Szastarka
start
Powiat: kraśnicki
Gmina: loco
Mapa miejscowości
end
Miejscowości – część ekspercka
W świecie cyfrowym
INFORMACJE OGÓLNE
Gmina Szastarka. Oficjalny serwis Na pasku poziomym znajduje się zakładka „Gmina Szastarka” w niej „Historia Gminy” (z obszernym tekstem Z. Baranowskiego z „Kraśnickiego Towarzystwa Regionalnego”), „Herb Gminy” oraz jej ogólna „Charakterystyka”. Kolejna ważna zakładka to „Turystyka i wypoczynek” z wewnętrznym podziałem na „Walory turystyczne”, „Przyroda”, „Zabytki architektury” oraz „Sport”)
RAPORT O STANIE GMINY SZASTARKA ZA 2021 ROK
Gmina Wiejska Szastarka, powiat kraśnicki (statystyka)
Urząd Gminy Szastarka Biuletyn Informacji Publicznej
Gmina Szastarka – portal samorządowy
Strategia Rozwoju Powiatu Kraśnickiego na lata 2016-2022 z perspektywą do roku 2025
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Szastarka
Ogólne dane o Gminie (zakładki: Historia gminy Szastarka,
Historia obszarów Gminnych, Rys historyczny miejscowości Gmin)
AKTUALNOŚCI
„Dziennik Wschodni”. Artykuły oznaczone tagiem: Szastarka
„Kurier Lubelski”, tag Szastarka
WSIE GMINY SZASTARKA
Te wsie w woj. lubelskim tak się nie nazywają. Sprawdź nowe nazwy od 2023 roku
Blinów, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 243.
Sołectwo Blinów Drugi na Facebooku
Cieślanki, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 692
Wieś Majdan-Obleszcze w liczbach
Wieś Stare Moczydła w liczbach
INSTYTUCJE, URZĘDY, FUNDACJE, STOWARZYSZENIA
Ośrodek Pomocy Społecznej w Szastarce
Nowa linia kolejowa Szastarka – Janów Lubelski – Biłgoraj w ramach Kolej Plus?
OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W BLINOWIE
Ochotnicza Straż Pożarna w Hucie Józefów
Obchody Gminnego Dnia Strażaka oraz 100-lecia istnienia Ochotniczej Straży Pożarnej w Polichnie
OŚWIATA I KULTURA
Gminna Biblioteka Publiczna (z katalogiem on-line, filie w Polichnie i Blinowie)
Gminne Centrum Kultury w Polichnie
Gminne Centrum Kultury Polichna
WIEJSKI DOM KULTURY W STARYCH MOCZYDŁACH
Koło Gospodyń Wiejskich w Blinowie Pierwszym na Facebooku
Stowarzyszenie Koło Gospodyń Wiejskich w Starych Moczydłach
STOWARZYSZENIE ORKIESTRA DĘTA POLICHNA IM. JANA SZABATA
STOWARZYSZENIE ORKIESTRA DĘTA POLICHNA IM. J. SZABATA
Orkiestra Dęta GCK w Polichnie
Męski Zespół Śpiewaczy „Majdaniacy” z Majdanu-Obleszcze
Zespół Śpiewaczo-Obrzędowy „Blinowianki” z Blinowa
„Blinowianki” – 45 lat na scenie
Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Oświaty i Kultury Wiejskej Wsi Huta Józefów
