Wojciechów

Patrz hasło: Szastarka.

Prawdopodobnie nazwa podchodzi od odmienionego fonetycznie słowa „Wojciech”. [Kosyl 1974, 440].

W okresie międzywojennym Wojciechów należał do gminy Brzozówka powiatu janowskiego województwa lubelskiego [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, 36]. W okresie II wojny światowej wieś znajdowała się w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa, powiecie (niem. Kriese) janowskim, którego siedziba została przeniesiona w 1942 r. do Kraśnika. Po wojnie władze komunistyczne utrzymały zmianę w odniesieniu do siedziby powiatu a nawet w 1945 r. zmieniły formalnie nazwę powiatu z janowskiego na kraśnicki. [Ćwik, Reder, 1977, 163].

W 1952 r. Wojciechów funkcjonał jako wieś i gromada wchodząca w skład gminy Brzozówka. [DUWRN, 1953, nr 3, poz. 7]. W 1954 r. powołano gromadę Polichna Dolna w skład której weszły gromady: Polichna Dolna wieś, Polichna Dolna kol., Polichna Górna wieś, Polichna Górna kol., Wojciechów wieś i Wojciechów kol. z gminy Brzozówka oraz gromady Zarajec, Michałówka, Stojszyn kol. z gminy Modliborzyce, gromada Huta Józefów i część obszaru dotychczasowej gromady Dąbrowica obejmująca miejscowość Potok – Wołowa Głowa kol. z gminy Potok oraz część obszaru dotychczasowej gromady Rzeczyca Księża obejmująca miejscowość Rzeczyca Księża kol. z gminy Trzydnik. [DUWRN, 1954, nr 15, poz. 64]. W 1973 r. została utworzona gmina Szastarka, która w latach 1975-1998 wchodziła w skład województwa tarnobrzeskiego. Od 1999 r. ponownie w województwie lubelskim powiecie kraśnickim. [Ćwik, Reder 1977, 166]

Nomenklatury topograficzne, odnotowane w historycznych i współczesnych mapach na obszarze wsi: Lisi Dół (na polach położonych na wschód od linii zabudowań wsi, w kierunku Wierzchowisk), Serwitut (niewielki las na południowo-zachodnim krańcu wsi) [https://szastarka.e-mapa.net ].

W latach 60. XIX wieku w Wojciechowie właścicielami gospodarstw I działu były następujące osoby: Andrzej Lenard, Michał Kamiński, Jan Szmyl, Wawrzyniec LenardKacper Żewnik, Maciej Gębala, Józef Wach, Marcin Żurawicz, Wawrzyniec Hajduk, Jan Lenard. Grunty w tej wsi posiadali też inni włościanie, zaliczeni do II działu (bez pańszczyzny i okupu) zgodnie z ukazami uwłaszczeniowymi: Maciej Jachura, Tomasz lenard, Stanisław Kowal, Andrzej Lenard, Szymon Zięba. [APL, ZTLGLiS, 1195]

Wojciechów

W trakcie systematycznych badań powierzchniowych prowadzonych w roku 1989 w ramach ogólnopolskiej akcji AZP zlokalizowano 3 stanowiska, które dostarczyły wyłącznie źródeł krzemiennych o charakterze odpadkowym pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych – ich chronologia nie jest znana (dotyczy zarówno śladów osadniczych, jak i obozowisk) [NID, AZP obszar 87-79].

Wojciechów Kolonia

Brak informacji o stanowiskach zarówno z kwerendy, jak i z systematycznych badań powierzchniowych prowadzonych w roku 1989 w ramach AZP [NID, AZP obszar 87-79].

