Rudzieniec

Patrz hasło: Milanów.

Nazwa osady pochodzi od słowa ruda – miejsca wydobywania i wytopu rudy darniowej. Po zaprzestaniu funkcjonowania takiego przedsięwzięcia w jego miejscu często powstawała wieś. Nastąpiło to w połowie XVI w. Rudzieniec znajdował się wówczas w województwie podlaskim Wielkiego Księstwa Litewskiego, a po 1566 r., w ziemi brzeskiej nowego, wyodrębnionego z podlaskiego, województwa brzesko-litewskiego. W 1569 r. na skutek decyzji króla Zygmunta II Augusta, powiązanej z okolicznościami zawierania unii lubelskiej, województwo podlaskie zostało włączone do Korony Królestwa Polskiego, zaś brzesko-litewskie pozostało w Wielkim Księstwie Litewskim [Wawrzyńczyk 1951, 14-37; Flisiński 2003, 34-57]. W tym czasie Rudzieniec znajdował się po stronie litewskiej. Do zmian doszło na przełomie lat 70. i 80. XVI w., kiedy to właściciel Rudzieńca i okolicznych dóbr, Kasper Dembiński, ówczesny podkomorzy mielnicki, działając na zasadzie faktów dokonanych, przyczynił się do przyłączenia Rudzieńca oraz pozostałych swoich posiadłości do ziemi mielnickiej województwa podlaskiego (Korona Królestwa Polskiego) [AGAD, MK, sygn. 122, k. 184v–189v]. Sytuacja ta nie uległa już zmianie do końca XVIII w.

Po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej Rudzieniec włączono do Austrii – Galicja Zachodnia, cyrkuł bialski. W 1809 r. został wraz z całym regionem zaliczony do Księstwa Warszawskiego, departamentu siedleckiego, powiatu radzyńskiego. Po rozbiorze tego państwa, oficjalnie od 1815 r. wszedł w skład Królestwa Polskiego, województwa (od 1837 r. guberni) podlaskiego, obwodu (od 1842 r. powiatu) radzyńskiego, powiatu włodawskiego, a od 1844 r. guberni lubelskiej (powiat radzyński). W pierwszej połowie wieku wieś była ośrodkiem dóbr, do których należała też wieś Rudno a po wprowadzeniu samorządu wiejskiego wieś weszła w skład gminy Jabłoń.

Wraz z wprowadzeniem administracji rosyjskiej z dniem 1 I 1867 r. miejscowość znalazła się w powiecie (ujezd) radzyńskim guberni siedleckiej. W 1912 r. zlikwidowano gubernię siedlecką a wieś wraz z gminą Jabłoń włączono do powiatu włodawskiego guberni chełmskiej wydzielonej z Królestwa Polskiego. W 1915 r. austriackie władze okupacyjne (generał-gubernatorstwo lubelskie) zniosły gubernie, ale zachowały powiaty [Ćwik, Reder 1977].

Po odzyskaniu niepodległości Rudzieniec znalazł się w gminie Jabłoń w powiecie radzyńskim, województwie lubelskim. W latach 1919-1921 przynależał do okręgu wiejskiego Sądu Pokoju w Cichostowie, a po jego zniesieniu do Sądu Pokoju (od 1929 r. Sądu Grodzkiego) w Radzyniu Podlaskim [Magier 2024, 286, 293-294].

W 1954 r. zlikwidowano gminy i utworzono gromady. Wieś Rudzieniec znalazła się w granicach Gromadzkiej Rady Narodowej w Rudnie w powiecie radzyńskim, województwie lubelskim [DUWRN, 1954, nr 15, poz. 64], którą wkrótce włączono do nowo utworzonego w dniu 13 XI 1954 r. powiatu parczewskiego [Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 241]. 1 I 1969 r. gromada Rudno została zniesiona a wsie wchodzące w jej skład włączono do gromady Milanów w powiecie parczewskim [Dz.U. 1968 r., nr. 13, poz. 100]. Przy przywróceniu gmin w 1973 r. wieś Rudzieniec pozostała w gminie Milanów. Po reformie administracyjnej z 1975 r. wraz z gminą wchodziła w skład województwa bialskopodlaskiego, a po jego likwidacji 1 I 1999 ponownie znalazła się w woj. lubelskim i powiecie parczewskim.

Przedstawicielem wsi w Gminnej Radzie Narodowej i sołtysem na początku lat 50 . XX w. był Józef Staszewski [AGJ, sygn. 6 i 7].