Gminne Koło Pszczelarzy w Szastarce
GRUPA REKONSTRUKCYJNO-HISTORYCZNA PUŁKOWNIKA TADEUSZA ZIELENIEWSKIEGO Z MAJDANU OBLESZCZE
Kapela „Kalina-Folk” z Polichny
Kapela „Czerwona Róża” z Szastarki
Publiczna Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II w Polichnie
Zespół Szkół Szkoła Podstawowa
Publiczna Szkoła Podstawowa im. św. Faustyny Kowalskiej w Kolonii Wojciechów
Publiczna Szkoła Podstawowa w Hucie Józefów
Szkoła Podstawowa im Królowej Jadwigi w Blinowie
ŻYCIE RELIGIJNE
Parafia p.w. Św. Maksymiliana Marii Kolbe w Szastarce
Parafia rzymskokatolicka pw. św. Jana Vianney Polichna Trzecia
Parafia Św. Maksymiliana Marii Kolbe, Huta Józefów
TURYSTYKA, ATRAKCJE, MIEJSCA PAMIĘCI
Mieczysław Machulak, HUTA JÓZEFÓW. STĄD NASZ RÓD
Miejsce tragedii rodziny Gajurów
Marek Nasiadka, Powiat kraśnicki, leksykon krajoznawczy, Kraśnik 2010
Blinów, kartoteka genealogiczna
Artur Pawłowski A., Roztocze. Przewodnik, Białystok 2011, s. 69nn
Grupa Rekonstrukcyjno-Historyczna im. Płk Tadeusza Zielniewskiego Majdan Obleszcze
Rajd Śladami Marszałka, Szastarka – Wierzchowiska – Godziszów, 30 lipca 2023
Rekonstrukcja Bitwy Szastarka-Polichna 29 września 1939 roku
Rekonstrukcja Bitwy pod Polichną
Szastarka, atrakcje (liczne fotografie)
Feliks Kozyra, ur. w Polichnie dowódca 1 Brygady AL im. Ziemi Lubelskiej
Jan Flis, ur. w Polichnie, profesor teologii, biblista
Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Blinowie
Przy drodze wjazdowej do miejscowości Blinów Pierwszy. INFORMACJE NT. ZBRODNI
Blinów. Na skraju lasu i pól ornych. INFORMACJE NT. ZBRODNI
Centralny Szlak Rowerowy Roztocza
Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Ap. w Blinowie
Las tzw. “Mosty” INFORMACJE NT. ZBRODNI
Kościół pod wezwaniem św. Jana Marii Vianneya w Polichnie
Gmina Szastarka, walory turystyczne
SPORT
Gminno-Ludowy Klub Sportowy „Sportico” Szastarka
Gminny Ludowy Klub Sportowy „Kamex” Polichna
Akademia Piłki Nożnej GLKS Polichna na Facebooku
FILMY
Relacje z sesji rady Gminy oraz inne filmy dostępne na fb gminy. Niektóre z tych filmów pojawiają się również na kanale Youtube przy wyszukiwaniu Szastarki oraz Polichny
Nazwa, przynależność administracyjna
Nazwa wsi prawdopodobnie pochodzi od słów „szatarek”, „szater” czy też „szatr”, oznaczających namiot lub budkę przenośną używane przez myśliwych oraz pasterzy. Toponim ten występuje w wielu różnych odmianach [C. Kosyl 1974, s. 394-395]. Początkowo osada nosiła nazwę Annutów [Stworzyński, 1834, 58]. W XIX wieku spotyka się też nazwy: Szatarka i Szatorki.
