob. niżej). Dziesięć lat później sprzedał swą dziedzinę w Blinowie za 150 grzywien niejakiemu Janowi Wolskiemu [NABM, Księga 1, k. 175v-176], piszącemu się z Woli w powiecie sandomierskim oraz z Charzewic nad Sanem. Ów Jan, którego pochodzenie rodowe i rodzinne nie jest znane, był kolejną wybijającą się postacią wśród średniowiecznych właścicieli Blinowa. To on wystarał się u Kazimierza Jagiellończyka o dyplom przenoszący należącą doń część wsi – niewątpliwie tę zakupioną wcześniej od Mikołaja – z prawa polskiego na niemieckie w odmianie średzkiej [MRPC I, 103, s. 87-88]. Pod względem formularza dokument ten jest bardzo podobny do aktu dla Czadra z 1390 r. i zawiera rozbudowaną klauzulę dotyczącą immunitetu sądowego. Oba dokumenty dotyczyły jednak najwyraźniej różnych części osady. Nasuwa się przypuszczenie, że część Blinowa, której dotyczył wspomniany dokument niebawem zaczęła być nazywana Wolą Blinowską [por. OZ, s. 152].

Jan Wolski próbował powiększać swój stan posiadania w Blinowie, drogą wykupu z rąk pozostałych właścicieli, czego przykładem jest kupno części będącej dziedzictwem Doroty z Blinowa za 500 grzywien [KZL 6, k. 112]. Przy tej okazji Jan został określony jako sędzia zamku sandomierskiego [zob. SHGL, s. 31]. Zmarł w drugiej połowie 1475 r., kiedy wzmiankowano go jako nieżyjącego [SHGL, s. 31]. Prawdopodobnie jego żoną była nieznana skądinąd Elżbieta, wzmiankowana jako zmarła w tym samym źródle. Jej syna Piotra z Racławic (k. Niska) i tenutariusza Charzewic, anulującego wówczas oprawę w wysokości 200 grzywien zapisaną wspomnianej Elżbiecie przez Jana Wolskiego na Blinowie, można ostrożnie uznać za jego pasierba [SHGL, s. 31]. Jan Wolski miał córkę Małgorzatę, która krótko przed jego śmiercią została wydana za Mikołaja z Bystrzejowic [KZL 9, k. 64v]. Zapewne w związku z koniecznością wyasygnowania środków na wiano i posag powstał dług Jana u zięcia w wysokości 55 grzywien, które teść zabezpieczył na kilku kmieciach osiadłych w Blinowie [KZL 9, k. 82v]. Nie wiadomo, czy Małgorzata utrzymała swe dziedzictwo po ojcu. Być może to jej mąż został nazwany dziedzicem Blinowa w 1484 r. [KZL 9, k. 390]. Ewentualnie był to kolejny miejscowy dziedzic, może syn któregoś z Chwalisławiców (zob. niżej).

Spośród wspomnianych właścicieli Blinowa nieco więcej wiadomo o stosunkach rodzinnych Chwalisława. Był mężem Anny, córki Wawrzyńca z Przewłoki (k. Parczewa), której w 1414 r. zapisał skromne 70 grzywien wiana na części swych dziedzin w Blinowie, Stojeszynie i Rzeczycy (Niższej) [KZL 1, s. 85]. Występował w źródłach do 1434 r. [KZL 3, k. 201, NABM, Księga 1, k. 89]. Już w 1441 r. wystąpił samodzielnie jego syn Jan [SHGL, s. 31]. Około 1442 r. wspomniany Jan Chwalisławic pozwał piszące się z Blinowa: Helenę, Katarzynę, Stachnę i Dorotę [KZL 1, s. 135; zob. też: KZL 7, k. 179 – tutaj siostry pisane z Potoka]. Zapewne były one córkami, któregoś ówczesnych dziedziców Potoka [Sochacka 2018, s. 69], o czym świadczy dziedziczenie przez nie dóbr w rejonie Czudca, w powiecie pilzneńskim [Sikora 2017, s. 235; Wroniszewski 2013, s. 81].

