Suszno

Patrz hasło: Włodawa.

Najstarsza odnotowana nazwa brzmi Сошно /Soszno/ (1475), potem pojawił się zapis Suszno (1673) Nazwa pochodzi od nazwy pospolitej socha (drzewo rosochate) z przyrostkiem –no. Możliwe też że chodzi tu o sochę – stare narzędzie rolnicze służące do orania. Forma Suszno powstała w wyniku polonizacji [Rymut XVI, s. 261].

Obecnie części położone poza centrum wsi nazywane są Rybitwa, Szerokie i Kolonia Suszno.

W 2 poł. XVIII w. odnotowano w Susznie następujące nazwy miejscowe – uroczyska: Batog, Obołonica, Orochowisko, Szerokie, Nowiny, Sosnowy Hrud, Rybny Koniec, Budyszcze, Krukowskie Łąki, Bieła Łąka, Pryma, Naumowszczyzna i Szmukietka. Do Suszna należały także grunty położone za Bugiem, uroczyska i łąki: Ostrówki, Ośnik, Hranka i Łuki [APL, AZWłod., sygn. 5, k. 97–162]. Na początku XXI w. odnotowano nazwy: Krochmalnia, Las Hrabiego i Na Cegielni [Olejnik, 2014].

Pierwszy znany wykaz mieszkańców z 1693 r. odnotowuje 83 gospodarzy zamieszkujących wieś. Ogólną liczbę mieszkańców możemy szacować na tej podstawie na około 400 osób [AGAD, AZ, sygn. 2726, s. 25–27]. Inwentarz Suszna z roku 1773 odnotowuje 102 rodziny gospodarzy oraz 6 osadników, tzw. „Holendrów”. [APL, AZWłod., sygn. 3, k. 48–52]. Inwentarz z roku 1776, uwzględniający tylko „gospodarzy” posiadających grunty, wymienia 111 osób [APL, AZWłod., sygn. 5, k. 97–162]. Według wykazu z 1827 r. we wsi było 123 domów zamieszkanych przez 749 osób [Tabella s. 211]. W 1864 r. odnotowano we wsi 74 gospodarstw i 689 mieszkańców [APL, KWPB, sygn. 4]. Słownik Geograficzny informuje zaś o 85 domach i 757 mieszkańcach [SGKP XI, s. 607]. Według spisu powszechnego z 1921 r. w Susznie (wieś i folwark) w 98 budynkach zamieszkiwało 556 osób, które deklarowały wyznanie: rzymskokatolickie – 74 i prawosławne – 482 oraz narodowość polską – 217 i rusińską – 339 osoby [Skorowidz miejscowości, s. 121]. W 1966 r. zarejestrowano tam 610 osób [Wawryniuk, 2012, s. 268]. W 2020 r. we wsi zameldowanych było 1224 osób [Raport o stanie gminy Włodawa za rok 2020, s. 5].

W inwentarzu z roku 1693 najczęściej występują nazwiska: Chilimonowicz, Deyneka, Kaliszuk, Kapusta, Kiryczek, Kuźmicz, Okuniniec, Poleszuk, Rybak, Sajuk, Semeniuk, Soroka, Stadnik, Szawułka, Sczur i Sczygieł [AGAD, AZ, sygn. 2726, s. 25–26]. W inwentarzach z drugiej poł. XVIII w. najczęściej pojawiają się nazwiska: Bachlik, Iwaszczuk, Jakimiuk, Kot, Mech, Nyrka, Oleksiuk, Petraszuk, Poleszuk, Prystupa, Rybaczuk, Sawuła, Skoczylas, Soroka, Sydoruk, Szewczuk, Tarasiuk, Tatarczuk, Użeń, Weliniec i Wieliczko [APL, AZWłod., sygn. 3, k. 48–52; sygn. 5, k. 97–162]. W 1864 r. we wsi uwłaszczono włościan o następujących nazwiskach: Antoniuk, Bagłyk, Beresiuk, Chomiczko, Chwedenko, Czaban, Czyca, Demczuk, Denisiuk, Dudyk, Gań, Glejdek, Grycak, Hołod, Jarmoszuk, Jasieniewicz, Juchimiuk, Kalitka, Kałych, Kasztelan, Kaźmiruk, Kleń, Kot, Kozaczuk, Kozakiewicz, Kratiuk, Litwiniuk, Łojczuk, Maczuk, Matczuk, Morzyluk, Myc, Nyrka, Oleszczuk, Ostrowski, Pawluczuk, Pietrak, Pietraszuk, Poliszuk, Połytyn, Potynko, Prokopiuk, Prylepa, Rybaczuk, Sawczuk, Semeniuk, Seroka, Sidoruk, Skoczylas, Szawuła, Szuta, Szynkaruk, Tarasiuk, Tomiuk, Waszczeniuk, Wierocha i Wołczuk [APL, ZTL, sygn. 3287].