W 1819 r. weszła w skład utworzonej gminy Stróża. Przy podziale tej gminy na cztery mniejsze także znalazła się w gminie Stróża w okręgu kraśnickim, powiecie janowskim, guberni lubelskiej. Regulowana i oczynszowana była razem z Wyżnicą. Po utworzeniu samorządu gminnego w 1864 r. początkowo odnotowana w gminie Stróża, ale potem (od 1867 r.) już na stałe weszła w skład gminy Brzozówka powiatu janowskiego a guberni lubelskiej. Pierwszym sołtysem wybrano 15 VI 1865 r. Jana Stachyrę z uposażeniem rocznym 4,50 rubla. [Stworzyński, 1834, 58; Osiński, 2021, 33, 43, 65, 322, 346; SGKP t. XI, 806]
W okresie międzywojennym Szastarka (wieś i stacja kolejowa) nadal należały do gminy Brzozówka powiatu janowskiego województwa lubelskiego [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, 35]. W okresie II wojny światowej wieś znajdowała się w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa, powiecie (niem. Kriese) janowskim, którego siedziba została przeniesiona w 1942 r. do Kraśnika. Po wojnie władze komunistyczne utrzymały zmianę w odniesieniu do siedziby powiatu a nawet w 1945 r. zmieniły formalnie nazwę powiatu z janowskiego na kraśnicki. [Ćwik, Reder, 1977, 163]. W 1952 r. gromada Szastarka obejmująca Szastarkę wieś i Szastarkę stację kolejową wchodziła nadal w skład gminy Brzozówka [DUWRN, 1953, nr 3, poz. 7]. Po likwidacji gmin w 1954 r. gromada Szastarka stała się samodzielną jednostką administracyjną funkcjonującą w latach 1955-1973, która obejmowała obszary dotychczasowych gromad: Brzozówka wieś, Brzozówka kolonia, Majdan Obleszcze i Szastarka z dotychczasowej zlikwidowanej gminy Brzozówka. [DUWRN, 1954, nr 15, poz. 64]. W 1973 r. została utworzona gmina Szastarka, która w latach 1975-1998 wchodziła w skład województwa tarnobrzeskiego. Od 1999 r. ponownie w województwie lubelskim powiecie kraśnickim. [Ćwik, Reder 1977, 166]
Mikrotoponimia
Szastarka – wieś dzieli się formalnie na dwa sołectwa: Szastarka Stacja i Szastarka Wieś, jednak Gminny System Informacji Przestrzennej nie pokazuje jednak granicy między nimi [https://szastarka.e-mapa.net ].
W 1835 r. wzmiankowane : Lasy: Borki, Jurnica, Grabie i Las Strózki. [APL, AOZ plany, 122]
Nomenklatury topograficzne, odnotowane na współczesnych mapach, na obszarze wsi Szastarka (oba sołectwa): Brzozowski Las, Jurnica (fragment lasu, zob. też Blinów), Osina Droga (czyli ul. Kraśnicka, biegnąca przez sołectwo Szastarka Wieś w kierunku Słodkowa); Nazwy ulic: Kraśnicka, Lubelska (droga gminna biegnąca w kierunku Blinowa), Strażacka, Szkolna, Wodna, Leśna (przy lesie Pniaki – zob. też Brzozówka), Pogodna, Brzozowa (od strony wsi Brzozówka) [https://szastarka.e-mapa.net].
Antroponimia
Przy regulacji i oczynszowaniu w 1846 r. wymieniono 38 włościan: Ignacy Szubstarski, Antoni Zań, Jan Kapiwoda, Stanisław Dziewa, Walenty Igras, Marcin Cielma, Tomasz Cielma, Jakub Zielonka, Kajetan Kotuła, Wojciech Kasperek, Wawrzyniec Zarzeczny, Marcin Kolasa, Wojciech Żaba, Szymon Krzysztoń, Maciej Pęk, Tomek Stasiak, Jan Gil, Józef Sobutka, Jakub Bucoń, Andrzej Kamieniak, Michał Król, Jan Podpora, Stanisław Goch, Michał Cielma, Wojciech Kotuła, Wojciech Stachura, Tomasz Brzyski, Marcin Świąder, Bartłomiej Rzeczycki, Franciszek Kamieniak, Mateusz Gil, Wincenty Stachyra, Walenty Kulasa, Maciej Goch, Tomasz Paprocki, Szymon Goch, Wojciech Kuziak, Wojciech Sprysak. Przy uwłaszczeniu z 1864 r. pojawia się kilka nowych nazwisk: Mazurek, Babic, Janik, Wolak [APL, KdsWPJ, 494; APL, ZTLGLiS, 1176; APL, AOZ, 3056; APL, AOZ, 3348; APL, AOZ, 8978; APL, AOZ, 8976].