Więcej światła na ówczesne dziedziczki i dziedziców Blinowa rzucają zapisy lubelskiej księgi podkomorskiej oraz dokumentów powstałych przy okazji rozgraniczenia Blinowa z 1452 r. [LKP, s. 50, 54-55, 56, 57-59, 60-61; KDM V, 56 i 57]. Poświadczona jest w nich grupa właścicieli wsi współdziałających z sobą w akcie jej rozgraniczenia od sąsiednich włości klasztoru koprzywnickiego (Sulów), Tęczyńskich (Batorz) i Dłutów (Wierzchowiska). W zapisach dokumentujących kolejne terminy rozgraniczenia występują: Jan Wolski, Stachna i Dorota oraz Chwalisławice: Jan, Jakub, Michał i Stanisław [LKP, 50, 54-55, 56]. W zapisce dotyczącej samego rozgraniczenia widnieją stający oddzielnie przed urzędnikami najpierw Jan Wolski i Dorota Mełgiewska, następnie Jan, Jakub, Michał i Stanisław – synowie śp. Chwalisława, a oprócz nich skryba dopisuje niewymienionych z imion innych obojga płci, mających prawa do Blinowa lub twierdzących, że takowe posiadają [LKP, s. 57; KDM V, 56]. W protokole rozgraniczenia z Wierzchowiskami wymienione zostały z kolei siostry: Dorota, Helena, Katarzyna i Stachnica, następnie Jan Wolski, a także bracia Jan, Jakub, Michał i Stanisław Chwalisławice [LKP, s. 60-61].

Z zapisów dotyczących rozgraniczenia z 1452 r. pozyskujemy także wiedzę o małżonkach sióstr Stachny i Doroty [LKP, s. 54, 56-61; KDM V, 56]. Pierwsza z nich wyszła za Spytka Wielopolskiego herbu Stary Koń i żyła jeszcze w 1493 r. [Sikora 2017, s. 235]. Druga była żoną Jakuba z Mełgwi herbu Lewart [Sochacka 2014, s. 125]. Pozostałym siostrom uczestniczącym w delimitacji nie przypisano małżonków, co może oznaczać, że w 1452 pozostawały jeszcze niezamężne. Skądinąd wiadomo, że Helena została żoną Marcina Usarzowskiego herbu Janina, Katarzyna zaś została poślubiona przez Jana z Linowa herbu Rawa (w powiecie sandomierskim) [Wroniszewski 2013, s. 81; Sochacka 2018, s. 69].

Z wymienionych braci rodzonych – synów Chwalisława Jakub i Michał nie wystąpili więcej w źródłach, sporadycznie zaś zostali w nich poświadczeni Jan [KZL 8, k. 29] i Stanisław [KZL 8, k. 37v]. W przypadku tego ostatniego nie można wykluczyć, że zapiska dotyczy jego bratanka, tj. Stanisława Janowica.

W omówionym rozgraniczeniu nie uczestniczyła córka Chwalisława Sądochna, poświadczona w 1466 r., gdy wspólnie z Janem Wolskim wystąpiła z pozwem wobec opata i konwentu koprzywnickiego [KZL 2, k. 464v; KZL 8, k. 29]. W tym samym czasie z opatem osobno procesował się także Jan Chwalisławic [KZL 8, k. 29]. Kilka lat później (1468) mamy do czynienia z kolejnym pokoleniem tej rodziny – źródła wzmiankują synów Jana Chwalisławica: Stanisława, Jakuba i Michała, a ich ojciec został określony jako zmarły [KZL 7, k. 30v, 51v – tu określeni jako niepodzieleni synowie Chwalisława (sic!), choć to kontynuacja sporu z opatem koprzywnickim]. Identyczne imiona synów Jana jak ich stryjów – synów Chwalisława nie ułatwiają ich identyfikacji. Miejscowe źródła nie odnotowują także kolejnego syna Jana, który nosił imię ojca i wstąpił w szeregi duchowieństwa. Odnotowano go w metryce uniwersyteckiej w Krakowie jako zapisanego na studia [Metryka UKr. I, 85h/288]. Najpewniej jest on tożsamy ze znanym z 1529 r. plebanem w Działoszycach w ziemi krakowskiej [LR, s. 253; SHGK I, s. 649].