W XV w. miejscowość leżała w obrębie Królestwa Polskiego w województwie ruskim, na obszarze ziemi chełmskiej w powiecie chełmskim. W latach 1446–1447 została przyłączona przez Kazimierza Jagiellończyka do powiatu brzeskiego ziemi brzeskiej województwa podlaskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1566 r. w powiecie brzeskim nowoutworzonego województwa brzeskolitewskiego [Wawrzyńczyk, 1951, s. 19]. Po III rozbiorze miejscowość znalazła się w cyrkule chełmskim (od 1796 r.) a potem w cyrkule włodawskim (od 1803 r.) w Galicji Zachodniej w zaborze austriackim. Po włączeniu w 1809 r. tzw. Nowej Galicji do Księstwa Warszawskiego, weszła w 1810 r. w skład powiatu włodawskiego departamentu siedleckiego. Po powstaniu w 1815 r. Królestwa Polskiego, znalazła się w powiecie włodawskim województwa podlaskiego (od 1837 r. guberni podlaskiej). W latach 1844–1866 leżała w okręgu włodawskim powiatu radzyńskiego guberni lubelskiej a od 1867 r. w powiecie włodawskim guberni siedleckiej (od 1912 r. guberni chełmskiej). W latach 1915–1918 r. znajdowała się w strefie wojskowej okupacji niemieckiej, tzw. Etappen Inspektion Armee Bug. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, w latach 1918–1939, należała do powiatu włodawskiego województwa lubelskiego. W czasie okupacji niemieckiej (1939–1944) włączona do powiatu chełmskiego. Od 1944 r. ponownie w powiecie włodawskim województwa lubelskiego. W latach 1975–1999 w składzie województwa chełmskiego. Potem ponownie w powiecie włodawskim województwa lubelskiego [Mapa 1803; Mapa 1805; Ćwik i Reder, 1977].

Początki samorządu na ziemiach polskich sięgają czasów średniowiecza, jednak dopiero Konstytucja Księstwa Warszawskiego wprowadziła nowe formy ustroju lokalnego. Na mocy ustawy z 1809 r. wprowadzono gminy wiejskie z wójtami na czele. Zostali nimi właściciele ziemscy. Suszno należało wówczas do gminy Włodawa [APL, MSGL, sygn. 167, s. 350–351]. Po utworzeniu gmin samorządowych w Królestwie Polskim w 1864 r. wieś włączono w skład gminy Włodawa z siedzibą w Różance a potem w Szumince [APL, KWPB, sygn. 4]. Od 1933 r. była gromadą we wspomnianej gminie [LDW, 1933, nr 22, poz. 181]. Po likwidacji gmin, w latach 1954–1957 był siedzibą samodzielnej gromady, składającej się również z Kolonii Korolówka, Folwarku Korolówka i Szuminki [DUWRN, 1954, nr 15, poz. 64]. Po jej likwidacji w 1957 r. znalazła się w gromadzie Włodawa [DUWRN, 1957, nr 11, poz. 83–85]. Od 1973 r. sołectwo w gminie wiejskiej Włodawa.

Najstarszy ślad osadnictwa dotyczy noża krzemiennego uzyskanego przypadkowo w trakcie pozyskiwania torfu. Podjęte przez Waldemara Chmielewskiego z zespołem badania weryfikacyjne w latach 1964-1965 jakkolwiek nie ujawniły innych zabytków, to umożliwiły na podstawie nawarstwień osadów jego wiek powiązać z obecnością neandertalczyka i odnieść do wczesną fazą paleolitu środkowego, co pozwoliło datować go „na schyłek wielkiego interglacjału” (ok. 300 tys. lat temu) – jest to najstarszy zabytek archeologiczny na Lubelszczyźnie [Chmielewski 1975, 26-27; także Rejchert, Cyngot 1988, 27; Libera 2023, 107].

