Przejdź do treści

Lipniak

    Herb gminy Konopnica.

    Lipniak

    Powiat: lubelski

    Gmina: Konopnica

    Mapa miejscowości

    Miejscowości – część ekspercka

    W świecie cyfrowym

    Patrz hasło: Konopnica.

    Nazwa historyczna – geneza i znaczenie

    Nazwę Lipniak zalicza się do nazw topograficznych utworzonych za pomocą przedrostka -niak, które nawiązują do właściwości topo- lub geograficznych osady. W tym przypadku znaczenie nazwy nawiązuje do miejsca, gdzie rosną lipy [Kosyl, 1978, 28, 34-35].  

    Przynależność administracyjna

    W przeszłości teren, na którym obecnie znajduje się Lipniak wchodził w skład wsi Konopnica, mającej metrykę średniowieczną. Obszar dzisiejszego Lipniaka leżał w staropolskiej ziemi lubelskiej. W 1474 r. teren ten znalazł się na obszarze utworzonego wówczas województwa lubelskiego. Z chwilą upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1795 r. i przejęcia tych terenów przez Cesarstwo Austriackie obszar obecnego Lipniaka jako część dóbr Konopnica znalazł się na terenie cyrkułu lubelskiego [https://rcin.org.pl/dlibra/publication/7479/edition/481/content].

    W czasach Księstwa Warszawskiego (1810-1815) Lipniak z racji bycia integralną częścią majątku Konopnica wchodził w skład gminy dominialnej Konopnica. Po utworzeniu Królestwa Polskiego przynależał do obwodu lubelskiego (od 1842 r. powiatu lubelskiego) i  województwa lubelskiego (od 1837 r. guberni lubelskiej). W związku z przeprowadzeniem reformy gminnej w 1864 r. Lipniak znalazł się w obrębie utworzonej na nowych zasadach gminy Konopnica [APL, KSWPL, sygn. 21, k. 5v, 22]. W drugiej połowie lat 90. XIX w. wyodrębniony folwark Lipniak zasilił skład gminy Konopnica. W 1933 r. została ogłoszona ustawa o zmianie samorządu terytorialnego. Postanowiono na terenie gmin wprowadzić podział na gromady. Jedną z gromad gminy Konopnica stało się Szerokie. W skład tej gromady weszła Kolonia Szerokie i Kolonia Lipniak [LDW 1933, nr 22, s. 399-400; 1935, nr 30, s. 537]. W czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1944 Kolonia Lipniak pozostała w gromadzie Szerokie wchodzącej w skład gminy Konopnica powiatu lubelskiego dystryktu lubelskiego [Gemeindeverzeichnis, 153-154]. W 1944 r. przywrócono organizację administracyjną sprzed października 1939 r., która przetrwała do 1954 r. Wtedy likwidacji uległa gmina Konopnica. Ciężar władzy spoczął na Gromadzkiej Radzie Narodowej w Konopnicy, która w swojej jurysdykcji posiadała zarządzanie sprawami Lipniaka [“DUWRN” 1954, nr 15, s. 72]. Od stycznia 1973 r., po likwidacji gromad, Lipniak znalazł się w reaktywowanej gminie Konopnica [“DUWRN” 1972, nr 12, s. 177-178] i pozostaje w niej do dzisiaj. Należy dodać, że część Lipniaka uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z 7 grudnia 1988 r., od 1 stycznia 1989 r. została włączona do terytorium Lublina [“Monitor Polski” 1988, nr 36, s. 558].

    Archeologia o najdawniejszym osadnictwie

    Z 2 stanowisk odkrytych w trakcie prowadzonych w roku 1999 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP uzyskano śladowe materiały ceramiczne i krzemienne. W jednym przypadku przypisano je ludności rolniczej środkowej fazy neolitu (kultura pucharów lejkowatych). Na kolejnym stanowisku znaleziony półwytwór krzemienny nie został określony chronologicznie [NID, AZP obszar 77-80].

    Początki miejscowości

    Lipniak został wydzielony z dóbr Węglin-Konopnica, jako odrębny folwark w połowie lat 90. XIX w. Po jego podziale na działki ziemi o mniejszej powierzchni i wykupieniu ich przez drobnych właścicieli ziemskich tuż przed wybuchem I wojny światowej zyskał miano Kolonii Lipniak i pod taką nazwą funkcjonował w międzywojennej Polsce. W końcu lat 90. XIX w. na terenie Lipniaka funkcjonowały dwa domostwa, w których zamieszkiwało 8 osób [Spravochnaya, s. 349]. Według pierwszego spisu powszechnego przeprowadzonego w II Rzeczypospolitej w 1921 r. w Kolonii Lipniak funkcjonowało 24 domostw. Odnotowano obecność 151 mieszkańców (79 mężczyzn i 72 kobiet) [Skorowidz miejscowości, s. 63].