W końcu XV w. Wola Blinowska, wspomniana wtedy po raz ostatni [OZ, s. 152], znajdowała się w zastawie u niejakiego Abrahama, któremu skonfiskowano zastaw za niestawienie się na wyprawie mołdawskiej w 1497 r. [MRPS II, 823; SHGL, s. 265]. Czy jednak obdarzony Wolą notariusz królewski Jan Chlewicki istotnie wszedł w jej posiadanie? Tego nie wiadomo.

W pierwszej dekadzie XVI stulecia w Blinowie pojawiła się nowa grupa właścicieli – Łukasz zw. Dziersław, Michał zw. Chwalisław i Mikołaj, który może być tożsamy z dziedzicem o tym imieniu, znanym z 1484 r. [KKW 2, k. 165, 168; KZL 9, k. 390]. Ci sami stracili swoje dobra wskutek konfiskaty za niezapłacenie taksy w 1516 r. [AGAD, MK 29, s. 419]. Michał zw. Chwalisław może być identyczny z Michałem Janowicem. Jego imię i przydomek wskazują na pochodzenie z rodziny Chwalisławiców.

Następnie wieś trafiła w ręce Tęczyńskich. W latach czterdziestych XVI w. pozostawała w rękach ówczesnego wojewody sandomierskiego Jana Gabriela Tęczyńskiego. Po jego śmierci Blinów w spadku otrzymał syn wojewody, Stanisław Gabriel Tęczyński, starosta lubelski. Już w 1558 r. wieś wraz z dobrami batorskimi przeszła w ręce starosty bobrujskiego, księcia słuckiego Jerzego Juriewicza Olelkowicza, któremu wniosła je w posagu córka Tęczyńskiego, Katarzyna [Kempa 2003, s. 70]. Następnie za sprawą małżeństwa córki Olelkowicza i Tęczyńskiej, Zofii Olelkowiczówny dobra Blinów w 1595 r. przeszły w posiadanie jej męża Janusza Radziwiłła, pozostając dziedzictwem księżnej słuckiej. Blinów oraz pozostałe włości kraśnickie w 1604 r. nabył kanclerz i hetman wielki koronny Jan Zamoyski, co nastąpiło po ustaleniu szeregu szczegółów dotyczących obowiązku spłacenia zapisanych na nich należności. Jednocześnie udało się zakończyć spory graniczne między mieszkańcami wsi a sąsiadującą z nią Polichną [Tarnawski 1935, s. 24, 88]. Blinów został włączony do klucza kraśnickiego Ordynacji Zamojskiej.

Do końca istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów kolejnymi właścicielami Blinowa byli następujący po sobie ordynaci zamojscy. Po śmierci Jana Zamoyskiego w 1605 r. został nim jego syn Tomasz Zamoyski, wojewoda kijowski, kanclerz wielki koronny (1605-1638), a po nim Jan „Sobiepan” Zamoyski, wojewoda sandomierski (1638-1665). Następnie po okresie konfliktów, do jakich doszło między przedstawicielami Zamoyskich po śmierci wnuka założyciela ordynacji, byli nimi: Marcin Zamoyski, wojewoda lubelski, podskarbi wielki koronny (1676-1689), pułkownik Tomasz Józef Zamoyski (1704-1725), Michał Zdzisław Zamoyski, wojewoda smoleński (1725-1735), Tomasz Antoni Zamoyski, wojewoda lubelski (1735-1751), pułkownik Klemens Jerzy Zamoyski (1760-1767), Jan Jakub Zamoyski, wojewoda podolski (1767-1777) oraz Andrzej Zamoyski, kanclerz wielki koronny (1777-1792).

Zamoyscy w XVII oraz XVIII w. często oddawali jednak Blinów w dzierżawę. Na przykład w 1648 r. wieś pozostawała w rękach podsędka ziemskiego lubelskiego oraz podstarościego lubelskiego Remigiana Skarbka Kiełczewskiego [APŁ, Arch. Bart., 48, s. 205]. Z kolei w 1663 r. dzierżawcą był Mikołaj Jaroszowski [BJ, sygn. 7209, k. 44].

