
Kodeń
start
Powiat: bialski
Gmina: loco
Mapa miejscowości
end
Miejscowości – część ekspercka
W świecie cyfrowym
INFORMACJE DOTYCZĄCE GMINY KODEŃ DOSTĘPNE W ZASOBACH INTERNETOWYCH
(dostęp w dniach 20-22 października 2024 r.)
INFORMACJE OGÓLNE
Po otwarciu strony pojawia się galeria fotografii pokazujących obiekty, wydarzenia i przestrzenie najbardziej charakterystyczne dla Kodnia i jego okolic. Na górnym pasku znajdują się następujące zakładki: „O gminie”, „Aktualności” , „Samorząd” . W poznaniu gminy najbardziej użyteczny wydaje się zbiór informacji „O gminie”. Zawiera następujące subdywizje: „Położenie” , „Kodeń – krótka historia” (autor: Ł. Sacharczuk), „Zabytki i walory turystyczne” (autor: Ł. Sacharczuk). Kolejna zakładka na górnym pasku poziomym to jednostki organizacyjne z podziałem wewnętrznym na „Kultura” (przynosi najważniejsze informacje na temat Gminnego Centrum Kultury Sportu i Turystyki w Kodniu oraz Biblioteki Publicznej Gminy Kodeń), „Pomoc społeczna” (Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kodniu; Warsztat Terapii Zajęciowej działający przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Kodniu, Środowiskowy Dom Samopomocy w Kodniu) oraz „Oświata” .
Szczegółowe linki do wielu z tych zakładek znajdują się poniżej w merytorycznych częściach poniższego zestawienia. Na pasku pionowym strony głównej znaleźć też można użyteczne informacje w zakładkach: Kodeń, piękno przyrody, bogactwo dziejów (patrz poniżej w części „Zabytki i Turystyka”).
Najbogatsze informacje dotyczące dziejów Kodnia znajdują się na stronie Gminnego Centrum Kultury, Sportu i Turystyki
URZĄD GMINY KODEŃ Raport o stanie gminy w 2021 r. (plik pdf)
GMINA WIEJSKA KODEŃ POWIAT BIALSKI (dane statystyczne, plik pdf, ss. 4)
RAPORT O STANIE GMINY KODEŃ w 2023 roku (plik pdf)
STRATEGIA ROZWOJU Powiatu Bialskiego na lata 2018-2026 Powiat bialski – brama pomiędzy Wschodem a Zachodem, Biała Podlaska 2018 (plik pdf, ss. 113)
Omówienie raportu o stanie gminy Kodeń za 2018 r.
STRATEGIA ROZWOJU PONADLOKALNEGO PRZYGRANICZNEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO AKTYWNE POGRANICZE NA LATA 2022-2030 (plik pdf, ss. 162)
AKTUALNOŚCI /lokalne media/
Aktualności dotyczące życia gminy znaleźć można w prasie lokalnej/mediach związanych z Białą Podlaską (np. RADIOBIPER , WWW.BP.24.pl Podlasianin, Wspólnota podlaska). W prasie codziennej Lubelszczyzny („Kurier Lubelski”, „Dziennik Wschodni”) w wyszukiwaniu aktualiów należy wykorzystywać tag: Kodeń.
„Wiadomości Kodeńskie” (pilki pdf od 1 do numeru 19 znajdują się w zakładce na stronie Gminnego Centrum Kultury, Sportu i Turystyki, kwartalnik /?/ wydawany jest od 2019 roku) To aktualnie jedyny regularnie wydawany w gminie Kodeń periodyk. Pozostałe, patrz poniżej, były wydawane w przeszłości.
Wiadomości : miesięcznik informacyjny gminy Kodeń (wydawany od 2001 r., w Bialskiej Bibliotece Cyfrowej dostępne roczniki do pocz. 2015 r.)
Pozytywka Kodeńska : gazetka gminna 2003 (zwiastun) (wydane przez Urząd Gminy 4 zeszyty w ciągu 2003 r.)