W XIX wieku wzmiankowane: osada leśna Czarny Las, Amelin, Wandopol, Łubno.

W trakcie systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP w roku 1983 odkryto 17 stanowisk. Najstarszym znaleziskiem jest rdzeń krzemienny pochodzący z paleolitu schyłkowego (brak afiliacji kulturowej). Na podstawie zebranych nielicznych fragmentów ceramiki naczyniowej stwierdzono głównie ślady osadnicze z neolitu (kultura: pucharów lejkowatych, amfor kulistych, tzw. strefy leśnej), wczesnej epoki brązu (brak afiliacji kulturowej), także niesprecyzowanej fazy średniowiecza. Ponadto na kilku stanowiskach nie określono chronologii nielicznych ułamków ceramiki i odpadów krzemiennych [NID, AZP obszar 67-85; także Ścibior 1986, 123-124].

Po raz pierwszy wieś występuje w 1567 r.  jako jedna z miejscowości znajdujących się w kluczu dóbr ziemskich Jabłoń [Wawrzyńczyk 1951, 54-55]. Prawdopodobnie powstała w pierwszej połowie XVI w. na skutek działalności osadniczej Wasyla Andriejewicza Połubińskiego, marszałka hospodarskiego, starosty mścisławskiego i radomylskiego, który między 1503 a 1519 r. wykupił większość okolicznych gruntów, stanowiących jeszcze w XV w. domenę książęcą w Wielkim Księstwie Litewskim [Wiśniewski 1983, 370-371].

Prawdopodobnie pierwszym właścicielem Rudzieńca był zmarły w 1551 r. Wasyl Andriejewicz Połubiński. Wieś odnotowywana w źródłach od 1567 r. znalazła się wówczas w rękach spadkobierczyni majątków Połubińskich w osobie Maryny Iwanowej Kopciównej. Ta w 1575 r. wyszła za Kaspra Dembińskiego, który w ciągu kilku lat rozwiązał liczne spory własnościowe i stał się jedynym posiadaczem Rudzieńca wraz z całym kompleksem dóbr rossosko-horodyskich [APL, KGL RMO, sygn. 69, k. 1155-1167v].

Rudzieniec pozostał własnością K. Dembińskiego do jego śmierci, która nastąpiła w 1620 r. Ta z kolei zapoczątkowała okres kilkuletnich sporów własnościowych, gdyż o prawa do pozostawionych dóbr pretensje zgłosiło kilka osób, w tym cztery córki z dwóch związków małżeńskich, dwie wnuczki, wnuk oraz druga żona, Krystyna z Uhrowieckich. Ostatecznie jednak Rudzieniec wraz z okolicznymi wsiami dostał się w ręce hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego oraz kasztelana chełmskiego Samuela Koniecpolskiego, spokrewnionych z awanturnikiem Aleksandrem Koniecpolskim, który po uprowadzeniu z klasztoru na Stradomiu wziął za żonę córkę K. Dembińskiego, Zofię [APL, KGL RMO, sygn. 50, k. 162-163, 192-193].

W 1625 r., natychmiast po przejęciu Rudzieńca, Koniecpolscy sprzedali wieś tytułem wyderkafu kasztelanowi wojnickiemu i staroście lubelskiemu Mikołajowi Firlejowi [ANK, ZZG, sygn. 180, k. 17-28]. Ostatecznie pełnię praw do Rudzieńca Firlejowie uzyskali dopiero w 1642 r. Wówczas to hetman Stanisław Koniecpolski przekazał dobra swoim bratankom i bratanicom, dzieciom Aleksandra Koniecpolskiego i Zofii oraz Doroty Dembińskich. Jeszcze tego samego dnia Rudzieniec, wraz z kilkunastoma innymi wsiami, zostały odstąpione na rzecz starosty lubelskiego Zbigniewa Firleja z Dąbrowicy [AGAD, MK, sygn. 185, k. 658v-674; Stępnik-Świątek 2013, 16-18].

Po śmierci Zbigniewa Firleja w 1649 r., kolejnym właścicielem Rudzieńca został jego syn, rotmistrz w wojsku królewskim, Mikołaj Andrzej Firlej. W 1676 r. jako uiszczający podatek z Rudzieńca wymieniony został stolnik mielnicki Kazimierz Gołuchowski [BCz, rkps 1099, s. 691], który jednak zapewne trzymał wieś wyłącznie w formie zastawu lub dzierżawy, ze względu na liczne problemy finansowe Firleja [APL, KGL RMO, sygn. 127, k. 767-774v]. Następnie Rudzieniec przeszedł w posiadanie Józefa Stanisława Firleja i pozostał w jego rękach do śmierci ostatniego męskiego przedstawiciela tej linii Firlejów, która nastąpiła w 1697 r. [Leśniewska, 99-116].

