Zahajki-Kolonia

Patrz hasło: Wyryki.

Nazwa wsi patrz hasło: Zahajki.

Kolonia Zahajki powstała w powiecie włodawskim guberni siedleckiej (od 1912 r. guberni chełmskiej). W latach 1915–1918 r. znajdowała się w strefie wojskowej okupacji niemieckiej, tzw. Etappen Inspektion Armee Bug. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę (1919–1939) należała do powiatu włodawskiego województwa lubelskiego.

W czasie okupacji niemieckiej (1939–1944) włączono ją do powiatu chełmskiego. Od 1944 r. powróciła do powiatu włodawskiego województwa lubelskiego. W latach 1975–1998 w składzie województwa chełmskiego, od 1999 r. w powiecie włodawskim województwa lubelskiego [Ćwik i Reder, 1977].

Gmina

Wieś powstała w gminie Krzywowierzba. Od 1933 r. istniała gromada Zahajki kolonia we wspomnianej gminie [LDW, 1933, nr 22, poz. 181]. Po likwidacji gmin, w latach 1954–1962 wchodziła w skład gromady Horostyta, razem z Ignacowem i Krzywowierzbą [DUWRNwL, 1954, nr 15, poz. 64]. Potem przyłączono ją do gromady Wyryki [DUWRNwL, 1961, nr 11, poz. 84]. Od 1973 r. sołectwo należy do gminy Wyryki.

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju (stan na 1.10.2025) wieś nie ma części składowych [https://eteryt.stat.gov.pl/].

W XIX w. w kolonii występowały następujące nazwy terenowe: Dziurycha, Grabiny, Jaźwiny, Koniusze, Lichawka, Piepieszki, Sosnowe, Stojło, Tyczyj [APSied, Plany folwarków, sygn. 70].

W latach 70. XIX w. w czasie parcelacji folwarku ziemię kupili m.in.: Bessaraba, Daniluk, Furman, Mikołajczuk, Pirogowicz, Poleszyński, Rudko [APL OCH, HW, sygn. 2/701].

W trakcie systematycznych badań powierzchniowych prowadzonych w ramach AZP w roku 1990 odkryto 15 stanowisk o charakterze śladów osadniczych. Poza nielicznymi wytworami krzemiennymi i fragmentami ceramiki naczyniowej nieokreślonymi chronologicznie, znaleziono również ceramikę z neolitu – środkowego (kultura pucharów lejkowatych) i późnego (kultura amfor kulistych), epoki brązu – wczesnej (m.in. kultura trzciniecka) i późnej (kultura łużycka), wczesnej epoki żelaza (okres rzymski?) oraz wczesnego średniowiecza (w zakresie VIII-po X w.) [NID, AZP obszar 69-88]. 

Początkowo był to folwark Zahajki, w 1839 r. zapisany jako Zagajki.

Kolonia jako odrębna jednostka administracyjna powstała po jego parcelacji dokonanej od 1870 roku [APL OCH, HW, sygn. 2/701].

W dawnych czasach we Zahajkach Kolonii mieszkali głównie wyznawcy obrządku rzymskokatolickiego należący do parafii w Opolu. W 1919 r. kolonię przyłączono do parafii rzymskokatolickiej w Lubieniu. Liczba katolików wzrosła po 1905 roku.

Według spisu powszechnego z 1921 r. w kolonii Zahajki w 25 budynkach zamieszkiwały 183 osoby, w tym 129 rzymskich katolików, 29 prawosławnych i 25 Żydów [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 118]. W 1943 r. mieszkało tu 161 mieszkańców [Amtliches, 1943, s. 36]. W 2021 r. w Zahajkach Kolonii było zameldowanych 40 osób [https://www.polskawliczbach.pl].

***

17 i 18 maja 1944 r. niemieckie lotnictwo zbombardowało wieś i kolonię Zahajki. Zginęły wówczas dwie osoby [Czyż, 2018].