Wieści Kodeńskie : pismo Towarzystwa Przyjaciół Kodnia R. 1 (2001) nr 1 (wydany jeden numer)
Bialski informator samorządowy: gmina Kodeń 2001
Biuletyn Sanktuarium Matki Bożej Kodeńskiej (53 numery z lat 2013 -2017 dostępne w Bialskiej Bibliotece Cyfrowej)
„Warsztatowe Mru Mru” (dostępne zeszyty wydawane przez Warsztaty Terapii Zajęciowej przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Kodniu od 2007 do 2023 r.)
Parafialne Wiadomości „Kodeński Płomyk” (wydawany przez Parafię Prawosławną św. Archanioła Michała od 1999 do 2002 r.)
Nicetas. Biuletyn Sanktuarium św. Nikity w Kostomłotach
SOŁECTWA GMINY KODEŃ
Kodeń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 238.
Kopytów (województwo lubelskie)
Wieś Kopytów-Kolonia w liczbach
Kostomłoty (wieś w województwie lubelskim)
Kostomłoty (historia)
Wieś Zabłocie-Kolonia w liczbach
INSTYTUCJE i STOWARZYSZENIA
Nadbużański Oddział Straży Granicznej
Oddział Zewnętrzny w Zabłociu Zakładu Karnego w Białej Podlaskiej (otwarty 19.10.2012)
TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ KODNIA (artykuł: TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ KODNIA 1999-2019, plik pdf)
Towarzystwo Przyjaciół Kodnia na fb
Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych „Jedność” w OKCZYNIE (działa od 2009 roku)
STOWARZYSZENIE „ŁĄCZY NAS KODEŃ”
Koło Gospodyń Wiejskich w Kodniu
Lubelskie Forum Kół Gospodyń i Gospodarzy Wiejskich
100-lecie OSP Kodeń Patrz też film:
Ochotnicza Straż Pożarna Kodeń na fb (obecna w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym)
Ochotnicza Straż Pożarna Dobratycze
OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W KOSTOMŁOTACH
Ochotnicza Straż Pożarna w Kożanówce
Ochotnicza Straż Pożarna w Okczynie
Ochotnicza Straż Pożarna Zabłocie
SPÓŁDZIELNIA MIESZKANIOWA W KODNIU
Przygraniczny Obszar Funkcjonalny Aktywne Pogranicze
OŚWIATA
Zespół Placówek Oświatowych w Kodniu (utworzony w 2003 r. W skład Zespołu aktualnie wchodzą: Szkoła Podstawowa im. kpt. Michała Fijałki w Kodniu, Przedszkole Samorządowe w Kodniu)
Szkoła Podstawowa im. kpt. Michała Fijałki w Kodniu
KULTURA
Gminne Centrum Kultury, Sportu i Turystyki w Kodniu (CKSiT). Strona niezwykle bogata w zakresie informacji na temat dziejów Kodnia. Na pasku z lewej strony znaleźć można następujące zakładki: Historia Kodnia (publikacje i wydarzenia, np. Kalendarium Kodeńskie ; Dziedzice Kodnia – Sapiehowie ; Kodeń: od siedziby magnackiej do osady gminnej ), „Historia Okczyna” ; „Historia Kopytowa” (skany dok. archiwalnych). Kolejne zakładki na pasku pionowym to: „Kluby Seniora” ; „Nasze imprezy” . Historię kodeńskiego Centrum Kultury znaleźć można w krótkim opracowaniu pt. „60-lecie działalności kulturalnej w Kodniu” oraz w zakładce „O instytucji” Sporo informacji o aktywności (także w sferze sportu) Centrum przynosi „Galeria”
GCKSiT organizuje też ważne dla historyka spotkania pt. „Wieczór Wspomnień” (relacje filmowe)
Przegląd Kolęd i Zespołów Kolędniczych w Kodniu (XXI edycji)
Jarmark Sapieżyński (VI edycja w roku 2024)
Biegi po Ziemi Kodeńskiej (XIX edycja w 2024 r.)