W początku XVIII w. Rudzieniec, wraz z okolicznymi majątkami dostał się w posiadanie innej linii Firlejów, wywodzącej się od wojewody lubelskiego Piotra Firleja. Początkowo wieś należała do kanonika krakowskiego Mikołaja Henryka Firleja, aby po jego śmierci w 1707 r. przejść w posiadanie kasztelana kamieńskiego Andrzeja Firleja [APL, KGL, Inscript., sygn. 147, k. 141-141v]. Śmierć ostatniego w 1718 r. sprawiła, że Rudzieniec drogą spadku dostał się w posiadanie jego córki Weroniki. Ta z kolei wyszła za starostę lidzkiego Józefa Scipio del Campo, wnosząc mu w posagu Rudzieniec oraz kilka innych wsi. Sama Weronika zmarła w 1738 r., natomiast w 1743 r. Rudzieniec wówczas dostał się w posiadanie ich córki Anny, a ta z kolei wniosła go w posagu staroście małogoskiemu Konstantemu Felicjanowi Szaniawskiemu. Ze względu na jego chorobę psychiczną oraz częste pobyty w Warszawie samej Anny, Rudzieniec i pozostałe posiadane przez nią dobra, przekazała w końcu lat osiemdziesiątych swojemu bratu Igncemu Scipio del Campo. Jego śmierć w latach dziewięćdziesiątych sprawiła, że Rudzieniec przeszedł w posiadanie wdowy po Ignacym, Marianny z Wodzickich [w 1797 r. jeszcze jako właścicielka wsi: APL, KZP, sygn. 1, k. 258; APL, KZP, sygn. 3, k. 11].

Wkrotce jednak wieś weszła w skład dóbr milanowskich Potockich. Na początku wieku XIX właścicielem był Seweryn Potocki (1762-1829) z linii hetmańskiej herbu Srebrna Pilawa, syn Józefa. Seweryn Potocki 6 V 1814 r. wydał akt działowy, na mocy którego podzielił pomiędzy dzieci posiadane włości. Dobra na Podlasiu przekazał córkom. Rudzieniec przypadł Paulinie, która poślubiła Franciszka Ksawerego hr. Łubieńskiego (1784 – 1826). Państwo młodzi otrzymali od Seweryna Potockiego dobra Rudzieniec (z wsią Radcze i folwarkiem Łubno), które oszacowano później na niemal pól miliona zł pl. Franciszek, kapitan 1 Pułku Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej był także posłem na sejm i członkiem rady generalnej Konfederacji 1812 r. Wnuczka Łubieńskich tak wspomina to małżeństwo: „pani Paulina bardzo samowolna, mądra i czynna, a pan Franciszek dobry, wesoły, niezaradny, nie pasowali wcale do siebie wcale. Wrócił więc mój dziad do wojska, za którym wzdychał, a moja babka z synem Sewerynem to w Krakowie, to za granicą mieszkała, […] jedyny był to z synów ministra tak bierny, ale przy chwiejności charakteru miał i wiele cnoty: pobożny był, miłosierny, a na owe czasy dziwnie wierzący” [A. Koprukowniak 2005; ZR 1810-1815, s. 26, 107].

Pełnomocnikiem i zarządcą dóbr sióstr Potockich był płk. Piotr Strzyżewski (w dokumentach również Strzyżowski), mąż jednej z nich – Emmy. Dokument plenipotencji spisano 29 stycznia 1817 r. Pułkownik Strzyżewski, uczestnik wojny z Austrią i kampanii napoleońskiej, mieszkał w Jabłoniu. Emma wkrótce wyjechała do Florencji, gdzie mieszkała do śmierci. Strzyżewski był dobrym gospodarzem: prowadził wzorową hodowlę owiec i bydła, promował płodozmian. Doradzał mu wybitny administrator i agronom Stanisław Nozdrowicz – wychowanek Szkoły Rycerskiej, w omawianym okresie pełnił również funkcję komisarza drogowego powiatu radzyńskiego. Strzyżewski zmarł w Jabłoniu w 1855 r. i tam też został pochowany [ZR 1815-1831, s. 109-110].

