Zieleniec

Patrz hasło: Milanów.

Tereny dzisiejszej wsi Zieleniec należały do dóbr Milanów. Na początku XX wieku na mapach nie wykazywano jeszcze tej miejscowości a jedynie folwark. Teren ten po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej włączono do Austrii – Galicja Zachodnia, cyrkuł bialski. W 1809 r. został wraz z całym regionem przyporządkowany do Księstwa Warszawskiego, departamentu siedleckiego, powiatu radzyńskiego. Po rozbiorze tego państwa, oficjalnie od 1815 r. znalazł się w granicach Królestwa Polskiego, województwa (od 1837 r. guberni) podlaskiego, obwodu (od 1842 r. powiatu) radzyńskiego a od 1844 r. w guberni lubelskiej, powiecie radzyńskim. Po wprowadzeniu administracji rosyjskiej z dniem 1 I 1867 r. teren ten znalazł się w powiecie (ujezd) radzyńskim guberni siedleckiej. Po raz pierwszy miejscowość pojawiła się w l. 70. XIX w. jako folwark w dobrach milanowskich, w gminie Milanów. Gdy w 1912 r. zlikwidowano gubernię siedlecką Zieleniec wraz z większością powiatu radzyńskiego wszedł w skład guberni lubelskiej. W 1915 r. austriackie władze okupacyjne (generał-gubernatorstwo lubelskie) zniosły gubernie, ale zachowały powiaty [Ćwik, Reder 1977].

W źródłach z I poł. XX w. często traktowany jako część kolonii Milanów („tzw. Zieleniec”) [ZR 1918-1939, 92]. Po odzyskaniu niepodległości folwark Zieleniec pozostał w gminie Milanów w powiecie radzyńskim, województwie lubelskim. W latach 1919-1921 przynależał do okręgu wiejskiego Sądu Pokoju w Cichostowie, a po jego zniesieniu do Sądu Pokoju (od 1929 r. Sądu Grodzkiego) w Radzyniu Podlaskim [Magier 2024, 286, 293]. 

W 1954 r. zlikwidowano gminy i utworzono gromady. Zieleniec wraz z kolonią Milanów znalazł się w gromadzie Milanów w powiecie radzyńskim w województwie lubelskim [DUWRN, 1954, nr 15, poz. 64], którą wkrótce włączono do nowo utworzonego w dniu 13 XI 1954 r. powiatu parczewskiego [Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 241]. W 1973 r. przywrócono gminy i Zieleniec wrócił do gminy Milanów. Po reformie administracyjnej z 1975 r. wraz wchodził w skład województwa bialskopodlaskiego, a po jego likwidacji 1 I 1999 ponownie znalazł się w woj. lubelskim i powiecie parczewskim.

W pierwszej połowie XX wieku wzmiankowany Las Klin.

Wykaz właścicieli gruntów w kolonii Zieleniec w 1947 r.: Józef Karwowski, Wacław Kazubek, Władysław Kazubek, Józef Kołczyński, Kazimierz Końko, Ludwik Kuc, Stanisław Kurylak, Zofia Łukowiec, Józef Niewęgłowski, Stanisław Pachała, Aleksander Pajdosz, Bronisława Pinkus, Jan Wąsik, Janina Witkowska, Michalina Witkowska, Wiktoria Wojtysiak [AGM, sygn. 97].

W zbiorach ML znajdują trzy siekiery krzemienne pochodzące ze środkowego lub późnego neolitu uzyskane w nieznanych okolicznościach [Libera archiwum – ML/A/ 392 i 399].

W trakcie systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP w roku 1993 odkryto 1 stanowisko. Na podstawie zebranych fragmentów ceramiki naczyniowej stwierdzono jedynie ślady osadnicze z nieokreślonej fazy wczesnego średniowiecza i okresu nowożytnego. Ponadto nie określono chronologii kilku ułamków ceramiki i odpadów krzemiennych [NID, AZP obszar 67-84 – stanowisko opisano Zieleniec-Kolonia].

W 1827 r. nie wykazano takiej miejscowości, ale odnotowano Milanów – Zieliznę, w regulacji hipotecznej z 15 V 1822 r. [Tabella miast i osad KP, Warszawa 1827; ZR 1815-1831]. W II połowie XIX w. i na początku następnego stulecia notowany folwark o nazwie Zieleniec. Z niego wyksztalciła się najpierw kolonia a w końcu samodzielna wieś.

W XIX wieku, gdy założono folwark Zieleniec, należał on do Seweryna Uruskiego, syna Wandy Julianny 2-o voto Uruskiej, 3-o voto Caboga de domo Potockiej [ZR 1864-1918, s. 22-26]. Po nim odziedziczyła Zieleniec jego córka Maria, żona księcia Włodzimierza Czetwertyńskiego-Światopełka herbu Pogoń Ruska [A. Koprukowniak, Dobra ziemskie Milanów i ich właściciele, [w:] Ziemiaństwo Lubelszczyzny i Podlasia w XIX i XX wieku, Radzyń Podlaski – Lublin 2005]. W połowie 1872 r. wykazano w dobrach milanowskich folwark Zieleniec obejmujący 114 mrg, w którym istniały 3 domy.

W latach 20-ch XX wieku księżna Czetwertyńska posiadała majątki: Kopina (562 ha), Milanów (1248 ha), Mogiłki (263 ha), Wierzbówka (239 ha), Zieleniec (319 ha); Seweryn ks. Czetwertyński miał folwarki: Bramka (350 ha), Jezioro (268 ha), Suchowola (2166 ha), a Maria Józefa z książąt Czetwertyńskich Grocholska majątek Planta, liczący 1461 ha. [Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo lubelskie, oprac. T. Epstein, S. Górzyński, Warszawa 1990.].

W l. 80 Zieleniec opisano jako folwark w pow. radzyńskim, gm. Milanów, par. Parczew, który miał 3 dm., 58 mk., 1107 mrg. i wchodził w skład dóbr Milanów [SGKP, t. XIV s. 592 Zieleniec gm. Milanów]. W końcu wieku XIX Zieleniec: grunty orne i ogrody 126 mrg, łąki 16 mrg, nieużytki 2 mrg, razem 144 mrg. W 1909 r. władze rosyjskie wykazały Zieleniec jako majątek ks. Marii Światopełk-Czetwertyńskiej c. Seweryna, zamieszkałej w Milanowie o powierzchni 210 dz. Mieszkała tam tylko ludność niestała – 24 osoby (10 m., 14 k.). Wszyscy byli katolikami i zaliczono ich do narodowości polskiej należącej do katolickiej parafii w Parczewie [ZR 1864-1918, s. 393]. Po odzyskaniu niepodległości w folwarku Zieleniec mieszkało 115 osób (wszyscy katolicy) [NSP 1921].