Powiatowe Kodeńskie Spotkania z Poezją i Pieśnią Maryjną Poświęcone Pamięci św. Jana Pawła II (XIX edycja w 2024 r.)
Zespół Śpiewaczy „Jarzębina” z Zabłocia (plus wiele filmów na kanale Youtube)
Świąteczne Frykasy z Kodnia (publikacja P. Pietrusik, plik pdf, ss. 4)
Norbert Smoliński, ps. Smoła (polski muzyk, kompozytor, wokalista i autor tekstów, współpracownik CKSiT w Kodniu)
ŻYCIE RELIGIJNE (patrz też: HISTORIA, ZABYTKI)
Dom Zakonny Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kodniu
SANKTUARIUM MATKI BOŻEJ KODEŃSKIEJ KRÓLOWEJ PODLASIA – MATKI JEDNOŚCI W KODNIU (strona parafii)
Historia Sanktuarium i cudownego obrazu Matki Bożej Kodeńskiej
KALENDARIUM HISTORYCZNE – SANKTUARIUM
Parafia św. Anny w Kodniu (do parafii należą wierni z miejscowości gminy: Dobromyśl, Elżbiecin, Kąty, Kodeń, Okczyn, Olszanki, Szostaki oraz Zabłocie)
Parafia Św. Anny, Sanktuarium Maryjne, Bazylika Mniejsza, Kodeń (Dekanat terespolski, strona diecezji)
HISTORIA PARAFII św. Anny w Kodniu
Parafia Zmartwychwstania Pańskiego w Kopytowie
Parafia Zmartwychwstania Pańskiego, Kopytów (Dekanat terespolski, terytorium parafii obejmuje następujące miejscowości z gminy Kodeń: Kopytów, Kopytów-Kolonia, Kostomłoty, Kożanówka)
Parafia św. Michała Archanioła w Kodniu (parafia prawosławna w Kodniu, w dekanacie Terespol diecezji lubelsko-chełmskiej. Zasięg: Kodeń, Olszanki, Dobromyśl, Elżbiecin)
Historia parafii pw. Św. Arch. Michała w Kodniu
Cerkiew Świętego Ducha w Kodniu
E. Grajko, Uroczystości w Kodniu nad Bugiem, 28 czerwca 2021
Cerkiew św. Proroka Eliasza w Olszankach (cerkiew prawosławna, znajdująca się na terenie cmentarza prawosławnego w Olszankach. Świątynia filialna parafii św. Michała Archanioła w Kodniu)
Parafia unicka św. Nikity Męczennika w Kostomłotach
Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Dobratyczach
K. Wilkiel, Poświęcenie cerkwi w Dobratyczach
Cerkiew św. Mikołaja w Zabłociu
Historia: Zabłocie – św. Mikołaja Cudotwórcy
Parafia św. Mikołaja w Zabłociu
Cerkiew św. Jana Teologa w Kopytowie
Kaplica św. Jana Teologa w Kopytowie (prawosławna kaplica cmentarna w Kopytowie)
Parafia unicka św. Nikity Męczennika w Kostomłotach
Parafia Św. Męczennika Nikity, Obrządku bizantyńsko-słowiańskiego (Unicka), Kostomłoty
Parafia św. Nikity męczennika w Kostomłotach
Cerkiew św. Nikity Męczennika w Kostomłotach
Rekonsekracja Cerkwi św. Nikity Męczennika w Kostomłotach
Historia: Kostomłoty – św. Serafina z Sarowa
Monaster św. Serafina z Sarowa w Kostomłotach
Parafia św. Serafina z Sarowa w Kostomłotach
HISTORIA. Materiały i publikacje dostępne online
Kodeń w zasobach POLONA (mapy, rysunki, plany, fotografie, druki ulotne)
Kodeń w zasobach Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych RCIN (mapy, atlasy, dokumenty)
Kodeń w zasobach Bialskiej Biblioteki Cyfrowej (druki ulotne, pocztówki, plany, ryciny, dokumenty)
T. Demidowicz, Kodeń : zarys dziejów, Biała Podlaska 2006
Fr. Kowalski, Kodeń Marji: cudowny Obraz Matki Boskiej Kodeńskiej, Kodeń 1927
Sapieha Jan Fryderyk – Sapieha Władysław Leon, w: PSB 1994
M. Nałęcz Dobrowolski, Madonny polskie : studyum ikonograficzne, Warszawa 1921
U. Bijak, Nazwy miejscowe Polski : historia, pochodzenie, zmiany. [T.] 5, Ko-Ky, Kraków 2003
U. Garbiński, Białoruski ruch chrześcijański XX wieku : słownik biograficzno-bibliograficzny, 2003
Województwo lubelskie w 15 tomach „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego, Władysława Walewskiego 1880-1904. Tom zawiera wyciąg i przedruk haseł odnoszących się do Województwa Lubelskiego pochodzących z 15-tomowego dzieła Sulimierskiego.
