Przejdź do treści

Krzywowólka-Kolonia

    Herb gminy Sławatycze.

    Krzywowólka-Kolonia

    Powiat: bialski

    Gmina: Sławatycze

    Mapa miejscowości

    Miejscowości – część ekspercka

    W świecie cyfrowym

    Patrz hasło: Sławatycze.

    Nazwa, przynależność administracyjna

    Geneza nazwy Krzywowólka – patrz hasło: Krzywowólka. Element nazwy typu Kolonia wskazuje, że u genezy powstania osady leżała parcelacja folwarku i rozprzedania jego części miejscowym chłopom lub ludności napływowej. Nazwy z elementem Kolonia najczęściej dotyczą osad powstałych w drugiej połowie XIX i pierwszej XX wieku.

    Miejscowość powstała w powiecie bialskim województwa lubelskiego. W latach 1975–1998 należała do województwa bialskopodlaskiego. W 1999 r. znalazła się ponownie w powiecie bialskim województwa lubelskiego.

    Kolonia Krzywowólka powstała w gminie Międzyleś. W 1927 r. zmieniono nazwę gminy Międzyleś na gmina Tuczna. W 1933 r. we wspomnianej gminie powstała gromada Kolonia Krzywowólka [LDW, 1933, nr 22, poz. 181]. Po likwidacji gmin, w latach 1954–1972 istniała gromada Krzywowólka, do której należała m.in. Krzywowólka Kolonia [DUWRNwL, 1954, nr 15, poz. 64]. Od 1973 r. sołectwo w gminie Sławatycze [DUWRNwL, 1972, nr 12, poz. 239].

    Okolice Krzywowólki Kolonii. Fot. Dariusz Tarasiuk.

    Antroponimia

    W 1936 r. w miejscowości odnotowano 18 gospodarstw zamieszkiwanych przez gospodarzy o następujących nazwiskach: Cydejko, Iwanejko, Juszczuk, Kuniszyk, Maciejuk, Mioduszewski, Parczewski, Pastryk, Ryl, Suchodolski, Szczygielski, Szulc, Uryniuk i Zieniewicz [APL ORP, Akta Gminy Tuczna, sygn. 56].

    Archeologia o najdawniejszych dziejach

    Brak informacji o stanowiskach zarówno z kwerendy, jak i z systematycznych badań powierzchniowych prowadzonych w roku 1990 w ramach AZP [NID, AZP obszar 65-90].

    Pierwsza wzmianka o osadzie

    Folwark Krzywowólka (patrz hasło Krzywowólka) przekształcił się w Kolonię Krzywowólka w wyniki jego parcelacji w 1921 roku a następnie w 1936 r. [SRwBP, WKW, sygn. 280].

    Krzywowólka i Krzywowólka Kolonia na Mapie Taktycznej Polski (1931) – http://maps.mapywig.org/

    Właściciele

    W 1921 r. właścicielem folwarku Krzywowólka został Jan Henryk Piątkowski, zamieszkały w Zamościu. Już w tym samym roku dokonał on parcelacji majątku sprzedając 618 morgów drobnym właścicielom (S. Borzyk, A. Chyż, A. Cydejko, I. Czenik, D. Dawidziuk, A. Dąbrowski, F. Iwanejko, W. Kaczan, F. Konopka, S. Korżyński, A. Kuniszyk, M. Łuciuk, A. Makaruk, A. Mich, M. Niczyporuk, J. Niścioruk, A. Ryll, K. Ryll, M. Ryll, F. Sidoruk, A. Stepaniuk, J. Szczygielski, G. Szmytki, J. Szypulski, D. Trzeciak, Ł. Uryniuk, R. Wagner, J. Walczak, J. Witowski i W. Witowski. Kolejne 203 morgi kupił Józef Juszczak [SRwBP WKW, sygn. 280]. Wobec niespłacenia pożyczek przez Piątkowskiego to on nadal figurował jako właściciel w księgach hipotecznych a nabywcy byli posiadaczami przez zastrzeżenie. W 1936 r. doszło do licytacji folwarku Krzywowólka, na której nabył go Józef Daszczuk. W latach 1936–1937 dokonał on całkowitej jego parcelacji. Co zaskakuje władze uznały, że akty kupna ziemi z 1921 r. za nieważne [SRwBP WKW, sygn. 280, 281; APL ORP, sygn. 814].

    Demografia

    Według spisu powszechnego z 1921 r. w folwarku Krzywowólka, który przekształcił się w Krzywowólkę Kolonię w 2 budynkach zamieszkiwało 20 osób, które deklarowały wyznanie: rzymskokatolickie – 11 i prawosławne – 9 oraz narodowość polską [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 3]. W 1939 r. we wsi mieszkało 147 mieszkańców [Górny, 1939, s. 312]. W 2021 r. w Krzywowólce Kolonii zameldowanych było 81 osób [https://www.polskawliczbach.pl].

    Stosunki etniczne i wyznaniowe

    W okresie międzywojennym we wsi mieszkali katolicy, ewangelicy i prawosławni. W latach II wojny światowej większość ewangelików została jako Niemcy wywieziona do III Rzeszy a ludność prawosławna wysiedlona jako Ukraińcy. Obecnie katolicy należą do parafii rzymskokatolickiej w Sławatyczach a prawosławni do parafii prawosławnej w Zabłociu.

    Gospodarka w dziejach

    Zdecydowana większość mieszkańców Krzywowólki Kolonii utrzymywała się z rolnictwa.

    Zabytki i miejsca kultu

    Kaplica p.w. Matki Boskiej Siewnej wybudowana w 1988 r. Fot. Dariusz Tarasiuk.
    Kapliczka z 1948 r. Fot. Dariusz Tarasiuk.

    Ważne wydarzenia

    W czasie II wojny światowej na trenie Kolonii Krzywowólka pochowano, jak wynika ze sporządzonego przez urząd gminy Tuczna po wojnie sprawozdania: dwóch jeńców sowieckich, trzech żołnierzy węgierskich i jednego oficera niemieckiego [APL ORP, Akta Gminy Tuczna, sygn. 191].