Od 1853 r. właścicielem Rudzieńca był już Seweryn hr. Łubieński na skutek dziedziczenia po matce. Ten jednak wkrótce zmarł i od 1855 r. właścicielką była wdowa po nim Amelia z Jezierskich hr. Łubieńska. Seweryn zadłużył dobra w Rudzieńcu oraz w Kolanie. Trudności pogłębiła sytuacja związana z uwłaszczeniem, utratą znacznych terenów i rąk do pracy. Amelia hr. Łubieńska podjęła decyzję o sprzedaży Rudzieńca. Nową właścicielką dóbr w 1866 r. została dziedziczka sąsiadującego Milanowa, Wanda Julianna Caboga, kolejna z sióstr Potockich, która nabyła dobra ziemskie Rudzieniec wraz z dobrami Gęś i częścią tejże wsi kontraktem urzędowym z 21 czerwca (3 lipca) 1866 roku od Amelii z Jezierskich Łubieńskiej za sumę 127350 rubli srebrnych. Ponieważ podczas pomiaru majątku okazało się, że był on większy, niż opiewał kontrakt o 3 włóki, 8 morgów i 95 prętów, dodatkowym aktem z dnia 20 czerwca (2 lipca) 1867 roku hr. Caboga dopłaciła Amelii z Jezierskich Łubieńskiej 2708 rubli srebrnych i 55 kopiejek.

Dobra milanowskie przeszły następnie na własność jedynego syna Wandy Julianny z Potockich – z drugiego małżeństwa z K. hr. Uruskim – Seweryna Leona Kazimierza Macieja, herbu „Sas”, hrabiego austriackiego od 17 lutego 1844 roku, a w Królestwie Polskim potwierdzonego 10 października 1858 roku. Seweryn hr. Uruski był sukcesorem Biłki, Kłodna i Wólki w Galicji oraz Milanowa, Chorunia, Rudzieńca w guberni lubelskiej. Całe dobra milanowskie odziedziczył jej syn z drugiego małżeństwa (z Kajetanem Uruskim) Seweryn. Dobra przeszły następnie na własność starszej córki Uruskich, Marii Wandy, która w zapisie ślubnym w 1872 roku otrzymała od babki, Wandy Caboga, Milanów, od ojca zaś – Rudzieniec. Od tego roku dobra Milanów i Rudzieniec z przyległościami stały się własnością Marii Wandy Felicji z Uruskich (1858-1931), i jej męża, Włodzimierza księcia Światopełk-Czetwertyńskiego herbu Pogoń Ruska (1837-1918), zesłanego za udział w powstaniu styczniowym na Syberię [ZR 1864-1918, s. 22-26; A. Koprukowniak; A. Koprukowniak 2005; A. Koprukowniak 2005a; SGKP, 416-417; J. Kowalik 2011; HwRP, sygn. 157].

Począwszy od 1900 roku z ziem folwarku wydzielano i rozprzedawano kolejne części dla tzw. kolonistów (Amelin, kolonie A, B i C) [HwRP, sygn. 269 i 274].

Po II wojnie światowej majątek rozparcelowano. Park przeszedł pod administrację Nadleśnictwa w Radzyniu Podlaskim. Zespół zieleni parkowej traktowany był tak samo jak lasy produkcyjne, na skutek czego zanikła dawna kompozycja parku, a pod starymi cennymi drzewami wyrósł młody, gęsty zagajnik, porastający praktycznie cały teren dawnego parku. Był on tak gęsty, że uniemożliwiał policzenie starych drzew, których duża ilość zachowała się zwłaszcza w północnej, południowo-zachodniej i wschodniej części parku. Między drzewami istniały tam wydeptane ścieżki i jedna droga jezdna, a poza tym mieszkańcy okolicznych zagród, które wzniesiono po wojnie w sąsiedztwie parku, wywozili tam śmieci i wycinali drzewa, co powodowało dalszą dewastację kompozycji parkowej.