Wsie Blinów i Wola Blinowska (u Jana Długosza: Wolna) należały w średniowieczu do parafii w Potoku [DLB II, s. 575], powstałej najpewniej jeszcze w XIII stuleciu (Sochacka 2018, s. 60-62). W sporze o dziesięciny między Piotrem plebanem z Potoka a biskupem krakowskim Zbigniewem, toczonym w latach 1443-1445, dziesięciny kmiece m.in. z Blinowa zostały przyznane plebanowi (KDM IV, 1470). Z późniejszego źródła wiadomo, że dziesięciny te, oddawane w snopach i oszacowane na 15 grzywien, były przeznaczone dla wikariuszy rezydujących w Potoku [LR, s. 451; SHGL 32].

W 1782 r., w samym Blinowie konsekrowano kościół filialny. Uposażenie wynoszące 6 morgów ziemi ofiarował ówczesny ordynat Andrzej Zamoyski. Kościół należał wówczas do dekanatu urzędowskiego [AAL, AKL, Rep 60 AI, k. 25v]. Prawdopodobnie powodem erygowania kościoła filialnego był fakt, że Blinów znajdował się prawie 15 kilometrów od Potoka i pozostawał najbardziej oddaloną wsią od tamtejszej świątyni w całej parafii. Dodatkowo droga łącząca Potok z Blinowem była w tym czasie „za bardzo niesposobna” i „przykra”, co z pewnością nie ułatwiało mieszkańcom wsi pokonywania jej w celu uczestniczenia w nabożeństwach [AAL, AKL, Rep 60A 105, s. 573].

Zachowane źródła z okresu średniowiecza nie przynoszą wielu informacji na temat sytuacji gospodarczej wsi. Wyłaniający z się z opisu granic, spory obszar zajmowany przez Blinów w tym okresie, pozwala sądzić, że wieś była rozległa i ludna. Pośrednio wskazuje na to fakt funkcjonowania w niej już w końcu XIV w. kilkorga właścicieli posiadających poddanych. Można też mniemać, że w późnym średniowieczu osada nadal się powiększała, czego skutkiem było pojawienie się przed połową XV w. wyodrębnionej Woli Blinowskiej [SHGL, s. 265; OZ, s. 152]. Wybijający się dziedzice – Czader z Potoka, Jan Wolski – przejawiali ambicje melioracji swych majątków poprzez wprowadzanie w nich regulacji prawa niemieckiego [ZDM VI, 1566; MRPC I, 103]. Zachowane dokumenty nie przynoszą, niestety, żadnych szczegółów dotyczących rozwiązań gospodarczych, koncentrując się wyłącznie na immunitecie sądowym.

Informacja o wartości pieniężnej dziesięcin kmiecych z Blinowa w 1529 r. (LR, s. 451) pozwala oszacować dochody mieszkańców na ok. 150 grzywien rocznie.

Znamienna dla kondycji majątkowej właścicieli Blinowa z początku XVI stulecia jest informacja o konfiskacie dziedzin Łukasza zw. Dziersław, Michała zw. Chwalisław i Mikołaja w Blinowie z powodu niezapłacenia podatku [AGAD, MK 29, s. 419].

W rejestrze poborowym z lat 1531-1533 odnotowano z kolei pobór jedynie z czterech łanów [ŹD 14, s. 376], co może oznaczać, że wieś była wówczas wyludniona.

W początku XVII w. widoczny jest wyraźny rozwój wsi. Liczyła ona wówczas 33 ¾ łanów osiadłych, co stawiało ją na czwartym miejscu w złożonym z 18 wsi kluczu kraśnickim Ordynacji Zamojskiej. Jednocześnie na tym obszarze znajdowało się wówczas dziewięć folwarków, z czego jeden w Blinowie [Tarnawski, s. 131]. Wieś należy uznać w tym czasie za jedną z bardziej znaczących w charakteryzującym się silnym rozwojem gospodarki folwarcznej kluczu kraśnickim. Obok folwarku w Blinowie znajdował się sad, odnotowany w inwentarzach majętności z lat dwudziestych XVII w. Dalej usytuowane były browar, winnica oraz chmielnik. We wsi odnotowano także dwóch rzemieślników [Rejestr 1626, 87].