Wieś na pewno istniała już w 1801 r., bo zaznaczono ją na mapie Heldensfelda z lat 1801-1804. Miała też wówczas liczyć 84 domy, co wskazuje, że była dużą wsią. W związku z tym trudno zakładać, że była nową osadą, powstałą w drugiej połowie XVIII w. Przekonująca wydaje się koncepcja autorów Słownika osad zaginionych województwa lubelskiego, którzy identyfikują Wojciechów z zaginioną około 1685 r. wsią Wola Polichnińska [OZ 1986, s. 158; patrz hasło Polichna]. Możliwe że chociaż zarówno Wola jak i Wojciechów nie pojawiają się w ogóle w źródłach pisanych z XVIII w., jakaś forma osadnictwa w tym miejscu przetrwała i wieś „odrodziła się” na przełomie XVIII i XIX w. jako Wojciechów. Koncepcję tą wydaje się potwierdzać Folwark Wojciechów umieszczony na mapie Karola Pertheesa z 1786 r. Z Wojciechowem utożsamiał go również Cz. Kosyl wskazując, że pierwsza wzmianka o wsi pochodzi właśnie z tego roku [Kosyl 1974, s. 440].

Właścicielami byli m.in. Niklowicze a potem Wybranowscy h. Poraj, właściciele m.in. Wojciechowa, Wolicy, Gościeradowa i Trzydnika. Jeszcze pod koniec XIX w. w pałacu w Gościeradowie wisiały portrety Wybranowskich, a na ruinach zameczku w Olbięcinie widoczne były herby rodziny. W odziedziczonym przez Józefa Wojciechowie zgromadzone były portrety, pamiątki, zbroje, karawele i hełmy. W 1841 r. Wybranowski płacił z Wojciechowa 36,60 rubla podatku. W 1846 r. dobra Wojciechów A (właściciel Mikołaj Wybranowski) wyceniono na podstawie kontraktu na 7454,10 rub., a dobra Wojciechów B (właściciel Andrzej Fusiarski) na 750 rub. , także na podstawie kontraktu.

Folwark Wojciechów został w 1891 r. rozparcelowany między kolonistów, którzy kupili działki z pomocą banku włościańskiego, za wyłączeniem obszaru 84 mr. 142 pr. pozostałego przy dworze. W ten sposób powstała Kolonia Wojciechów A.B. Koloniści nabyli ogółem 642 mrg., w tym gruntu ornego 549 mrg., lasu 83 mrg., nieużytków 10 mrg. Gleba gliniasta, urodzajna.

W 1905 r. wykazano odrębnie wieś, folwark i kolonię:

– wieś, ziemi 219 dziesięcin, w tym ziemi włościańskiej podlegającej pod ukazy 1864 i 1866 r.: ornej 117,5 dz., łąk 1 dz., lasu 30 dz. i nieużytków 4,5 dz. i ziemiańskiej wykupionej przez włościan przy pomocy banku włościańskiego – ornej 27,5 dz. i bez pomocy banku – ornej 38,5 dz., gospodarstw 24, mieszkańców katolików 239, gleba gliniasta.

– folwark należący do A. Sterzyńskiej, ziemi ornej 40 dz., gospodarstw 2, mieszkańców katolików 13, Żydów 10, gleba gliniasta.

– kolonia, ziemi 227,5 dz. w tym wykupionej przez włościan przy pomocy banku włościańskiego: ornej 224 dz. i nieużytków 3,5 dz., gospodarstw 45, mieszkańców katolików 320, gleba gliniasta. SKLG, SGKP, t. XIII, 740; Osiński, 2021, 108, 233]

W 1921 r. wykazano 29 budynków mieszkalnych zamieszkałych przez 197 osób (87 mężczyzn i 110 kobiet) Wszyscy wyznania katolickiego i narodowości polskiej. [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 36]

Wojciechów należy do parafii św. Wojciecha w Modliborzycach. W Wojciechowie znajduje się kaplica pod wezwaniem Nawiedzenia Matki Bożej, położona ok. 13 km od kościoła parafialnego. Zbudowana została w latach 1981-1982 pod kierunkiem ks. Leona Kuśmierczyka. Kaplica stanowi powtarzany w kilku miejscach przykład wiejskiego kościółka, wybudowanego w stylu nowoczesnym, lecz utrzymanego w formie tradycyjnej. [https://diecezjasandomierska.pl/modliborzyce-sw-stanislawa-bim].