K. Kraszewski, Tradycye Kadeńskie [właśc. Kodeńskie]: opowiadanie z lat 1790-1792
T. Krzesik, Tomasz Skazana na wygnanie : dzieje Kodnia i Sanktuarium, Kodeń, Lublin
F. B. Kowalski, Kodeń Marji : cudowny obraz Matki Boskiej Kodeńskiej, Kodeń 1927
Encyklopedyja powszechna. T. 14, (Kapil-Kodeń) Warszawa : S. Orgelbrand, 1863.
Z. Świechowski, Budowle renesansowe w Kodniu, „Biuletyn Historii Sztuki” XXXVI, 1954, s. 153–161.
S. Wiśniewski, Our Lady of Kodeń. A short history of the Shrine, Kodeń 2020
Roczniki Kodeńskie 1931, z. 1 (wyd. Ojcowie Kodeńscy Misjonarze Oblaci Marji Niepokalanej)
Duchowe iunctim. Powierzenie przez biskupa siedleckiego Henryka Przeździeckiego parafii i sanktuarium w Kodniu Misjonarzom Oblatom Maryi Niepokalanej w 1927 r. „Roczniki Teologiczne” 2019, 66, 4, s. 97-111.
W. Romanowicz, Kodeńskie perełki : refleksje dotyczące Kodeńskich Spotkań Ekumenicznych, Nurt SVD. 1233-9717. 2002, 1, s. 79-87 (sprawozdanie z konferencji)
J. Łoski, Genealogia portretowa Sapiehów w kościele parafialnym świętej Anny w Kodniu, Warszawa 1856
TURYSTYKA, ZABYTKI, MIEJSCA PAMIĘCI (patrz też HISTORIA, ŻYCIE RELIGIJNE)
Odkryj Kodeń Portal projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Strona (w wieloma zakładkami z treściami historycznymi dr A. Tłomackiego) odgrywa rolę ważnego przewodnika po zabytkach sakralnych Kodnia. Wspomniane zakładki to Kościół Św. Anny, Kościół Św. Ducha, Wirtualny spacer, galerie). W osobnym miejscu znajdują się linki przydatne w poznaniu gminy i jej walorów turystycznych (m.in. są to informacje na temat np. miejscowej agroturystyki , spływów kajakowych etc.)
Kościół Świętego Ducha w Kodniu (gotycka cerkiew zamkowa w Kodniu, ufundowana przez Pawła Sapiehę i zbudowana ok. 1540 roku, obecnie rzymskokatolicki kościół filialny parafii św. Anny w Kodniu)
Kodeń, PIĘKNO PRZYRODY, BOGACTWO DZIEJÓW, Kodeń 2024 (Album wydany na zlecenie Towarzystwa Przyjaciół Kodnia, Zbigniew Gwardiak – Piękno przyrody Jacek Malarski – Bogactwo dziejów)
M. Skalimowski, Z Rzymu do Kodnia, Kodeń 2003 (komiks, historia Sapiehy, XVII w.)
R. Pieńkowski, Roman Zabytki Podlasia w rysunku, 1995, [dokument ikonograficzny]
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Województwo lubelskie. Kodeń, s. 108-130.
