Łada

Patrz hasło: Chrzanów.

Nazwa wsi Łada jest typową nazwą topograficzną, wtórną wobec nazwy rzeki, nad którą położona jest wieś i od której ją zapożyczono [Kosyl 1974, 221; Rymut 2005, 257]. Kluczem do ustalenia znaczenia nazwy wsi jest zatem wyjaśnienie nazwy rzeki. Jak sądził Michał Łesiów, powstała ona od rzeczownika ,,łady”, oznaczającego ładny, kochany, ulubiony [Łesiów 1966, 81]. Obecnie językoznawcy umieszczają nomenklaturę ,,łada” w obrębie najstarszego nazewnictwa o wczesnosłowiańskiej metryce [Babik 2001, 161-162]. Nie jest jasne czy starosłowiańskie miano rzeki ma jakiś związek z pogańskim bożkiem o imieniu Łada vel Łado, o którym wzmiankują średniowieczne źródła, powstałe w kręgach kościelnych [Urbańczyk IV, 89; Gieysztor 2006, 192-201]. Biorąc pod uwagę pradawną metrykę tego słowa, nie jest to wykluczone.

W średniowieczu nazwą ,,Łada” określano: 1) rzekę, 2) zbudowaną nad rzeką warownię, noszącą też drugie miano – Goraj (zob. hasło: Goraj) oraz 3) wieś zlokalizowaną nad rzeką Ładą (obecnie Biała Łada) [https://eshp.ijp.pan.pl/search/results/177420 – dostęp: 11.07.2023], w pobliżu owego zamku [SHGL, 134]. Tutaj skupiamy się przede wszystkim na informacjach odnoszących się do wsi Łada.

Jako ciekawostkę można wspomnieć o istnieniu ponoć niegdyś wsi Łada na Mazowszu, stanowiącej gniazdo rodu szlacheckiego o takiej proklamie [Celichowski 1885, 20]. Zarówno owa nazwa niezidentyfikowanej wsi w Mazowieckiem, podobnie jak ów herb Łada, nie mają nic wspólnego z Ładą w gminie Chrzanów.

W XIX wieku odnotowano nazwy miejscowe: Błota i Grondek.

Wśród mieszkańców wsi w XVIII stuleciu najczęściej występują nazwiska takie jak: Buczek, Bylicki, Danieło, Dziuba, Dzwolak, Fedorek, Filipek, Fiut, Gargol, Godek, Jargieło, Kaproń, Kargol, Kasperek, Kiełbas, Komsa, Kondrat, Kościk, Krupicz, Kupczyk, Kula, Lacko, Lazur, Łukasik, Malec, Makuch, Marczak, Oleszko, Omiatek, Pałka, Pawlas, Piczajka, Pikul, Pruchno, Rekiel, Rusinek, Siera, Skiba, Skubisz, Słomka, Stanisławek, Stępień, Strach, Szara, Śmiłek, Wilk, Wstępień, Zapora, Zwolak [APL, AOZ, sygn. 242, k. 17-18v; AOZ, sygn. 243, k. 18-20; AOZ, sygn. 244, k. 28v-30; AOZ, sygn. 245, k. 17-19; AOZ, sygn. 246, k. 13v-16v; AOZ, sygn. 247, s. 57-63; AOZ, sygn. 248, k. 21-24v; AOZ, sygn. 249, k. 19-21; AOZ, sygn. 250, k. 14v-17v; AOZ, sygn. 251, k. 13-19; AOZ, sygn. 252, k. 16-17v].