Włościanie z Blinowa stale w okresie posiadania wsi przez Zamoyskich zobowiązani byli do oddawania na rzecz dworu danin w postaci miodu [APL, AOZ, sygn. 11, s. 4-6]. Gospodarka Blinowa podupadła w drugiej połowie XVII stulecia na skutek zniszczeń wojennych z okresu wojen ze Szwecją, Wielkim Księstwem Moskiewskim oraz Kozakami. W tym czasie wiele gruntów pozostawało niezagospodarowanych, a nawet owies potrzebny do zasiewów sprowadzano z Zamościa [APL, AOZ, sygn. 4, s. 3]. Do 22 łanów osiadłych zmniejszył się także użytkowany obszar wsi. Dominowały przy tym gospodarstwa półłanowe, a spośród 10 komornic, tylko trzy posiadały bydło. Ponadto we wsi funkcjonowało dwóch rzemieślników o bliżej nieokreślonej profesji [APŁ, Arch. Bart., 48, s. 205].

W 1663 r. na zasiedlonych 22 łanach odnotowano siedem komornic ubogich oraz trzy komornice z bydłem. Istniało tutaj także 12 zagród [BJ, sygn. 7209, k. 44]. W tym czasie komornicy nieposiadający ogrodów odrabiali tygodniowo jeden dzień pańszczyznę na rzecz dworu, natomiast ci dysponujący ogrodami wykonywali ją w wymiarze dwóch dni tygodniowo. Z kolei zagrodnicy odrabiali w polu pieszo dwa dni w tygodniu na rzecz dworu, a dysponujący bydłem jeden dzień [APL, AOZ, sygn. 4, s. 16].

Zabudowania dworskie w Blinowie mocno ucierpiały podczas II wojny północnej, kiedy to zostały spalone przez oddziały kozaków. Stosunkowo szybko odbudowano jedną izbę, używając do tego drzewa z lipy. W momencie, kiedy dwór został zniszczony powstawała akurat nowa kuchnia, której w związku z tym nie udało się dokończyć. Obok zabudowań dworskich znajdowały się stajnie, sad oraz ogródki warzywne, w których uprawiano mak, marchew, rzepę oraz pietruszkę [APL, AOZ, sygn. 4, s. 3].

Prawdopodobnie pewne straty w Blinowie stały się udziałem wojsk także podczas III wojny północnej (1700-1721). W kolejnych dekadach XVIII w. we wsi nadal funkcjonowały co prawda browar oraz karczma natomiast kilka ogrodów pozostawało pustych. W zasadzie dochodowe były jedynie te przy zabudowaniach dworskich oraz Franka Zaręby i Grzegorza Pcionia [APL, AOZ, sygn. 1345, s. 16].

W latach trzydziestych XVIII w. znaczna część mieszkańców Blinowa była już oczynszowana. Część z nich na rzecz dworu oddawała także jaja, przędzę, owies oraz wykonywała pracę w polu [APL, AOZ, sygn. 1344, s. 1-7]. Roczny wymiar czynszu z całej wsi w 1733 r. wynosił 414 złp i 10 gr, co sytuowało Blinów na czwartym miejscu w kluczu kraśnickim, za samym miastem Kraśnik oraz wsiami Stróża (ze Słodkowem) i Suchynia (z Budzyniem) [APL, AOZ, sygn. 1345, s. 18]. W kolejnych latach wymiar czynszu uzyskiwanego z Blinowa spadł jednak do 293 złp i 6 gr [APL, AOZ, sygn. 1349, s. 6]. W połowie XVIII w. wynosił już tylko 274 złp i 9 gr, co przy jednoczesnym braku wzrostu innych form pańszczyzny, wskazuje na postępujące zapewne wyludnienie wsi [APL, AOZ, sygn. 1353, s. 8].

Zespół kościoła parafialnego pw. św. Jana Chrzciciela w Blinowie Drugim.

