Łany

Patrz hasło: Markuszów.

Źródło z 1563 r. wymienia Markuszowice Wieś [AGAD, ASK I, sygn. 33, k. 479v]. Zapewne jeszcze w drugiej połowie XVI w. część dawnych Markuszowic (Markuszowa), nie zajętych pod miasto, zaczęto nazywać Markuszowice Łany. Po raz pierwszy wystąpiło to w 1603 r. [AAL, Wizytacja 1603, 626], a następnie w 1626 r. [Rejestr 1626, 134]. W 1648 r. zapisano zaś Markuszów alias Łany [APŁ, Arch. Bart., sygn. 48, s. 313]. W 1663 i 1674 r. są to już tylko Łany [BJ, rkps 7209, 67; AGAD, ASK I, sygn. 162, s. 57], która to nazwa utrwaliła się na przestrzeni XVIII w. [Kartoteka; OZ, 80]. Nomenklatura Łany to nazwa kulturowa, powstała od apelatywu ‘łan’, oznaczającą w średniowieczu i w epoce staropolskiej miarę powierzchni pola, tudzież gospodarstwo kmiece o określonej wielkości [Kosyl 1974, 222].

W średniowieczu i w okresie staropolskim (do 1795 r.) okolice Łanów leżały na terenie ziemi lubelskiej, od 1474 r. woj. lubelskiego, wchodząc w skład pow. lubelskiego [SHGL, 34; por. Ćwik, Reder 1977, 27, 33, 39-40].

Współczesne – cieki i zbiorniki wodne: Kurówka (rzeka) [na podstawie danych z Geoportalu].

W trakcie systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP w roku 1983 odkryto 2 stanowiska. Na podstawie zebranych fragmentów ceramiki naczyniowej stwierdzono ślady osadnicze z wczesnej epoki brązu (brak afiliacji kulturowej), wczesnej epoki żelaza (kultura: pomorska? przeworska) oraz nieokreślonej fazy wczesnego średniowiecza [NID, AZP obszar 75-78 – określone jako Kolonia Łany; także Bargieł, Zakościelna 1995, cz. 2, 137].

Obszar Markuszowic niewłączony do miasta po jego powstaniu, należy traktować jako kontynuację tejże wsi, znanej od 1317 r. (zob. hasło Markuszów). Ewentualnie można mówić o jej hipotetycznej reorganizacji przy okazji wydzielania z jej gruntów terenu pod miasto, co dokonało się pomiędzy 1531 a 1553 r., być może w latach czterdziestych [Szczygieł 1989, 253; Szczygieł 2000, 131]. Warto też oznaczyć etap funkcjonowania osady pod nazwą Łany, co po raz pierwszy udokumentowano w 1603 r. [OZ, 80].

Do lat 70. XVII w. właścicielami Łanów przynależących do klucza markuszowskiego byli Firlejowie. Po wygaśnięciu męskiej linii tej rodziny, od lat 70. XVII po schyłek XVIII w. dziedziczyli je kolejno: Sobiescy, Humieccy, Małachowscy, a następnie Kajetan Hryniewiecki (zob. Markuszów).

W XVI-XVIII w. wieś należała do parafii markuszowskiej [Wizytacja 1603, 626; Kartoteka].

W 1674 r. podatek w Łanach pobrano od 50 mieszkańców stanu chłopskiego, sto lat później, tj. w 1787 r., mieszkało tu 87 osób [AGAD, ASK I, sygn. 162, s. 57; Kumor 1977, 276].

Wieś należała do klucza markuszowskiego. W drugiej połowie XVI w. uprawiano tu 7 półłanków kmiecych, czyli 3,5 łanu [AGAD, ASK I, sygn. 33, 479v; APL, KmL 2.5.1, sygn. 266, k. 50v]. W pierwszej połowie XVII w. opłacano podatek od nieco ponad 4 łanów, a w 1683 r. było w Łanach 16 gospodarstw, których właściciele byli zobowiązani wyłącznie do czynszu [Rejestr 1626, 134; Ujma 2005, 159]. W 1775 r. odnotowano tu 20 dymów, a w 1790 było ich 22, łącznie z dworem [Kartoteka].