Archeologia o najdawniejszym osadnictwie
W trakcie prowadzonych w roku 1987 i 1990 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 30 stanowisk, które dostarczyły źródeł krzemiennych (narzędzia, odpadki powstałe z ich formowania lub napraw, także półsurowiec) oraz ceramicznych (ułamki naczyń) będących pozostałościami po różnych formach osadnictwa pradziejowego i wczesnohistorycznego. Na podstawie ilości i rozrzutu zebranych artefaktów wyróżniono ślady osadnicze (1-3 zabytki z bardzo małej powierzchni) bądź bardziej trwałe struktury osadnicze – siedliska, obozowiska lub osady (powyżej 3 znalezisk z większego areału). Prawdopodobnie ślady osadnicze występujące w kontekście trwalszych struktur można utożsamiać z różnoraką aktywnością gospodarczą – związaną z myślistwem, zbieractwem, uprawą pól, hodowlą, pasterstwem, gospodarką leśną czy wędrówkami w poszukiwaniu surowców.
Zebrane źródła ruchome pochodzą z kilku faz osadniczych. Najstarsze ślady (ułamki ceramiki i narzędzia krzemienne) powiązano dwukrotnie z ludnością środkowego neolitu (kultura: pucharów lejkowatych lub lubelsko-wołyńska). W kilkunastu przypadkach (ślady osadnicze i domniemane obozowiska) wiek materiałów, głównie krzemiennych, datowano ogólnikowo na neolit. Materiały z kilka kolejnych stanowisk określono na przełom epoki brązu i epoki żelaza (kultura łużycka). Do odosobnionych należą źródła ceramiczne powiązane z okresem wpływów rzymskich (kultura pomorska). Na pojedynczym stanowisku wyróżniono ceramikę z wczesnego średniowiecza (VIII-IX w.), na kolejnych dwóch z okresu nowożytnego (XV-XVI w.). Ponadto nie określono chronologii zabytków pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych [NID, AZP obszar 85-79 i 86-79].
Poza tym z rejonu tej miejscowości pochodzą luźno znalezione dwa wytwory – topór kamienny o rozszerzonym ostrzu oraz siekiera o bardzo wąskim obuchu wykonana z krzemienia świeciechowskiego. W obu przypadkach ich obecność należy łączyć z pasterską ludnością późnoneolityczną (kultura ceramiki sznurowej) [zbiory Muzeum Regionalnego w Kraśniku; archiwum J. Libery].
Pierwsza wzmianka o osadzie, prawo lokacyjne
Wieś powstała w końcu XVIII w. jako Annutów w wyniku akcji osadniczej ordynatów zamojskich Andrzeja i jego syna Aleksandra. Utworzono ją na północ od wsi Polichna, na lewo od drogi bitej z Kraśnika do Modliborzyc, wśród lesistej wyżyny, sięgającej w okolicy wsi do 1000 stóp npm. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1791 r. Została włączona do Ordynacji. Zarządzał nią rządca klucza. Nie została odnotowana na mapie województwa lubelskiego Karola Pertheesa z 1786 r. Nie występuje także w rejestrach z końca lat osiemdziesiątych XVIII stulecia. Pojawia się natomiast na mapie austriackiej Heldensfelda z lat 1801-1804 jako „Szatarka”. Stworzyński pisze o niej tak: „Annutów czyli inaczej zwana Szatarka pod Stróżą. Dowody i granice co i Stróża, a w łatwiej co Kraśnik, ile że dobra Stróża z dobrami kraśnickiej włości, przeszły w dziedzictwo JW. Zamoyskiego fundatora ordynacji.” [Stworzyński, 1834, 58; Osiński, 2021, 33, 43, 65, 322, 346; SGKP t. XI, 806]
Właściciele i zarządcy
Wieś należała do rodziny Zamoyskich i była włączona do Ordynacji. Rolnicy uprawiający działki, należące jednak do Zamoyskiego, zostali oczynszowani w l. 40-ch XIX wieku.