J. Nitecki, Sanktuarium MB Kodeńskiej Królowej Podlasia – Matki Jedności (album fotograficzny)
Placencja. Pałac Elżbiety Sapieżyny. (dzisiaj DPS w Kodniu)
Kościół św. Anny w Kodniu (zbudowany w latach 1631-1640, który uzyskał tytuł Bazyliki Mniejszej)
Cerkiew unicka św. Nikity w Kostomłotach (jedyna w Polsce drewniana cerkiew unicka z XVII w. o statusie Sanktuarium Unitów Podlaskich)
Pałac Sapiehów z XVIII w. zwany Placencją w Kodniu.
Kaplica cmentarna św. Wawrzyńca w Kodniu
BAZYLIKA PW.ŚW.ANNY-BAZYLIKA MNIEJSZA ORAZ OBRAZ MATKI BOSKIEJ KODEŃSKIEJ
(wzniesiony w latach 1629-1635 w stylu późnego renesansu, barokowa fasada pochodzi z początku XVIII wieku. W latach 1875-1917 zamieniony na cerkiew prawosławną. Po odrodzeniu Polski ponownie świątynia rzymskokatolicka. Kościół otoczony jest ogrodzeniem z bramą za ogrodzeniem dzwonnica z XVIII wieku. Godność bazyliki mniejszej kościół posiada od 1973 roku).
KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA – KALWARIA KODEŃSKA
(Świątynia została ufundowana wraz zamkiem kodeńskim przez wojewodę nowogrodzkiego, Pawła Sapiehę. Służyła jako kaplica dworska rodu Sapiehów do XIX wieku. Był tutaj przechowywany obraz Matki Boskiej Kodeńskiej wykradziony w 1630 z Rzymu przez Mikołaja Sapiehę. W 1805 roku w świątyni zaprzestano w odprawiać nabożeństw ze względu na zły stan techniczny obiektu. W okresie międzywojennym po remoncie przy cerkwi została utworzona katolicka parafia obrządku bizantyjsko- słowiańskiego. Po 1945 r. kościół Świętego Ducha stał się kościołem filialnym parafii św. Anny. Obecnie kaplica stanowi część drogi krzyżowej Kalwarii Kodeńskiej).
Zabytkowa Brama Unicka przy ul. Sławatyckiej
PARAFIA UNICKA ŚW. MĘCZENNIKA NIKITY W KOSTOMŁOTACH
III Jarmark Sapieżyński (spot z edycji 2022 r.)
Cerkiew św. Nikity w Kostomłotach
„Sapieżyńska Przystań” w Kodniu
Sugry. Szlak Kajakowy Bug – Krzna
Pomnik Powstania Styczniowego w Kodniu
Centrum Rekreacyjno-Turystyczne w Kodniu
Centrum Rekreacyjno-Turystyczne w Kodniu (na stronie Gminnego Centrum Kultury)
Szlak historyczny „Zwycięska Bitwa o Kodeń”
Trasa rowerowa KOBYLANY – ZASTAWEK – KODEŃ – SUGRY – KODEŃ – KOSTOMŁOTY – LEBIEDZIEW – TERESPOL
Ochrona przyrody Natura 2000 Kodeń
SPORT i KULTURA FIZYCZNA
Bieg Sapiehów w Kodniu (sztandarowa, kodeńska impreza sportowa)
Nieco informacji o aktywności w tej sferze przynosi „Galeria” na stronie Gminnego Centrum Kultury, Sportu i Turstyki”. Chodzi tu cykliczne turnieje piłki nożnej, tenisa stołowego, siatkówki. Patrz też na Gminne Centrum Kultury Sportu i Turystyki w Kodniu na fb
FILMY, VIDEO
Gmina Kodeń na Youtube to kilka filmów, w tym film promocyjny Gmina Kodeń. Piękno natury, bogactwo dziejów Patrz też: Kodeń – Historia przepięknego miasteczka
Sporo filmów dostępnych jest na stronie CKSiT (patrz wyżej, np. „Wieczory wspomnień”). Najwięcej filmów na kanale Youtube dotyczy Sanktuarium Matki Bożej Kodeńskiej, np. UkradziONA – czyni cuda. Matka Boża Kodeńska
Nazwa, przynależność administracyjna