Z dawnej kompozycji założenia, jaka istniała w Rudzieńcu w wieku XVIII i utrzymywała się w ogólnym zarysie do czasów II wojny światowej, do lat 80. XX w. przetrwały jedynie drogi dojazdowe, dwa stare budynki (spichrz i przebudowana na magazyn obora), 3 stawy, ślad drogi biegnący wzdłuż głównej osi parku, rów z wodą oraz duża ilość cennych starych drzew. Nie zachowała się niestety kompozycja parku (pochłonięta przez ekspansywny las), zatem trudno powiedzieć, czy i jakie elementy z tej kompozycji mogły się zachować w gąszczu leśnym, zwłaszcza jeśli chodzi o krajobrazową fazę rozwoju parku [Historyczne kompozycje, Rudzieniec].

W Rudzieńcu, podobnie jak w wielu sąsiednich wsiach w dobrach horodyskich, większość stanowiła ludność prawosławna, a po 1596 r. unicka. Katolicy z Rudzieńca w pierwszych latach po powstaniu wsi mogli uczęszczać na nabożeństwa do kościołów parafialnych w Parczewie lub w Łosicach, które administracyjnie sytuowały się w diecezji łuckiej archidiakonatu brzeskiego. Istotne zmiany zaszły w 1585 r., kiedy to za sprawą właściciela Rudzieńca, katolika Kaspra Dembińskiego, powstał kościół parafialny pw. św. Stanisława biskupa Męczennika w Rossoszu. Od tego czasu Rudzieniec należał do parafii katolickiej w Rossoszu i sytuacja nie uległa zmianie do końca XVIII w. [Michaluk 2002, 102; Królik 1983, 286-296].

Jednocześnie stanowiący większość w Rudzieńcu wyznawcy prawosławia, a następnie unici uczęszczali na nabożeństwa do cerkwi pw. Piotra i Pawła w Gęsi, którą w 1548 r. ufundował hipotetyczny pierwszy właściciel Rudzieńca, Wasyl Połubiński [APL, ChKGK, sygn. 595, s. 68-68v]. Świątynia ta wchodziła w skład prawosławnej, a następnie unickiej diecezji włodzimiersko-brzeskiej.

W XIX wieku unici z Rudzieńca uczęszczali nadal na nabożeństwa do cerkwi pw. Piotra i Pawła w Gęsi, ale niektórzy przeszli do nowoutworzonej parafii w Radczu. Po likwidacji Cerkwi unickiej przez władze (1875) do parafii prawosławnej w Radczu z Rudzieńca należało: 1877 r. – 0; 1882 r.: m. 6, k. 4; 1887 r.: m. 7, k. 13; 1892 r.: m. 4, k. 8; 1898 r.: m. 9, k. 11. [ZR 1864-1918, s. 187].

W 1909 roku rosyjskie statystyki przygotowane celem wydzielenia tzw. Chełmszczyzny z Królestwa Polskiego i podporządkowanie jej stolicy administracyjnej w Kijowie podawały, że w Rudzieńcu (na folwarku) stanowiącym własność ks. Włodzimierza Światopełk-Czetwertyńskiego s. Włodzimierza, o powierzchni 1182 dz., nie było żadnych osad włościańskich. Ludności stałej wykazano 64 osoby (32 m., 32 k.), z których 50 uznano za Rosjan a 14 za Żydów. Ludności niestałej odnotowano 30 osób (16 m., 14 k.) 9 Rosjan, 21 katolików. Miejscowość należała do parafii katolickiej w Parczewie a prawosławnej w Radczu [ZR 1864-1918, s. 403].

Do odzyskania niepodległości we wsi nie było szkoły. Powstała w okresie międzywojennym. Bezpośrednio po II wojnie światowej kształciło się w niej ok. 50 dzieci [Magier 2002, 49, 56, 72].

Rudzieniec w XVI w. był niedużą wsią sytuowaną w szerszym kompleksie dóbr ziemskich Jabłoń. W XVII stuleciu prawdopodobnie utworzono tutaj folwark, natomiast w kolejnym stuleciu drewniany dwór, którego zarys widoczny jest na późniejszych mapach [AGAD, Zbiór Kartograficzny, 6/8]. Jako że Rudzieniec nie stanowił w tym czasie centrum żadnych większych dóbr, można założyć, że sytuowała się w nim rezydencja letnia bądź dworek myśliwski.

Być może w Rudzieńcu istniał także większy browar skoro w początku 1704 r. seniorzy synagogi lubelskiej zakupili w dobrach Rudzieniec 45 garnców piwa, a kolejne 50 garnców nabyli w Jabłoniu, o co później toczył się spór sądowy między lubelskimi Żydami a biskupem krakowskim Henrykiem Firlejem, reprezentowanym przez pisarza prowentowego Jakuba Aleksandra Woińskiego ze względu na nieporozumienia co do sposobu uregulowania należności za piwo [APL, KGL RMO, sygn. 190, k. 198].