    Stosunki własnościowe

    Tereny obecnego Lipniaka od początku XIX w. wchodziły w skład dóbr Konopnica A. Jeden z kolejnych właścicieli tego majątku Józef Leszczyński odsprzedał je Stanisławowi Węglińskiemu w styczniu 1878 r. Ten ostatni, w maju 1879 r., wydzielił spośród dóbr Konopnicy A majątek o powierzchni 173 morgi i 80 prętów o nazwie “Ossówka i Lipniak”. Po odziedziczeniu tego majątku przez Alfreda Węglińskiego majątek Lipniak został włączony w skład dóbr Węglin a następnie Węglin-Konopnica. W drugiej połowie lat 90. XIX w. folwark Lipniak został zakupiony przez Gotliba Liberta. Na kilka lat przed wybuchem I wojny światowej właścicielem folwarku został Gotlib Albrecht [APL, HwL, Wykaz nr 1, sygn. 1649a, passim; sygn. 1310, nlb.; sygn. 3064, nlb.; sygn. 3066, s. 32; sygn. 3067, s. 32; Wykaz nr 3, sygn. 183, nlb.; Spravochnaya, s. 349]. Pod koniec pierwszej dekady XX w. majątek ten został rozsprzedany, co doprowadziło do powstania Kolonii Lipniak. Gospodarstwa rolne nabyli wówczas włościanie o nazwiskach: Balcerzak, Banaszek, Błaszczak, Dąbek, Gołębiowski, Góźdź, Grzesiak, Hołaj, Juściński, Kocki, Krasiński, Lal, Łazuka, Marciniak, Misztal, Najda, Niedźwiadek, Oleksiewicz, Pietrzak, Skiba, Sroka, Stawecki, Suchniewicz, Wieczorek, Witkowski, Zdyb, Ziń i Żoch. Na przełomie lat 20. i 30. XX w. na terenie Lipniaka funkcjonowały 32 gospodarstwa rolne [APL, AGwK, sygn. 308, k. 78v-110; HwL, Wykaz nr 1, sygn. 1649a, passim].

    Stosunki etniczne i wyznaniowe

    Właściciel majątku Lipniak Gotlieb Libert był pochodzenia niemieckiego. Przynależał do gminy wyznaniowej baptystów. W końcu lat 90. XIX w. oprócz niego w Lipniaku zamieszkiwały jeszcze trzy osoby należące do gminy baptystów. Ponadto obecni byli czterej wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego narodowości polskiej [Spravochnaya, s. 349]. Również kolejny właściciel folwarku Gotlib Albrecht przynależał do gminy wyznaniowej baptystów (z Niedrzwicy Dużej). Wszyscy nabywcy gruntów sprzedawanych przez Gotliba Albrechta byli pochodzenia polskiego i wyznania rzymskokatolickiego.

    Lipniak wchodził w skład parafii rzymskokatolickiej w Konopnicy pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Katarzyny Aleksandryjskiej [AAL, O składzie parafii, 1921, 34]. W maju 1999 r. arcybiskup lubelski Józef Życiński podjął decyzję o odłączeniu części Lipniaka od parafii konopnickiej i o jej przyłączeniu do parafii bł. Urszuli Ledóchowskiej oraz Trójcy Przenajświętszej, leżących na terenie Lublina [Wiad.Arch.Lub, 1999, nr 2, 276-277].

    Spis powszechny z 1921 r. doniósł również o obecności w Lipniaku trzech osób wyznania prawosławnego narodowości ukraińskiej [Skorowidz miejscowości, 63].

    Oświata

    Pierwsza szkoła elementarna w dobie niewoli narodowej pojawiła się w Lipniaku w 1916 r. Pod auspicjami austro-węgierskich władz okupacyjnych powstała 1-klasowa koedukacyjna szkoła ludowa z językiem polskim jako wykładowym. Zatrudniono w niej jednego nauczyciela. Pod koniec roku szkolnego 1916/1917 naukę w tej placówce oświatowej pobierało 51 uczniów i uczennic [APL, CKKP w Lublinie, sygn. 234, s. 52]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1919 r. został wprowadzony obowiązek szkolny. Istniejąca szkoła ludowa została przekształcona w szkołę powszechną. 

    Gospodarka w dziejach

    Aktywność gospodarcza mieszkańców tej miejscowości od momentu powstania kolonii koncentrowała się na rolnictwie (uprawa zbóż, ziemniaków i buraków) i hodowli zwierząt gospodarczych (krowy – produkcja mleka, trzoda chlewna – produkcja mięsa). Pod auspicjami Gminnej Spółdzielni “Samopomoc Chłopska” w Konopnicy działał w Lipniaku sklep spożywczy [APL, UGwK, sygn. 27, s. 116].

    Ważne wydarzenia

    10 czerwca 1951 r. na terenie Lipniaka oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i pracownicy Urzędu Bezpieczeństwa zorganizowali obławę na kilkuosobowy oddział organizacji “Wolność i Niezawisłość” Edwarda Bukowskiego. W wyniku ataku zginęli wszyscy członkowie oddziału za wyjątkiem E. Bukowskiego, który został w 1954 r. stracony na Zamku Lubelskim [Leszczyńska 2015, s. 147-148; Zwolak 1999, s. 80-81, 124; Ostatni komendanci 2013, s. 406].

    Małe ojczyzny – strefa regionalistów

    Współczesność, strategie rozwoju

    Samorząd, organizacje​

    Kościoły i związki religijne​

    Życie kulturalne

    Oświata i szkolnictwo

    Wybitne postacie​

    Rodziny – pamiątki

    Wspomnienia, albumy rodzinne​

    Gospodarka – firmy i przedsiębiorstwa

    Walory turystyczne

    Folklor​

    Miejsca pamięci