W trakcie prowadzonych w roku 1985 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 20 stanowisk, które dostarczyły źródeł krzemiennych (narzędzia, odpadki powstałe z ich formowania lub napraw, także półsurowiec) oraz ceramicznych (ułamki naczyń) będących pozostałościami po różnych formach osadnictwa pradziejowego i wczesnohistorycznego. Na podstawie ilości i rozrzutu zebranych artefaktów wyróżniono ślady osadnicze (1-3 zabytki z bardzo małej powierzchni) bądź bardziej trwałe struktury osadnicze – – siedliska (powyżej 3 znalezisk z większego areału). Prawdopodobnie ślady osadnicze występujące w kontekście trwalszych struktur można utożsamiać z różnoraką aktywnością gospodarczą – związaną z myślistwem, zbieractwem, uprawą pól, hodowlą, pasterstwem, gospodarką leśną czy wędrówkami w poszukiwaniu surowców.

Zebrane źródła ruchome pochodzą z kilku faz osadniczych. Najstarsze ślady osadnictwa (wytwory krzemienne) pozostawili łowcy ze schyłkowego paleolitu oraz z przełomu fazy późnego paleolitu lub wczesnego mezolitu – brak afiliacji kulturowej. Materiały (głównie ceramika) z kilku kolejnych stanowisk powiązano z hodowcami i pasterzami późnego neolitu (m.in. kultura: amfor kulistych i ceramiki sznurowej), także z wczesnej epoki brązu (m.in. kultura strzyżowska) i fazy późnej (kultura łużycka). Kolejny horyzont osadniczy związany jest z ludnością kultury przeworskiej. Natomiast ostatni dotyczy co najmniej dwóch faz średniowiecza (w zakresie X-XIII w.). Ponadto nie określono chronologii zabytków pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych [NID, AZP obszary 70-90 – tam kilka stanowisk: Suszno Kolonia; także Taras 1995, 213; Rozwałka i in. 1995, 72].

Jedyne prace wykopaliskowe w tym rejonie prowadził Krzysztof Telepko w drugiej połowie lat 80. ubiegłego stulecia na osadzie z początku epoki żelaza (kultura łużycka) [Dąbrowska 1966, 190; Telepko 1994].

W źródłach Suszno pojawia się po raz pierwszy w roku 1475, kiedy król Kazimierz Jagiellończyk dokonał zamiany dóbr z książętami Michałem i Aleksandrem Sanguszkami, oddając im dobra Suszno wraz z Włodawą i Szuminem za majątek Trościankę w powiecie kamienieckim [AKLS, t. I, s. 91–92].

Przed rokiem 1475 Suszno wchodziło w skład dóbr wielkoksiążęcych. W tymże roku król Kazimierz Jagiellończyk dokonał zamiany dóbr z książętami Michałem i Aleksandrem Sanguszkami oddając im dobra Suszno wraz z Włodawą i Szuminem za majątek Trościankę w powiecie kamienieckim [AKLS, t. I, s. 91–92]. W ten sposób Suszno znalazło się w rękach rodziny Sanguszków i pozostawało w ich władaniu do 1571 r., kiedy to zmarł książę Roman Sanguszko. Dobra włodawskie, w tym Suszno, przypadły wówczas jego córce Fiedorze, która poślubiła wojewodę podlaskiego Stanisława Radzimińskiego. Po jego śmierci wyszła ponownie za mąż za księcia Aleksandra Prońskiego. Owdowiawszy po raz drugi, poślubiła w roku 1596 wojewodę brzesko-kujawskiego Andrzeja Leszczyńskiego. Fiedora zmarła dwa lata później, a dobra włodawskie pozostały w rękach Leszczyńskich. Kolejnymi właścicielami Suszna i dóbr włodawskich byli: Rafał Leszczyński (syn Andrzeja), wojewoda bełski, (1606–1636). Rafał II (syn Rafała) Leszczyński, (1636–1644). Teofila z Leszczyńskich (córka Rafała II) 1–mo voto Buczacka, 2–do voto Drohojowska, stolnikowa lubelska (1644–1681), Rafał Leszczyński (stryj Teofili) (1681–1693), Ludwik Konstanty Pociej, pisarz polny litewski, strażnik litewki, podskarbi wielki litewski, hetman wielki litewski (1693–1730), Antoni Pociej (bratanek Ludwika) (1730–1745), Jerzy Flemming, podskarbi litewski (1745–1761). W 1761 r. Izabela z Flemmingów wniosła dobra włodawskie (w tym Suszno) w posagu swemu mężowi Adamowi Kazimierzowi Czartoryskiemu. Ostatecznie Czartoryscy przejęli dobra w roku 1771 [Szczygieł, 1991, s. 36, 40, 46–47; Gmiterek, 1991, s. 63–64].