W 1827 r.: Rudzieniec, folwark i dobra w powiecie radzyńskiem gm. Jabłoń, obwód radzyński, powiat włodawski, parafia unicka Gęś i Radcze, dobra prywatne, domów (osad) 8, mieszkańców 33 [Tabella miast i osad KP, Warszawa 1827]. W 1887 r. dobra Rudziemiec (13 dm., 68 mk.), własność ks. Marii Czetwertyńskiej, składały się w 1887 r. z folwarku Rudzieniec z awulsem Wandopol, Łubno, Gęś i Amelin, rozl. 4548 mrg.: folwark Rudzieniec z awulsem Wandopol gr. or. 1, ogr. 1050 mrg., łąk 329 mrg., pastw. 11 mrg., lasu 983 mrg., w os. mrg 5, nieużytków 77 mrg.; bud. mur 3, z drzewa 31; płodozmian 11 polowy; folwark Amelin gr. or. 1, ogr. 318 mrg., łąk 158 mrg., pastwisk 73, w os. 22 mrg., nieużuytków 11 mrg.; budynków z drzewa 8; folwark Gęś, folwark Łubna; las nieurządzony, gorzelnia, cegielnia, wiatrak. W skład dóbr poprzednio wchodziły: wieś Radcze os. 105 z gr. 2204 mrg; wieś Gęś os. 132 z gr. 2619 mrg. W końcu XIX wieku w Rudzieńscu było osad 13, mieszkańców 68, ziemi – 867 mrg [SGKP, t. IX, s. 950; APL O/Radzyń, Hipoteka w Radzyniu, sygn. VII/157, Dobra ziemskie Rudzieniec; ZR 1864-1918, s. 177].

Po odzyskaniu niepodległości wieś miała 318 mieszkańców, wszystko katolicy. [NSP 1921] W okresie okupacji niemieckiej odnotowano 484 mieszkańców [Amtliches Gemeinde 1943,  88].

Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem. Większość pracowała w folwarku. Funkcjonowała w nim gorzelnia, obory, magazyny, czworaki, kuźnia oraz stawy gospodarcze i gorzelniane. W 1944 r. Niemcy spalili gorzelnię i inne zabudowania do niej należące. Po wojnie część gruntów majątku przejęła Gminna Spółdzielnia z Milanowa. W 1946 r. spółdzielnia rozebrała gorzelnię. Pozostałe budynki nadal były eksploatowane, ale ich nie remontowano. W 1956 r. grunty majątku Rudzieniec przejęło utworzone wówczas Kółko Rolnicze, które w latach 1960-1963 rozebrało czworaki oraz część budynków gospodarczych, pozostawiając jedynie magazyn i oborę (później też przebudowaną na magazyn). Do tego czasu wycięto sady dworskie, a na ich miejsce wprowadzono pastwiska i pola uprawne.

W 1976 r. zlikwidowano Kółko Rolnicze, a jego majątek przejęła Spółdzielnia Kółek Rolniczych Milanów, która utworzyła Punkt Rolny Rudzieniec, nastawiony na hodowlę [Historyczne kompozycje, Rudzieniec].

W Rudzieńcu w XVIII wieku powstała w oparciu o wcześniejsze zabudowania siedziba dworska widoczna na Mapie Kwatermistrzostwa Wojska Polskiego z 1839 r. Zlokalizowano tam rezydencję letnią lub dwór myśliwski. Kompleks składał się z trzech zasadniczych części: północno-zachodnią zajmowały zabudowania gospodarcze i mieszkalne skupione przy drodze ze wsi Kostry do wsi Radcze; środkową sady i ogrody warzywne; południowo-wschodnią obszerny park, przecięty w połowie prostą drogą wyznaczającą główną oś kompozycji.Pierwotnie dwór stał w parku, a w roku 1927 już w północnym rogu założenia, tj. w części gospodarczej. Być może pierwotny dwór uległ zniszczeniu (np. w czasie I wojny światowej) [AGAD, Zbiór Kartograficzny, Topograficzna Karta Królestwa Polskiego 1822-1843, Warszawa 1839, kol. VI, sekcja VIII; Biblioteka Uniwersytecka KUL, Zbiory Kartograficzne, nr M 1720, Mapa Taktyczna WP, WIG 1927, pas 42, słup 36].