W jego skład wchodzi kościół parafialny, dzwonnica i cmentarz przykościelny. Obecny drewniany kościół jest trzecią z kolei świątynią zbudowaną w Blinowie. Pierwotna z połowy XVIII w. była kościołem filialnym wobec parafialnego centrum w Potoku Wielkim i powstała dzięki staraniom ks. Tomasza Bożeńca Jełowickiego, scholastyka kijowskiego. Również pierwszy kościół parafialny z ostatniego ćwierćwiecza XVIII w. nie zachował się, z wyjątkiem pewnych elementów wyposażenia. Stojące obecnie przy ołtarzu rzeźby św. św. Piotra i Pawła pochodzą z drugiej połowy XVIII w., podobnie jak drewniana chrzcielnica w stylu rokoko i podstawa pod katafalk ufundowana przez Józefa Janika [KZSP VIII/9, s. 3]. Obecny kościół został wzniesiony w latach 1871-1899 staraniem ks. Władysława Sokolnickiego i dzięki wsparciu ordynata Maurycego Zamoyskiego [KZSP VIII/9, s. 2]. W 1930 r. miał miejsce jego gruntowny remont, wówczas też wzniesiono obecną dzwonnicę. [https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-251110].

Świątynia jest nieorientowana z prezbiterium zwróconym na zachód, zamkniętym trójbocznie z dwoma zakrystiami. Główną część bryły wypełnia prostokątna nawa, przed którą znajduje się niewielka kruchta. Całość jest przykryta blachą cynkowaną w urozmaicony sposób. Nawę wieńczy dach dwuspadowy z sześcioboczną sygnaturką o arkadowych prześwitach i zakończoną metalowym krzyżem. Prezbiterium kryje nieco niższy dach trójpołaciowy, zaś daszek kruchty ma kształt ostrołuku. Z kolei nad zakrystiami znajdują się pokrycia pulpitowe. Charakter budowli nadają ostrołukowo zakończone otwory okienne nawy i prezbiterium. W tym ostatnim w otworach zainstalowane są witraże. W górnej partii tylnej ściany prezbiterium znajduje się dodatkowo niewielki oculus z witrażem. Ściany zewnętrzne są oszalowane pionowo deskami oraz lisicami, pomalowane farbą olejną [https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-251110].

We wnętrzu zwracają uwagę trzy rokokowe ołtarze (wykonane podczas remontu z 1930 r.), zawierające elementy zachowane z dawniejszego wystroju świątyni (posągi św. św. Piotra i Pawła). Na chórze wspartym na dwóch kolumnach znajdują się dziewięciogłosowe organy (odnowione w 1973 r.). Na ołtarzu głównym widnieje obraz Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Chrzciciela, w ołtarzu lewym obraz Chrystusa, a w prawym wizerunek św. Anny Samotrzeciej. Polichromie na ścianach są współczesne (tj. z drugiej połowy XX w.). Zdobiące ściany stacje drogi krzyżowej pochodzą z XIX w. [https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-251110].

Na blinowskim cmentarzu parafialnym (Blinów Drugi) zlokalizowana jest mogiła powstańca styczniowego Adama Romiszewskiego w formie pomnika z krzyżem i trzema tablicami, otoczonego metalowym, kutym płotem. Inskrypcja na tablicach: 1) „Adamowi Romiszewskiemu Doktorowi Filozofii Uniwersytetu w Brukseli”; 2) „Poległemu 18 lipca 1863 roku w wieku życia 21 lat”; 3) „Stroskany Ojciec pomnik ten postawił” [https://zabytek.pl/pl/obiekty/mogila-adama-romiszewski-926620]. Porucznik Adam Romiszewski był kasjerem oddziału powstańczego i adiutantem dowódcy pułkownika Tomasza Wierzbickiego, zginął w bitwie pod Polichną [https://powstanie1863-64.pl/bitwa/swierze-9-vii-1863-woj-lubelskie-2/].

