Szerokie

Patrz hasło: Konopnica.

Szerokie stanowi nazwę topograficzną (wyrażające cechy topo- lub geograficzne osady) lub kulturową (odnoszącą się do dzieła człowieka lub do wytworów kultury społecznej i duchowej) [Kosyl, 1978, 28, 37]. Zależy to od charakteru członu, który został opuszczony. Początkowo pełna nazwa jednostki fizjograficznej, która następnie przekształciła się w osadę, mogła brzmieć “szerokie pole”, “szerokie błota”, itp. [Kosyl, 1974, 397]. 

Z chwilą upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1795 r. i przejęcia tych terenów przez Cesarstwo Austriackie Konopnica (w jej skład wchodziły obecne tereny Szerokiego) znalazła się na terenie cyrkułu lubelskiego [https://rcin.org.pl/dlibra/publication/7479/edition/481/content].

W czasach Księstwa Warszawskiego Konopnica stanowiła samodzielną gminę dominialną wchodzącą w skład powiatu lubelskiego departamentu lubelskiego. Po utworzeniu Królestwa Polskiego zachowała samodzielność gminną, ale weszła w skład obwodu lubelskiego (od 1842 r. powiatu lubelskiego) i  województwa lubelskiego (od 1837 r. guberni lubelskiej). W związku z przeprowadzeniem reformy gminnej w 1864 r. została utworzona nowa gmina Konopnica, której granice uległy zmianie w 1871 r. w związku z koniecznością reorganizacji jej granic spowodowanej odebraniem statusu miasta miejscowości Wieniawa [APL, KSWPL, sygn. 21, k. 5v, 22; KGubL, sygn. 1006, k. 69v, 114]. Pod koniec 1896 r., po utworzeniu Kolonii Szerokie, zasiliła one skład gminy Konopnica. W 1933 r. została ogłoszona ustawa o zmianie samorządu terytorialnego. Postanowiono na terenie gmin wprowadzić podział na gromady. Jedną z gromad gminy Konopnica stało się Szerokie. W skład tej gromady weszła Kolonia Szerokie i Kolonia Lipniak [APL, ASCPRK Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie, sygn. 21, s. 50; sygn. 22, s. 163, 347; “LDW” 1933, nr 22, s. 399-400; 1935, nr 30, s. 537]. W czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1944 Szerokie weszło w skład gminy Konopnica powiatu lubelskiego dystryktu lubelskiego [Gemeindeverzeichnis, 153-154]. W 1944 r. przywrócono organizację administracyjną sprzed października 1939 r., która przetrwała do 1954 r. Wtedy likwidacji uległa gmina Konopnica. Ciężar władzy spoczął na Gromadzkiej Radzie Narodowej w Woli Sławińskiej, która w swojej jurysdykcji posiadała zarządzanie sprawami Szerokiego [DUWRN 1954, nr 15, s. 74]. Jednak po kilku latach, z dniem 1 stycznia 1960 r. zlikwidowano gromadę Wola Sławińska i zadecydowano aby wszystkie przynależące do niej miejscowości (w tym Szerokie) włączyć do gromady Dąbrowica. Od stycznia 1973 r., po likwidacji gromad, Szerokie znalazło się w reaktywowanej gminie Konopnica [DUWRN 1959, nr 9, s. 97; 1972, nr 12, s. 177-178] i pozostaje w niej do dzisiaj. Należy dodać, że część Szerokiego uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z 7 grudnia 1988 r., od 1 stycznia 1989 r. została włączona do terytorium Lublina [“Monitor Polski” 1988, nr 36, s. 558].

Z jedynego stanowiska odkrytego w trakcie prowadzonych w roku 1999 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP pochodzi ślad osadnictwa w postaci wytworów krzemiennych z bliżej nieokreślonej fazy neolitu lub epoki brązu [NID, AZP obszar 78-79].

Szerokie, jako kolonia, powstała na przełomie lat 1896-1897 w wyniku wyodrębnienia z majątku Węglin-Konopnica. W aktach stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej pw. Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie pojawiają się pierwsze wzmianki o mieszkańcach Kolonii Szerokie w marcu 1897 r. [APL, ASCPRK pw. Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie, sygn. 21, s. 50]. Spis powszechny przeprowadzony w Polsce w 1921 r. przyniósł pierwsze dane o liczbie mieszkańców Szerokiego. Odnotowano wtedy istnienie 30 budynków mieszkalnych oraz obecność 174 osób (82 mężczyzn i 92 kobiet) [Skorowidz miejscowości, 64].

Do 1896 r. obszar późniejszej Kolonii Szerokie wchodził w skład majątku Węglin-Konopnica, który był własnością Alfreda Węglińskiego. Terytorium to zostało sprzedane kolonistom, którzy już w 1897 r. założyli gospodarstwa rolne. Ich liczba z biegiem lat wzrastała. Na początku lat 30. XX w. w Kolonii Szerokie funkcjonowały 33 gospodarstwa rolne będące w posiadaniu włościan noszących następujące nazwiska: Barański, Bogucki, Bogusz, Brodziak, Czerniak, Drążyk, Gawidziel, Gugała, Hunek, Klepka, Kowalski, Kurak, Malinowski, Mańka, Ochal, Palak, Piwowarski, Pożog, Stolarczyk, Turowski, Wrona, Zawiślak, Zwolski i Żarnowski [APL, AGwK, sygn. 321, k. 133v-165; ASCPRK Nawrócenia Św. Pawła, sygn. sygn. 21-32, passim; sygn. 35-39, passim; ASCPRK w Konopnicy, sygn. 125-126, passim].

Kolonia Szerokie została stworzona przez włościan narodowości polskiej i wyznania rzymskokatolickiego. Mieszkańcy tej kolonii od 1897 r. przynależeli do Parafii Rzymskokatolickiej pw. Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie [APL, ASCPRK Nawrócenia Św. Pawła w Lublinie, sygn. 21-32, passim; sygn. 35-39, passim; Catalogus 1905, s. 16]. W 1921 r. wszyscy mieszkańcy Szerokiego (174 osoby) byli wyznania rzymskokatolickiego i zadeklarowali narodowość polską [Skorowidz miejscowości, 64].

Prawdopodobnie w 1919 r. zaczęła funkcjonować w Szerokim 1-klasowa szkoła powszechna. W tej placówce oświatowej był tylko jeden etat pedagogiczny. Od 1925 r. stanowisko nauczycielki zajmowała Anna (Hanna) Grodzka (1892-po 1950) [APL, AGwK, sygn. 321, k. 151v-152]. Na początku 1962 r. do 4-klasowej Szkoły Podstawowej w Szerokim uczęszczało 29 uczniów [APL, PPRN, sygn. 43, k. 165-166]. Od 1 września 1975 r. zaczęła funkcjonować szkoła podstawowa będąca punktem filialnym Zbiorczej Szkoły Gminnej w Konopnicy [APL, UGwK, sygn. 27, s. 90]. 

Aktywność gospodarcza mieszkańców Szerokiego od momentu powstania kolonii koncentrowała się na rolnictwie (uprawa zbóż, ziemniaków i buraków) i hodowli zwierząt gospodarczych (krowy – produkcja mleka, trzoda chlewna – produkcja mięsa). Pod auspicjami Gminnej Spółdzielni “Samopomoc Chłopska” w Konopnicy, działał tutaj sklep spożywczy [APL, UGwK, sygn. 27, s. 116].