W 1827 r. w Wojciechowie mieszkało 185 osób i istniało 27 domów. Wieś w końcu XIX wieku miała 17 dymów, 812 mieszkańców., gruntów ornych 317 mrg. oraz za służebności otrzymała 72 mrg. lasu. Poza uprawą roli ludność wiejska uprawiała sady wiśniowe i jabłkowe, dające dość znaczny dochód. Około 1874 r. istniał tu również piec wapienny. Wieś położona na wzgórzu. Wojciechów nie miał dostępu do wody ani w postaci strumienia ani dobrych studni i wodę włościanie musieli wozić z rzeki Sanny.  [SGKP t. I, s. 243, 426; t. XIII, 740; SKLG] Na początku lat dwudziestych XX w. w Wojciechowie wzmiankowany był kamieniołom (A. Glinka) [KAP, 1926/27, 1091], który nadal funkcjonował w 1930 r. [KAP 1930, 508].

28 września 1939 r. zgrupowanie płk T. Zieleniewskiego, powstałe z rozbitych oddziałów po walkach w rejonie Zamościa i Tomaszowa, w trzech kolumnach rozpoczęło marsz w kierunku południowo-zachodnim przez Janów do lasów janowskich. Kolumna zachodnia pod dowództwem płk L. Koca przebijała się doliną rzeki Sanny na Modliborzyce. 29 września osłaniając siły pozostałych dwu kolumn walczących w Janowie i Dzwoli toczyła krwawe boje z siłami niemieckiej 27 DP na szerokim froncie od Polichny Górnej poprzez Wojciechów aż do Modliborzyc. Wobec dysproporcji sił musiał wycofać się. Bój pod Polichną ustał około godz. 19. [Zaręba 2010, s. 195]

Nomenklatury topograficzne, odnotowane w historycznych i współczesnych mapach na obszarze wsi: Kościelna Droga, Legowiska (zarośla położone na granicy między sołectwami Wojciechów Kolonia, Polichna Czwarta i Majdan Obleszcze), Poprzeczki (nazwa drogi biegnącej przez wieś), Wygon (pola na wschód od linii zabudowań w kierunku Wierzchowisk) [https://szastarka.e-mapa.net ].

W okresie międzywojennym Wojciechów Kolonia należał do gminy Brzozówka powiatu janowskiego województwa lubelskiego [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, 36]. W okresie II wojny światowej wieś znajdowała się w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa, powiecie (niem. Kriese) janowskim, którego siedziba została przeniesiona w 1942 r. do Kraśnika. Po wojnie władze komunistyczne utrzymały relokację w odniesieniu do siedziby powiatu a nawet w 1945 r. zmieniły formalnie nazwę powiatu z janowskiego na kraśnicki. [Ćwik, Reder, 1977, 163].

W 1952 r. Wojciechów  kolonia funkcjonował jako wieś i gromada gminy Brzozówka. [DUWRN, 1953, nr 3, poz. 7]. W 1954 r. powołano gromadę Polichna Dolna w skład której weszły gromady: Polichna Dolna wieś, Polichna Dolna kol., Polichna Górna wieś, Polichna Górna kol., Wojciechów wieś i Wojciechów kol. z gminy Brzozówka oraz gromady Zarajec, Michałówka, Stojszyn kol z gminy Modliborzyce, gromada huta Józefów i część obszaru dotychczasowej gromady Dąbrowica obejmująca miejscowość Potok – Wołowa Głowa kol. z gminy Potok oraz część obszaru dotychczasowej gromady Rzeczyca Księża obejmująca miejscowość Rzeczyca Księża kol. z gminy Trzydnik. [DUWRN, 1954, nr 15, poz. 64]. W 1973 r. została utworzona gmina Szastarka, która w latach 1975-1998 wchodziła w skład województwa tarnobrzeskiego. Od 1999 r. ponownie w województwie lubelskim powiecie kraśnickim. [Ćwik, Reder 1977, 166].

W 1921 r. Wojciechów Kolonia spisany został wraz z folwarkiem. Wykazano 59 budynków mieszkalnych oraz 354 mieszkańców (161 mężczyzn i 193 kobiety). Ludność była katolicka i narodowości polskiej [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 36]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 297 mieszkańców [http://parafia-szastarka.pl]