Mikrotoponimia
Antroponimia
Archeologia o najdawniejszym osadnictwie
W trakcie kwerendy i systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP w roku 1986 i 2008 zarejestrowano ponad 40 stanowisk. Pierwsze informacje dotyczą znalezisk powierzchniowych oraz luźnych, pozbawionych kontekstu kulturowego pochodzących z ostatnich 3 dekad XIX stulecia. Są to krzemienne siekiery i płoszcze, kamienne topory – z neolitu-epoki brązu, ułamki ceramiki naczyniowej z wczesnej epoki brązu, również naczynie z okresu rzymskiego [Nosek 1957, 184, 220, 304; także Żółkowski 1995, 57 – tam liczna literatura; Taras 1995, 181 – tam: Kodeń-Sugry; Bargieł, Libera 1997, 263]. Odkryto również cmentarzysko kultury łużyckiej (2 naczynia z krzemiennym sierpem) oraz zlokalizowano niedatowaną mogiłę „Carucha” (kurhan?) [Łoski 1876, 64; Antoniewicz 1928, 134, 289; także Żółkowski 1998, 58 – tam liczna literatura; również Kotowicz 2005, pozycja nr 16 na mapie]. Z późniejszych badań powierzchniowych (1962 r.) pochodzi ceramika prawdopodobnie kultury łużyckiej oraz chronologicznie nieokreślona – ślady osadnicze [Bargieł, Zakościelna 1995, cz. 1, 53-54; 56-57 – tam Łęgi-Kolonia, obecnie Łęgi – część wsi Kodeń].

Do najstarszych znalezisk z AZP należy kilka rdzeni krzemiennych ze schyłkowego paleolitu oraz ostrze mikrolityczne (trapez) z późnego mezolitu – w obu przypadkach brak afiliacji kulturowej. Na podstawie zebranych fragmentów ceramiki naczyniowej, wyróżniono kilka horyzontów chronologicznych. Ślady osadnicze pochodzą z wczesnej epoki żelaza (z przełomu er; kultura grobów kloszowych?), kolejne ślady oraz pozostałości po siedliskach przypisano kilku fazom średniowiecza (w zakresie XIII-XV w., także bliżej niedatowana) oraz czasom późniejszym (od XV do XVIII w.). Nie określono chronologii niecharakterystycznych półwytworów krzemiennych, także ułamków naczyń pradziejowych / okresu przedhistorycznego (dotyczy nielicznych odkrytych śladów osadniczych) [NID, AZP obszar 63-91 – kilka stanowisk opisano Kodeń I, kilkanaście Kodeń II, pojedyncze Kodeń III].
Uzupełniają je kolejne znaleziska luźne. Miecz wikiński wydobyty z Bugu podczas budowy mostu w roku 1931 [Jarnuszkiewicz 1937; także Cynkałowski 1961, 148; Bienia 1998, 48 i n.; Kuśnierz 2009, 150] oraz krzemienna siekiera z późnego neolitu (kultura: amfor kulistych lub ceramiki sznurowej [zbiory Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej]. W trakcie prowadzonych prac w bardzo ograniczonym stopniu odsłonięto fragmenty dawnej zabudowy i przebieg założeń obronnych zespołu zamkowego. Z rejonu dawnego portu rzecznego uzyskano monety z XVI-XVII w. [Wetoszka 2015, 237-240].

Małe ojczyzny – strefa regionalistów
Współczesność, strategie rozwoju
Punkt 1
Punkt 2
Punkt 3
Samorząd, organizacje
Kościoły i związki religijne
Życie kulturalne
Oświata i szkolnictwo
Sport
Wybitne postacie
Rodziny – pamiątki
Wspomnienia, albumy rodzinne
Gospodarka – firmy i przedsiębiorstwa
Walory turystyczne
Folklor
Miejsca pamięci