W 1798 r. Suszno wraz z całymi dobrami włodawskimi przeszedł jako posag Zofii Czartoryskiej na własność rodziny Zamoyskich, kolejno: jej męża Stanisława, Augusta (od 1837 r.), Augusta Adama (od 1889 r.), Konstantego (od 1917 r.). Dobra zostały rozparcelowane w wyniku reformy rolnej z 1944 r. [Hucz-Ciężka, 2007a]. Obszar majątku Zamoyskich zmalał jednak już po uwłaszczeniu chłopów w 1864 r., kiedy to stali się oni pełnoprawnymi właścicielami użytkowanej wcześniej ziemi.

W średniowieczu wieś zamieszkana była przez ludność wyznania prawosławnego, a potem po unii brzeskiej greckokatolickiego. Byli oni wiernymi parafii we Włodawie. Protokół wizytacji tej parafii z 1759 r. informuje, że we wsi w 63 domach zamieszkiwało 172 unitów zdolnych do spowiedzi (tj. starszych niż 10 lat) [LVIA, f. 634, op. 1, d. 48, k. 409]. Wierni z tej wsi nie stawiali w latach 60.–70. XIX stulecia większego oporu przeciwko przymusowemu przejściu z wiary unickiej na prawosławną. W 1875 r. stali się oficjalnie prawosławnymi. Zdecydowana większość z nich w następnych latach uległa wpływom wschodnim i po carskim ukazie tolerancyjnym z 1905 r., niewielu mieszkańców Suszna zmieniło wyznanie. Liczba prawosławnych między 1904 a 1906 r. spadła z 1105 do 919 osób. Jak widać z tych danych zdecydowana większość byłych unitów pozostała przy prawosławiu [APL, KPCH, KV, sygn. 941, k. 32; sygn. 942, k. 32].

We wsi zamieszkiwali również nieliczni katolicy obrządku rzymskiego, należący do parafii rzymskokatolickiej św. Ludwika we Włodawie. W 1854 r. we wsi mieszkało 33 łacinników [Hucz, 2005, s. 349]. Liczba katolików wzrosła najpierw po 1905 r. Dominować zaczęli oni dopiero po II wojnie światowej po wysiedleniu ze wsi Ukraińców.

W chwili przekazania Suszna rodzinie Sanguszków przez Kazimierza Jagiellończyka osada stanowiła centrum kompleksu dóbr. W tej miejscowości znajdował się ich zarząd, a także najprawdopodobniej dwór [Wawrzyńczyk, 1951, s. 154, 201]. W majątku oprócz rolnictwa rozwijano też gospodarkę leśną. Wiązało się z trudnymi warunkami gospodarowania ze względu na podmokły i zabagniony teren, a także występowanie gleb mało urodzajnych i ciężkich do uprawy ówczesnymi narzędziami. Z tego względu właściciele koncentrowali się na rozwoju gospodarki leśnej. Książę Andrzej Sanguszko postarał się w tym celu od króla o przywilej na eksploatację lasów i rozpoczął ich karczowanie. Ponadto w oparciu o zasoby leśne wytwarzano popiół, dziegieć, węgiel drzewny, wańczos i smołę. Produkcja ta przynosiła znaczne dochody właścicielom. W roku 1502 w Susznie wymieniony jest młyn z prawem mlewa, z którego właściciele czerpali dochody. Wymieniono także rodzaje danin uiszczanych przez ludność, do których należała danina horoszowa (groszowa) i miodowa. [AKLS, t. I, s. 147]. Charakter danin wskazuje, że głównym zajęciem ludności oprócz rolnictwa była gospodarka leśna. Za czasów rządów Andrzeja Sanguszki Suszno straciło jednak swoją pozycję centrum zarządu dóbr, które zostało przeniesione do Włodawy. Natomiast w Susznie został utworzony folwark. W związku z przekazaniem majątku w trzyletnią dzierżawę Piotrowi Zaharowskiemu w 1553 r. sporządzono inwentarz dóbr. Opisano w nim także dwór w Susznie wymieniając zgromadzoną żywność i znajdujący się przy dworze inwentarz żywy (krowy, jałówki, byczki, cielęta, świnie, prosięta, jagnięta, kozy, kury, kapłony, gęsi) [AKLS, t. VI, s. 12–13].

