Motycz-Józefin

Patrz hasło: Konopnica.

Nazwa miejscowości jest dwuczłonowa. Pierwszy człon odnosi się do wsi Motycz, która  po raz pierwszy pojawiła się w źródłach w 1317 r. W XV i XVI w. spotyka się następujące warianty zapisu nazwy wsi: Mothicz, Moticz, Mothicze, Mothycz [SHGL, 156; Nazwy miejscowe Polski, t. 7, 2007, 267]. Współczesna forma zaczęła upowszechniać się od pierwszej połowy XVII wieku [Rymut 2007, s. 267]. Nazwa Motycz jest nazwą dzierżawczą, pochodzi od Motyka [Kosyl, 1974, cz. 2, 261. Została urobiona od bliżej nieokreślonego człowieka o imieniu/przezwisku Motyka, który pozostawał w jakiś sposób związany z osadą. Mógł to być np. dawny właściciel osady lub jakakolwiek inna osoba, prawdziwa lub legendarna, która z jakiś przyczyn uchodziła za bardzo ważną dla osady i jej mieszkańców. [Kupisz, Obara, Pękała, 2017, 12]. Z kolei drugi człon w nazwie pochodzi od imienia Józef [Rymut 2007, s. 267].

W okresie średniowiecza i czasów nowożytnych tereny, na których powstał znacznie późniejszy Motycz-Józefin leżały na obszarze wsi Motycz (patrz Hasło Motycz).

W czasach Księstwa Warszawskiego wieś stanowiła samodzielną gminę dominialną wchodzącą w skład powiatu lubelskiego departamentu lubelskiego. Po utworzeniu Królestwa Polskiego zachowała samodzielność gminną, ale weszła w skład obwodu lubelskiego (od 1842 r. powiatu lubelskiego) i  województwa lubelskiego (od 1837 r. guberni lubelskiej). W związku z przeprowadzeniem reformy gminnej w 1864 r. Motycz początkowo zachował swój samodzielny byt gminny (pomimo likwidacji gminy dominialnej). Wiosną 1865 r. Motycz, wszedł w skład gminy Płouszowice [APL, KSWPL, sygn. 21, k. 29v]. Jesienią 1866 r. doszło do kolejnej zmiany przynależności Motycza. Został przyłączony do gminy Tomaszowice [APL, LKSW, sygn. 44, s. 540-541]. Jednak ostatecznie Motycz został włączony do gminy Konopnica w 1871 r., co miało związek z koniecznością reorganizacji granic gminy spowodowanej odebraniem statusu miasta miejscowości Wieniawa [APL, KGL, sygn. 1006, k. 69v, 114]. Przed 1918 r. doszło do wyodrębnienia Kolonii Motycz-Józefin, która została włączona do gminy Konopnica. W 1933 r. została ogłoszona ustawa o zmianie samorządu terytorialnego. Postanowiono na terenie gmin wprowadzić podział na gromady. Jedną z gromad gminy Konopnica stał się Motycz-Józefin. W skład gromady weszła tylko Kolonia Motycz-Józefin [LDW 1933, nr 22, s. 399; 1935, nr 30, s. 537]. W czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1944 Motycz-Józefin wszedł w skład gminy Konopnica powiatu lubelskiego dystryktu lubelskiego [Gemeindeverzeichnis, 153-154]. W 1944 r. przywrócono organizację administracyjną sprzed października 1939 r., która przetrwała do 1954 r. Wtedy likwidacji uległa gmina Konopnica. Ciężar władzy spoczął na Gromadzkiej Radzie Narodowej w Motyczu, która w swojej jurysdykcji posiadała zarządzanie sprawami Motycza -Józefina [DUWRN 1954, nr 15, s. 73]. Gromada Motycz przetrwała do 1 stycznia 1962 r., po czym została włączona do gromady Konopnica, co oznaczało również wchłonięcie przez tę gromadę Motycza-Józefina [DUWRN 1961, nr 11, s. 191]. Od stycznia 1973 r., po likwidacji gromad, Motycz-Józefin znalazł się w reaktywowanej gminie Konopnica [DUWRN 1972, nr 12, s. 177] i pozostaje w niej do dzisiaj.

W trakcie prowadzonych w roku 1982 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP na jedynym odkrytym stanowisku znaleziono wiórek krzemienny bliżej nieokreślony chronologicznie [NID, AZP obszar 77-80 – tam: Motycz].

Motycz Józefin, najpierw jako kolonia Józefin, pojawił się w źródłach pisanych po I wojnie światowej. W liście skierowanym przez część mieszkańców parafii Konopnica do biskupa lubelskiego z prośbą o utworzenie oddzielnej parafii w Motyczu datowanym na 1 listopada 1918 r., pojawiła się informacja, że prośba ta została skierowana m.in. przez osoby zamieszkujące w kolonii Józefin [AAL, Akta kościoła w Motyczu, 1]. Pierwsze oficjalne dane odnoszące się do liczby mieszkańców w Kolonii Motycz -Józefin pochodzą z 1921 r. Według przeprowadzonego wtedy pierwszego spisu powszechnego funkcjonowało 29 domostw. Odnotowano 184 mieszkańców (96 mężczyzn i 88 kobiet) [Skorowidz miejscowości, s. 63].

Na początku okresu międzywojennego doszło do ostatecznego ukształtowania się struktury własnościowej w Motyczu-Józefinie. W latach 30. XX w. funkcjonowało 36 gospodarstw rolnych będących własnością chłopów noszących następujące nazwiska: Bogusz, Bolibok, Burek, Dobrzyński, Goral, Hetman, Kamiński, Kłak, Krępa, Krzyżanowski, Kuna, Łoboda, Maj, Majcher, Majczak, Malik, Michalczak, Michałek, Misztal, Orgasiński, Paluch, Paprota, Piech, Pyźniak, Ratajczyk, Różycki, Sobczak, Sykut, Syroka, Tomaszewski, Wiącek, Wrona i Żydek [APL, AGwK, sygn. 315, k. 1v-40].

Wszyscy mieszkańcy Kolonii Motycz-Józefin w 1921 r. byli wyznania rzymskokatolickiego i narodowości polskiej i taką deklarację złożyli w czasie przeprowadzonego wtedy spisu powszechnego. Należeli do parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Konopnicy [AAL, O składzie parafii, 34]. Z chwilą powstania parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej w Motyczu w 1922 r., mieszkańcy Kolonii Motycz-Józefin znaleźli się w jurysdykcji tamtejszego proboszcza [Skorowidz miejscowości, s. 63], pozostając tam do dnia dzisiejszego [https://archidiecezjalubelska.pl/parafia/?id=101759].

Od chwili powstania Motycza-Józefina właściciele gruntów skoncentrowani byli na uprawie roli. Było to główne źródło dochodu mieszkańców. Dominowały uprawy zbóż oraz ziemniaków. Ponadto skoncentrowano się także na produkcji mleka i hodowli trzody chlewnej [APL, AGwK, sygn. 315, passim].