Przy okazji określono obowiązki włościan: 1) „Stosunki włościan wsi tej z właścicielem gruntu opierają się na urządzeniu rolników ordynackich zaprowadzonym w r. 1833, które przez dobrowolne obu stron przyjęcie to jest przez słowną umowę i wykonywanie od lat 13 stało się dla tychże stron zwykłym tytułem prawnym”, 2) odnośnie należności wobec kościoła: „Z powodu, iż dziesięcinę pieniężną od włościan wsi Szatarki przynależną, z rozkładów z Rządem zawartych, w zastępstwie za włościan, uiszcza ordynacja przeto od nich z tego tytułu przypadającą należność domierzono w rubryce 18 czynszów”, 3) wobec gminy: „Włościanin wsi tej obowiązany jest uiszczać składkę na interesa gminy od każdego rolnika rocznie po zł. 1 a od chałupnika po groszy 20 czyli kopiejek 10 rocznie. Do robót dla użytku wsi gminy i w ogólności dóbr ordynacji obowiązani są włościanie rocznie odbyć, rolnik dni ciągłych 12, chałupnik dni pieszych 12. Nadto dla znacznej rozległości gminy, aby wszelkie rozporządzenia, polecenia władz rządowych z szybkością wykonywane być mogły, tudzież dla korzyści samych włościan, aby o wszystkich postanowieniach wiadomości prędzej otrzymywali zobowiązali się kolejno dodawać stójkę do urzędu wójta gminy, która to kolej ze wszystkich wsi gminę składających zaledwie dwa dni w roku na każdego rolnika przypadnie. Niemniej odbywanie stróży nocnej po wsiach jest obowiązkiem każdego rolnika z kolei. Co do składki gminnej i 12 dniowej robocizny na korzyć gminy odbywanej w uwagach ogólnych na osobnym wyjaśniono.”. Gdy komisja rządowa sprawdzała urządzenie tej wsi w 1846 r. stwierdziła, że nie musiała likwidować darmoch ani najmów przymusowych, które zniesione zostały wcześniej przy regulacji i oczynszowaniu dóbr ordynackich. W tym czasie rolnicy gospodarowali na 558 morgach i 119 prętach ziemi ornej, 141 mrg. 317 pr. łąk i 922 mrg. 272 pr. pastwisk. Prawie wszyscy uprawiali grunty orne o powierzchni ponad 13 mrg. a Szubstarki i Kapiwoda – ok. 27 mrg. Ponadto każdy rolnik miał do dyspozycji ponad 7 mrg. łąki.
W wyniku uwłaszczenia z 1864 r. działki, do tej pory jedynie uprawiane przez włościan, stały się ich własnością a Zamoyski otrzymał (symboliczne) odszkodowanie w wysokości 5177 rub. 16/28 II 1867 r. Centralna Komisja ds. Włościańskich przy Komitecie urządzającym zatwierdziła nadanie włościanom na własność: ziemi uprawnej 930 mrg., 81 pr. i nieużytków 25 mrg. 196 pr. a razem 955 mrg. 277 pr. Po dokładniejszym sprawdzeniu taż komisja 26 VI 1865 r. zatwierdziła przyznanie ziemi użytkowej 937 mrg. 134 pr., nieużytków 25 mrg. 196 pr. a razem 963 mrg. 32 pr. Gromada dostała też pewne działki jako własność współną: pastwisko 300 mrg. 139 pr., pastwisko wzdłuż wsi (13 mrg. 209 pr. nieużytki 6 mrg.), pastwisko między gospodarstwami (17 mrg. 70 pr.), pastwisko między gospodarstwa nr 1, 2, 3 i 4 (1 mrg. 150 pr.), nieużytki (276 pr.) Razem włościanom przyznano ziemi ornej 571 mrg. 151 pr., łąk 13 mrg. 38 pr., wygonu 314 mrg. 245 pr., nieużytków 25 mrg. 196 pr., czyli razem – 963 mrg. 30 pr.