Mogiła niemieckiego oficera z okresu I wojny światowej. Jak wynika z dobrze zachowanej inskrypcji, w miejscu tym spoczął leutnant (porucznik) rezerwy Paul Klein, urodzony w Odessie 16.10.1883 r., służący w jednostce inżynieryjnej ze Stuttgartu. Zginął 1.08.1915 r., co potwierdza też oficjalny spis strat osobowych armii niemieckiej [Armee 1918, s. 24847]. Skądinąd wiadomo, że przydarzył mu się nieszczęśliwy wypadek – wykoleił się pociąg, którym podróżował [Regionalista]. Grób ten był przynajmniej dwukrotnie (w 1986 i w 2006/2007 r.) rozkopywany przez nieznanych sprawców [Florek 1995, s. 156], szukających skarbów, co wskazuje na funkcjonowanie wśród miejscowych legendy związanej z tym miejscem.

Mogiła dwojga Żydów pochodzących z Batorza, zlokalizowana przy drodze wjazdowej do Blinowa Pierwszego (na skrzyżowaniu z tzw. Cmentarną Drogą), nieopodal przydrożnego krzyża. Według ustnej relacji świadka wspomnianym dwojgu ujętym przez Niemców towarzyszył jeszcze żydowski weterynarz Dawid nieznanego nazwiska, który zdołał wówczas zbiec i został nieco później zamordowany w Kraśniku [https://zapomniane.org/miejsce/blinow-pierwszy-grob-nr-2/ ].

Nieopodal w/w pochówku leutnanta Paula Kleina zlokalizowana jest mogiła mieszcząca ok. czterech Żydów zamordowanych przez Niemców, wśród nich m.in. rodzice niejakiego Szlomo Andersztajna, pochodzącego z Blinowa? [https://zapomniane.org/miejsce/blinow-pierwszy-grob-nr-3/].

W Blinowie Pierwszym zbiorowa mogiła siedmiorga Żydów zamordowanych przez Niemców wiosną 1943 r. (skraj lasu k. drogi Brzozówka – Blinów Pierwszy). Była to rodzina szewca Moszego z Modliborzyc (rodzice i pięcioro dzieci), którą ukrywał jeden z mieszkańców Blinowa. Zginęli, gdy została zdradzona ich leśna kryjówka [https://zapomniane.org/miejsce/blinow-pierwszy-grob-nr-1/]

„Dworek” w Blinowie Drugim, stanowiący pozostałość po zabudowaniach folwarcznych z przełomu XIX i XX w. Jest wymieniony wśród zabytków Gminy Szastarka na jej oficjalnej stronie internetowej [http://gminaszastarka.pl/zabytki-architektury/], lecz nie widnieje w urzędowych rejestrach i ewidencji zabytków. Po drugiej wojnie światowej w obiekcie przez pewien czas mieściła się szkoła podstawowa. W tym okresie budynek zatracił wiele cech stylowych -[http://www.dwory.cal24.pl/podstrony/blinow.php?wojew=lubelskie]. Za obiektem znajdują się pozostałości parku dworskiego z pierwszej połowy XIX w.

Kapliczka św. Floriana z 1985 r. (murowana) na obszarze sołectwa Blinów Pierwszy. Powstała z inicjatywy mieszkańców, którzy zastąpili nią wcześniejszy drewniany obiekt. Pozostałością po nim jest drewniana figurka św. Floriana, datowana na I połowę XIX w., zdobiąca wnętrze odbudowanej kapliczki. Według karty zabytku z 1986 r. figurka była mocno podniszczona [https://zabytek.pl/pl/obiekty/kapliczka-sw.-floriana-860294].

Krzyż kolumnowy u zbiegu traktu zwanego Jesiony i drogi gminnej prowadzącej z Blinowa do Szastarki na obszarze sołectwa Blinów Drugi. Zbudowany po wojnie (brak go np. na mapie WIG z 1938 r.). Ma postać trójstopniowej kolumny, na której szczycie znajduje się równoramienny krzyż. Na najwyższym stopniu umieszczony jest wizerunek Chrystusa w koronie cierniowej, a poniżej tablica z inskrypcją: „Jezu Ukrzyżowany zmiłuj się nad nami”. Obiekt nie jest ujęty w ewidencji zabytków.