W XVIII w. podjęto próby osuszania tego zabagnionego terenu. W tym celu we wsi osadzono osadników, tak zwanych Holendrów czy Olędrów znających podstawy melioracji (patrz wyżej). Na obszar miedzy Wisłą a Bugiem przybywali z Polski północnej, zwłaszcza z obszaru Żuław.

W XIX w. chłopi z tej wsi odrabiali swoje powinności pańszczyźniane w folwarkach w Susznie i Różance. W 1826 r. 72 gospodarzy było zobowiązanych do płacenia na rzecz dworu 865 złp czynszu, odrabiania pańszczyzny (w tym trzech dni tygodniowej pańszczyzny stałej) o wartości 6988 złp, oddawania osepu w owsie o wartości 380 złp i danin (każde gospodarstwo rocznie: pół gęsi, pół koguta, dwie kury, sześć jaj i kopę grzybów) wycenionych na prawie 85 złp. W tym czasie dzień pracy z wołami wyceniano na 24 gr. a pieszy na 12 gr., dla porównania gęś kosztowała 15 gr., kogut – 12 gr., kura – 10 gr., jajko – 0,5 grosza [AGAD, AZ, sygn. 2735, k. 220].

W 1846 r. do tabel prestacyjnych wpisano 81 gospodarstw użytkujących 1621 morgów ziemi, tj. każde gospodarstwo chłopskie posiadało 19 morgów 244 prętów ziemi, w tym ponad 11 morgów ziemi uprawnej [APL, RGL I, sygn. skarb. 244].

W 1864 r. w we wsi w oparciu o prawo z 1846 i 1864 r. uwłaszczono 78 gospodarstw będących w posiadaniu 98 właścicieli. Każde z gospodarstw otrzymało ponad 17 morgów ziemi. Z kolei w oparciu tylko o prawo z 1864 r. uwłaszczano jednego właściciela placu, pastwisko z naddatkiem o powierzchni 399 morgów. Dodatkowo uwłaszczono wówczas trzy opuszczone wcześniej gospodarstwa. W sumie w wyniku uwłaszczenia chłopi otrzymali 1988 morgów. Korzystali z serwitutu leśnego. Każde z 78 gospodarstw otrzymywało na budowę budynków trzy sosny co dwa lata, na ogrodzenie dwukonny wóz chrustu i 30 dębowych lub sosnowych kołków rocznie, na koła dwie brzozy co trzy lata, na opał dwie fury przez sześć miesięcy zimowych i po jednej furze przez sześć miesięcy letnich, na oświetlenie po jednym wozie karpiny rocznie. Ponadto wieś otrzymywała na budowę studni corocznie cztery olszowe drzewa i raz na pięć lat pięć sosen. Włościanie mogli łowić ryby w Bugu. W 1925 r. Zamoyski wykupił prawa do serwitutów przekazując chłopom z Suszna ponad 404 ha ziemi [APL, ZTL, sygn. 3287; Hucz, 2002, s. 47–72].

W Susznie obok wsi pańszczyźnianej istniał folwark mający w latach 50. XIX w. 1181 morgów powierzchni. W 1865 r. jego obszar zmniejszył się do 560 morgów. W XIX w. w Susznie istniał browar [Hucz, 2005, s. 75, 81-82]. Część mieszkańców wsi była bezrolna i pracowała na służbie u właścicieli ziemskich lub też trudniła się innymi zawodami.