Chłopi nie posiadali lasów natomiast władze carskie przyznały im tzw. serwitut leśny, czyli prawo użytkowania lasów Ordynacji, hipotetycznie jedynie w wymiarze dotychczasowym. 38 gospodarzom przyznano prawo otrzymywania z lasów właściciela 1) drewna budowalnego za odnowę postarzałych, ale niespalonych i remont istniejących lub oznaczonych w tabeli prestacyjnej z 1846 r. budynków i ogrodzeń a dokładnie 37 chałup, 38 stodół, 1 szopy, 37 chlewów i jednego spichlerza; 2) materiału na ogrodzenia jak: pnie, żerdzie i kije lub żerdzie i kołki lub kołki i gałęzie w zależności od istniejącego obyczaju; 3) materiału opałowego, latem od 1 IV do 1 X po jednej furze, a zimą od 1 X do 1 IV po dwie fury tygodniowo, razem 78 fur rocznie. Włościanie mogli przy zbiorze opału używać toporów ale nie mieli prawa ścinać żywych drzew, a powinni ograniczać się do zbierania suchych wierzchołków i gałęzi, chrustu i opadu i dopiero przy ich braku pozwolono rąbać z pnia uschnięte drzewa; 4) liście, choinę i mech na podściółkę dla bydła, przy czym zbieranie tej ściółki powinno zachodzić tylko w dojrzałych lasach a nie młodych. Ilość ściółki określono potrzebami. W ramach wspomnianych 78 fur tymże włościanom pozwolono brać 2 fury pniaków. Przyznano też serwitut pastwiskowy.
Lubelski Gubernialny Urząd ds. Włościańskich 22 III 1876 r. zatwierdził dobrowolną ugodę między ordynacją a gromadą Szastarki z 18 (30) VII 1874 r. o podarowaniu włościanom 114 mrg. ziemi w zamian za zrzeczenie się serwitutów. Obie strony zachowały prawo przejazdu.
W 1907 r. włościanie podzielili gromadzkie pastwisko (30 mrg. 139 pr.) i las (114 mr.), który dostali w zamian za zrzeczenie się serwitutów. Podział ten władze zatwierdziły dopiero w 1913 r. Przy okazji stwierdzono nieścisłości: gromada podzieliła tylko część tych terenów. Ponadto pastwisko na planach widniało jako lasy Rusin i Jurnica, a zakwalifikowane zostało jako uroczysko. Włościanie podzielili ponadto Struski Las. [APL, KdsWPJ, 494; APL, AOZ, 3056; APL, AOZ, 3348; APL, AOZ, 8978; APL, AOZ, 8976; APL, ZTLLiSG, 1176; APL, AOZ, 1717; APL, UGLdsW, 3929]
Dane statystyczne, stosunki etniczne i wyznaniowe
W końcu 1864 r. we wsi było 235 mieszkańców i 36 gospodarstw. W 1867 r. naliczono już 297 dusz. Do 1877 r. wzrosła też ilość gospodarstw do 39. Pod koniec XIX w. wieś miała 46 gospodarstw i 420 mieszkańców wyznania rzymsko-katolickiego uprawiających 617 mórg ziemi. W 1905 r. opisano oddzielnie wieś: „ziemi 430 dziesięcin w tym włościańskiej podlegającej po ukazy 1864 i 1866 r. ornej 285½ łąk 6½ lasu 57 i nieużytków 13 dz. i ziemiańskiej wykupionej bez pomocy banku ornej 68 dz. Gospodarstw 62, mieszkańców katolików 551, gleba gliniasta” a odrębnie posiadłość należącą do hr. M. Zamoyskiego: „ziemi ornej 4½ dz. dom 1, mieszkańców katolików 3, gleba gliniasta„. [Osiński, 2021, 43, 346; SKLG; APL, C. i K. Komenda Powiatowa w Janowie, 121; APL, AOZ, 13720; SGKP t. XI, 806]
W spisie z 1921 r. wykazano 6 budynków mieszkalnych w starej kolonii Szastarka i 89 we wsi. W kolonii mieszkało 54 osoby (26 mężczyzn i 28 kobiet), katolików i Polaków. Natomiast we wsi 526 osób narodowości polskiej i wyznania katolickiego (262 mężczyzn i 264 kobiety) [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 35]. W 1970 r. gromadę Szastarka zamieszkiwało 4.739 osób (2345 mężczyzn i 2394 kobiet) [Szymanek, 2003, 249]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 934 mieszkańców[http://pl.wikipedia.org/Szastarka_(wieś)].
