Łubno

Patrz hasło: Jabłoń.

Pierwotnie osada nosiła nazwę folwark Łubno. Nazwa pochodzi od nazwiska właścicieli dóbr Łubieńskich.

Województwo i powiat

Po III rozbiorze Polski obszar nieistniejącej jeszcze miejscowości znalazł się najpierw w cyrkule bialskim (od 1796 r.) a potem w cyrkule włodawskim, z siedzibą władz w Białej Podlaskiej (od 1803 r.) Galicji Zachodniej w zaborze austriackim [Mapa, 1803]. Po włączeniu w 1809 r. tzw. Nowej Galicji do Księstwa Warszawskiego, w 1810 r. teren ten wszedł w skład powiatu włodawskiego departamentu siedleckiego [DPKW, 1811, t. 2, nr 16, s. 148]. Po powstaniu w 1815 r. Królestwa Polskiego, w wyniku reformy administracyjnej z 1816 r., znalazł się powiecie włodawskim obwodu radzyńskiego (złożonego się z powiatów radzyńskiego i włodawskiego) województwa podlaskiego (od 1837 r. guberni podlaskiej) [DPKP, 1816, t. 1, s. 119]. W latach 1844–1866 leżał w okręgu włodawskim powiatu radzyńskiego guberni lubelskiej, a od 1867 r. w powiecie radzyńskim guberni siedleckiej (w latach 1912–1915 guberni chełmskiej) [DPKP, 1867, t. 66, s. 279]. W latach 1915–1918 r. znajdował się w strefie wojskowej okupacji niemieckiej, tzw. Etappen Inspektion Armee Bug. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wieś (lub jeszcze tylko folwark) należała do powiatu radzyńskiego województwa lubelskiego (1918–1939) a w czasie okupacji niemieckiej dystryktu lubelskiego (1939–1944). Następnie ponownie w powiecie radzyńskim województwa lubelskiego (1944–1954). W 1954 r. z kolei włączona w skład nowopowstałego powiatu parczewskiego [Ćwik i Reder, 1977]. W latach 1975–1999 w województwie bialskopodlaskim, potem ponownie w powiecie parczewskim województwa lubelskiego.

Gmina

Gminy dominialne wprowadzono na podstawie Konstytucji Księstwa Warszawskiego. Na mocy ustawy z 1809 r. wprowadzono gminy wiejskie, na czele których stali wójtowie, którymi zostawali z urzędu właściciele dóbr ziemskich, którzy za zgodą władz zwierzchnich mogli wyznaczać swoich zastępców. Wójtowie byli wykonawcami zarządzeń władz państwowych, opiekowali się majątkiem gminnym, czuwali nad bezpieczeństwem, porządkiem i zdrowiem mieszkańców. Przy tym pełnili swoją funkcję bezpłatnie. Pomocą wójtom w poszczególnych wsiach służyli sołtysi [DPKW, 1809, t. 1, s. 227–236]. Folwark Łubno należał do gminy dominialnej w Rudzieńcu [APL, MSGL, sygn. 167, k. 336–337].

Po utworzeniu ukazem cara Aleksandra II gmin samorządowych w Królestwie Polskim w 1864 r. folwark Łubno wszedł w skład gminy Jabłoń [APL, KWPB, sygn. 4]. W 1933 r. osada weszła w skład gromady Dawidy [LDW, 1933, nr 22, poz. 181].

Po likwidacji gmin w 1954 r. wieś dołączono do gromady Gęś [DUWRNwL, 1954, nr 15, poz. 64]. W 1961 r. przeniesiona do gromady Jabłoń [DUWRNwL, 1961, nr 11, poz. 84]. Od 1973 r. sołectwo należy do gminy Jabłoń [DUWRNwL, 1972, nr 12, poz. 269].

W trakcie prowadzonych w roku 1983 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 9 stanowisk, które dostarczyły źródeł krzemiennych (narzędzia, odpadki powstałe z ich formowania lub napraw, także półsurowiec) oraz ceramicznych (ułamki naczyń) będących pozostałościami po różnych formach osadnictwa pradziejowego i wczesnohistorycznego. Na podstawie ilości i rozrzutu zebranych artefaktów wyróżniono ślady osadnicze (1-3 zabytki z bardzo małej powierzchni) bądź bardziej trwałe struktury osadnicze – siedliska (powyżej 3 znalezisk z większego areału). Prawdopodobnie ślady osadnicze występujące w kontekście trwalszych struktur można utożsamiać z różnoraką aktywnością gospodarczą – związaną z myślistwem, zbieractwem, uprawą pól, hodowlą, pasterstwem, gospodarką leśną czy wędrówkami w poszukiwaniu surowców.

Zebrane źródła ruchome pochodzą z kilku faz osadniczych. Najstarszy ślad w postaci specyficznego ostrza krzemiennego pozostawili łowcy reniferów u schyłku paleolitu [Libera 1998, 48, tabl. XXXV: 2]. Kolejny ślad dotyczy środkowego neolitu (kultura pucharów lejkowatych?). Dominującym ilościowo materiałem jest ceramika z wczesnej epoki brązu (kulturowo nieokreślona) wyróżniona na kilku stanowiskach. W jednym przypadku zebrana ilość fragmentów może wskazywać na pozostałość po obozowisku. Śladowo również odnotowano ułamki skorup z przełomu epoki brązu i epoki żelaza (kultur łużycka) oraz okresu średniowiecza (brak bliższego datowania). Ponadto nie określono chronologii zabytków pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych [NID, AZP obszar 67-86 – dwa stanowiska opisano: Kolonia Łubno].

Pierwsze informacje o folwarku Łubno pochodzą z XIX wieku. Brak go jeszcze na Mapie Kwatermistrzostwa, opublikowanej w 1843 r.

Dobra Rudzieniec z terenami na których powstał później folwark Łubno w 1815 r. dostała Paulina Łubieńska, która w 1835 r. przekazała je synowi Sewerynowi Łubieńskiemu. W 1866 r. jego żona Amelia sprzedała te dobra Wandzie Caboga, właścicielce dóbr milanowskich. W 1872 r. stały się one własnością Marii Wandy Felicji z Uruskich oraz jej męża Włodzimierza Światopełk-Czetwertyńskiego [APL ORP, HwBP, sygn. sygn. 1639]. Majątek został rozparcelowany po II wojnie światowej.

W 1887 r. w folwarku Łubno w 2 domach zamieszkiwało 18 osób [PKSG za 1887]. W 1909 r. w folwarku mieszkało 14 czasowych mieszkańców [Powiat radzyński, 2016, s. 403–404]. Według spisu powszechnego z 1921 r. folwarku Łubno w 3 budynkach zamieszkiwało 102 osoby, które deklarowały wyznanie: rzymskokatolickie – 81 i prawosławne – 21 oraz narodowość polską – 91 i rusińską – 11 [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 88]. W 2021 r. we wsi było zameldowanych 82 osób. Wieś należy do parafii rzymskokatolickiej w Gęsi.

Zdecydowana większość mieszkańców osady na przestrzeni dziejów utrzymywała się z rolnictwa. Dodatkowo w 1929 r. w miejscowości prowadziły działalność: cegielnia, gorzelnia i firma leśna „Brokker” należące do Włodzimierza Czetwertyńskiego [KAP, 1930, s. 526].