W latach 20. XX wieku działała fabryka wyrobów betonowych i tartak. Pracowali też cieśle (B. Czycza, K. Skoczylas, M. Skoczylas, A. Wengier), koszykarz (J. Gontek), kowale (P. Kielich, P. Kradnik, F. Teteruk i M. Teteruk) [KAP 1926, s. 1181].

Rosyjskojęzyczna ministerialna szkoła powszechna powstała we wsi po uwłaszczeniu chłopów w 1864 r. W 1905 r. powstała tam również szkoła cerkiewna [APL, KPCH, KV, sygn. 949, k. 5]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w Susznie działała 2. klasowa szkoła powszechna. W roku szkolnym 1930/1931 uczęszczało do niej 102 uczniów [Falski, 1933, 176]. W czasie okupacji niemieckiej funkcjonowała szkoła ukraińska, do której w 1940 r. uczęszczało 257 dzieci. Została ona zlikwidowana w 1946 r., po wywiezieniu Ukraińców. Od 1947 r. działała tam ponownie polska szkoła powszechna [Wawryniuk, 2012, s. 261; Wysocki, 2010, s. 130]. Obecnie dzieci z Suszna uczęszczają do szkoły podstawowej w Różance.

– Cmentarz wojenny ulokowany jest obok koszarów wojskowych pomiędzy Susznem a Włodawą. Pochowano na nim zamordowanych i zmarłych żołnierzy w obozie dla jeńców radzieckich, utworzonym w tym miejscu przez Niemców w 1941 r., oraz poległych podczas akcji forsowania linii Bugu w 1944 r. Nekropolię założono w 1947 r. Cmentarz jest ogrodzony. Na jego terenie znajdują się mogiły zbiorowe i pojedyncze. W roku 1972 wystawiono pomnik z czerwonego piaskowca przedstawiający żołnierzy Armii Czerwonej.

– Na wschodnim krańcu wsi znajdują się pozostałości folwarku w postaci dużych murowanych budynków gospodarczych, a trochę dalej ruiny dawnej cegielni.

O przebiegu i skutkach działań wojennych w okolicach Suszna do XX wieku źródła historyczne milczą. Z pośrednich informacji możemy się domyślać, że wieś mocno ucierpiała w czasie odwrotu armii napoleońskiej w 1812/1813 r. [AGAD, AZ, sygn. 2735, k. 266].

Okolice wsi stanowiły w latach 1863–1864 rejon działania licznych partii powstańczych, na terenie wsi nie doszło jednak wówczas do żadnej odnotowanej w materiałach źródłowych bitwy z wojskami carskimi.

Kolejnym wydarzeniem politycznym, w które bezpośrednio zaangażowali się mieszkańcy Suszna były protesty przeciwko utworzeniu guberni chełmskiej na przełomie 1908/1909 r. Zorganizowano wtedy zakrojoną na dużą skalę akcję pisania protestów przeciwko przyłączeniu do niej Południowego Podlasia. Z gminy Włodawa do Koła Polskiego w rosyjskiej Dumie Państwowej napłynęło pismo podpisane przez 42 mieszkańców wsi w imieniu swoim i 156 członków rodzin [GARF, f. 5122, op. 1, d. 40].

Ważnym wydarzeniem politycznym w dziejach Suszna był wybuch I wojny światowej. Już w 1914 r. sytuacja ekonomiczna ludności uległa pogorszeniu, gdyż do wojska powołano wielu mężczyzn. Najtragiczniejsze wydarzenia miały miejsce w połowie sierpnia 1915 r., gdy przez tereny te przeszła linia frontu. Armia rosyjska wycofująca się z południa na północ, 13 VIII 1915 r. zajęła pozycje obronne na linii Różanka–Mosty. W tym czasie Suszno zostało spalone przez wojska rosyjskie a większość jej mieszkańców udała się na uchodźstwo do Rosji, np. rodzina Piotra Mikulskiego znalazła się w guberni penzeńskiej, a rodziny Julianny Sawczuk, Wasyla Zarczuka i Józefa Teteruka trafiły do guberni tambowskiej [AAN, CKO, sygn. 334].

Przełomowym wydarzeniem w dziejach Suszna była II wojna światowa. W 1939 r. po kilkudniowej okupacji radzieckiej wieś znalazła się na pięć lat pod okupacją niemiecką, która skończyła się w lipcu 1944 r. W tych latach nastąpił we wsi rozwój aktywności ukraińskiej.