Od początku XIX wieku wieś należała do parafii Kraśnik. Samodzielna parafia p.w. Maksymiliana Kolbego została erygowana 26.03.1985 r. Powstała z terenów wyłączonych z parafii Wniebowzięcia NMP w Kraśniku i parafii Polichna. Początkowo wchodziła w skład dekanatu Zaklików ( diecezja sandomierska ). Przynależność dekanalną zmieniła na obecną w 1986 r. Parafia posiada własny cmentarz grzebalny, poświęcony przez bpa Ryszarda Karpińskiego 26.12.1986 r.
Gospodarka w dziejach
Chłopi żyli z uprawy roli. Każdy posiadał jedną lub dwie krowy. Ci, którzy mieli konie, mogli dorobić przy dowozie towarów do portów wiślanych. Na zachód od wsi rosły lasy, a w tym cenne modrzewie. Gleby określono jako gliniaste i sapowate. W 1846 r. postanowiono założyć studnię w Szastarce. Ordynacja delegowała studniarza do wszystkich wsi wyżej położonych. We wsi była karczma i cegielnia a od 1839 r. – gontarnia.
W czasie wojny Austriacy wybudowali linię kolejową z Rozwadowa do Lublina, ze stacją w Szastarce dla poczty etapowej w Janowie w 1915 r. Przy stacji kolejowej utworzono osiedle Szastarka – Stacja [Osiński, 2021, 43, 346; SKLG; APL, C. i K. Komenda Powiatowa w Janowie, 121; APL, AOZ, 13720; SGKP t. XI, 806].
Na początku lat dwudziestych XX w. w Szastarce znajdowała się cegielnia (W. Burda), kowal (W. Zieliński), rzeźnik (K. Galos) szewcy (Niziurski i S. Saganowski) Towarami różnymi handlował Syndykat Rolniczy S. A., spożywczymi artykułami (W. Burda, W. Garbacz, F. Gryngold) a ziemiopłodami (K. Galos i J. Drzewicki). W 1930 r. wymieniana była w Szastarce cegielnia (W. Burda), młyn motorowy (Z. Matacz). Towarami różnymi handlował Syndykat Rolniczy S. A., spożywczymi (W. Burda, O. Cisowska, W. Garbacz, F. Gryngold) wyrobami tytoniowymi (J. Majewski), ziemiopłodami (K. Galos i J. Drzewicki). Był też szewc (Niziurski) i rzeźnicy (K. Galos, J. Kędziora) [KAP 1930, 605].
Miejsca kultu religijnego, upamiętnienia, obiekty wojskowe
Według informacji zawartych na stronie internetowej Gminy Szastarka, na jej terenie znajduje się ok. 50 kapliczek i krzyży ufundowanych przez mieszkańców gminy [http://gminaszastarka.pl/walory-turystyczne/]. Wśród nich wyróżnia się kapliczka domkowa z końca XIX w. z figurą św. Tekli (k. cmentarza z 1915 r.). Nie jest znany jej fundator. W czasie drugiej wojny światowej była remontowana (m.in. zmieniono dach z gontu na blaszany) [https://zabytek.pl/pl/obiekty/kapliczka-860484 ].
Głaz pamiątkowy, posadowiony na Placu 100-lecia Odzyskania Niepodległości (przy ulicy Lubelskiej, naprzeciwko budynku dworcowego PKP). Nazwa placu informuje o okolicznościach pojawienia się głazu i jego przeznaczeniu. Na okolicznościowej tablicy, poniżej wizerunku godła państwa umiejscowionego pomiędzy datami 1918 – 2018, znajduje się inskrypcja: „W 100. ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI / W HOŁDZIE WALCZĄCYM I POLEGŁYM ZA WOLNOŚĆ I NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI / MIESZKAŃCY GMINY SZASTARKA WÓJT GMINY SZASTARKA ARTUR JASKOWSKI”. Jako ciekawostkę warto dodać, że pod głazem ukryta jest kapsuła czasu, którą należy otworzyć w 2118 r. [https://fotopolska.eu/1570093,foto.html].
Unikalnym i – jak dotąd – słabo rozpoznanym zabytkiem o charakterze technicznym są pozostałości po wojskowej składnicy paliwa lotniczego, położone na terenie sołectwa Szastarka Stacja, w pobliżu tutejszej stacji kolejowej. Zachowały się dwie betonowe kopuły skrywające metalowe zbiorniki, miejsce po wysadzonym zbiorniku, obecnie częściowo zalane, oraz mniejsze betonowe obiekty: wieżyczki wentylacyjne, włazy itp. [http://gminaszastarka.pl/walory-turystyczne/].
Ważne wydarzenia
We wrześniu 1939 r. znajdowały się w Szastarce podziemny magazyn benzyny. W końcu września w obrębie stacji doszło do starcia z Niemcami.
1 V 1943 r. między stacją Szastarka a Rzeczycą oddział im. Mickiewicza i grupa wypadowa w sile 50 ludzi zniszczyła urządzenia stacyjne oraz uszkodziły lokomotywę pociągu amunicyjnego. Maszynista, Niemiec został zabity, drugi wojskowy ranny. Zerżnięto 8 słupów telefonicznych [GL, s. 63]
W dniu 17 X 1943 r. grupa Wrony (Leon Plichta) wykoleiła pociąg towarowy na linii Kraśnik-Szastarka. Całkowitemu zniszczeniu uległo 5 wagonów i uszkodzono lokomotywę. Przerwa w ruchu kolejowym trwała 24 godziny {GL, s. 108]
Szastarka była silnym ośrodkiem NSZ w powiecie. Na stacji kolejowej w tej miejscowości znajdował się ośrodek kierowniczy III Okręgu (Lubelskiego) NSZ. Działał tu mjr Michał Kłosowski vel Stanisław Michałowicz ps. „Rola”, „Ziemowit”, zastępca Komendanta okręgu szefa sztabu, a od 4 czerwca do lipca 1944 r. Komendant.
7 listopada 1945 r. na trasie z Zaklikowa do Szastarki nieznany oddział zabił żołnierza Armii Czerwonej [Wnuk 2000, 342]
29 czerwca 1946 r. 15 partyzantów z oddziału „Zapory” przyjechało na trzech furmankach na stację kolejową w celu zarekwirowania pieniędzy. Tam natknęli się na dwu żołnierzy Armii Czerwonej. Wywiązała się strzelanina, zginęli obaj: Jegor Ładowski i Mikołaj Podkarow oraz Polacy, Kisiel i komendant OR (prawdopodobnie ORMO) Władysław Ogorzałek. [Wnuk 2000, 391]
22 stycznia 1947 r. pododdział „Samotnego” ze zgrupowania „Zapory” na stacji kolejowej w Szastarce zarekwirował pasażerom nieustaloną ilość gotówki [Wnuk 2000, 445].
Małe ojczyzny – strefa regionalistów
Współczesność, strategie rozwoju
Punkt 1
Punkt 2
Punkt 3
Samorząd, organizacje
Kościoły i związki religijne
Życie kulturalne
Oświata i szkolnictwo
Sport
Wybitne postacie
Rodziny – pamiątki
Wspomnienia, albumy rodzinne
Gospodarka – firmy i przedsiębiorstwa
Walory turystyczne
Folklor
Miejsca pamięci