Jak wynika z tabeli likwidacyjnej wsi Łada, sporządzonej jako wynik uwłaszczenia, na podstawie ukazów z 1846 i 1864 r. 55 gospodarzy dostało uprawiane przez siebie pola i gospodarstwa na własność z prawem (serwitutem) na drzewo z lasu ordynackiego (postanowienie z 30 XI/12 XII 1867 r. – [AOZ, 3279, 3036, 4322]: Kowalik Mateusz z dobrowolnego odstąpienia Bartłomieja Kaweckiego, Łacek Jakub, Łacek Wojciech, Fedorek Szymon, Gębicz Tomasz zięć Wojciecha Lewczyka, Łazor Wawrzyniec z dobrowolnego odstąpienia Bartłomieja Łaniowskiego, Kondrat Andrzej następcy, Łukasik Mikołaj syn Józefa, Branewski Wawrzyniec syn Andrzeja, Łazór Wawrzyniec, Kańkowski Sebastian syn Pawła, Zwolak Kacper, Kańkowski Walenty, Godek Tomasz syn Stanisława, Sosnówka Andrzej z dobrowolnego odstąpienia Szymona Rekiela, Białogłowski Marcin, Kawecki Tomasz zięć Wojciecha Łukasika, Kościk Franciszek pasierb Jakuba Dziuby, Dzwolak Jakub zięć Łukasza Rekla, Łagod Wawrzyniec ożeniony z wdową po Marcinie Kańkowskim, Kondratowa Marianna – Konrad Kazimierz ożeniony z wdową po Walentym Branewskim, Lewczyk Maciej syn Mateusza, Lewczyk Kazimierz syn Józefa, Omiotek Piotr z dobrowolnego odstąpienia Wawrzyńca Łagód, Lewczyk Paweł z dobrowolnego odstąpienia Macieja Konrada, Flis Sebastian i Czajka Wawrzyniec – zięciowie Sosnówki Wawrzyńca, Czajka Wawrzyniec, Osioł Łukasz z dobrowolnego odstąpienia Wawrzyńca Świsia, Dziuba Michał razem z : Habza Mateusz zięć Marcina Dziuby brata Michała, Kawecki Andrzej – następcy, Rekiel Tomasz, Zdybel Andrzej, Słomka Wojciech, Jarosz Kazimierz syn Marcina, Kańkowski Mikolaj zięć Wojciecha Łagóda, Kula Wawrzyniec, Gąbka Jan, Krassa Andrzej ożeniony z wdową po Janie Konradzie, Słomka Mikołaj ożeniony z wdową po Andrzeju Dzwolaku, Łagód Tomasz, Słomka Walenty i Marczak Maciej, Dziuba Antoni ożeniony z wdową po Jakubie Branewskim, Gąbka Antoni zięć Piotra Sulowskiego, Kapusta Paweł syn Macieja, Bober Maciej zięć Stanisława Małka, Małkowa Katarzyna, Sosnówka Andrzej, Krassa Bartłomiej syn Pawła, Omiotek Piotr z dobrowolnego odstąpienia Jana Dzwolaka, Ambroży Paweł i Ambroży Sebastian synowie Bartłomieja, Jargieło Walenty syn Sebastiana, Łacek Tomasz syn Pawła, Kowalik Jan, Branewski Kazimierz z dobrowolnego odstąpienia Jakuba Słomki, Zdybel Andrzej ożeniony z wdową po Kazimierzu Widz, Kowalik Stanisław syn Marianny Kowalikowej, Czajka Andrzej zięć Jana Marczaka.

W trakcie prowadzonych w roku 2003 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP odkryto 12 stanowisk, które dostarczyły źródeł krzemiennych (narzędzia, odpadki powstałe z ich formowania lub napraw, także półsurowiec) oraz ceramicznych (ułamki naczyń) będących pozostałościami po różnych formach osadnictwa pradziejowego i wczesnohistorycznego. Na podstawie ilości i rozrzutu zebranych artefaktów wyróżniono ślady osadnicze (1-3 zabytki z bardzo małej powierzchni) bądź bardziej trwałe struktury osadnicze – siedliska (powyżej 3 znalezisk z większego areału). Prawdopodobnie ślady osadnicze występujące w kontekście trwalszych struktur można utożsamiać z różnoraką aktywnością gospodarczą – związaną z myślistwem, zbieractwem, uprawą pól, hodowlą, pasterstwem, gospodarką leśną czy wędrówkami w poszukiwaniu surowców.

Zebrane źródła ruchome pochodzą z kilku faz osadniczych. Najstarsze materiały datowane są na schyłek późnego neolitu (kultura ceramiki sznurowej), kolejne pochodzą z epoki brązu (kultura: mierzanowicka, trzciniecka i łużycka), śladowe z okresu wpływów rzymskich. Wyróżniono również ceramikę średniowieczną – fazy wczesnej (VIII-X oraz XI-XIII w.) i późnej (XIV-XV w.), także z okresu nowożytnego (XVI-XVIII w.). Ponadto nie określono chronologii zabytków pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych [NID, AZP obszar 88-82].

Natomiast informacja o lokalizacji „trzech ogromnych rozmiarów kopców” umiejscowionych między Ładą i wsią Malinie [SGKP t. I, 650 – hasło: Chrzanów; NID, AZP obszar 88-82] w rzeczywistości dotyczy form naturalnych (tzw. ostańców) położonych w obrębie terasy zalewowej Białej Łady.

Pierwotną przynależność administracyjną okolic Łady można jedynie hipotetycznie odnieść do okręgu grodowego, a następnie kasztelanii z ośrodkiem w Zawichoście. Okręg ten funkcjonował w obrębie prowincji/dzielnicy sandomierskiej [Lalik 1992, 138-139; Sochacka 2014, 33]. Jeszcze w dokumencie donacyjnym króla Ludwika Andegaweńskiego dla Korczaków, a także w aktach dotyczących sporów spadkowych po śmierci Dymitra, okolice Łady są dość konsekwentnie sytuowane w ziemi sandomierskiej [KDM III, 893; SPPP II, 1093; ZDM VI, 1678]. Warto też zwrócić uwagę, że rozgraniczenie między ziemią lubelską i chełmską z 1359 r. nie objęło odcinka położonego na południe od rzeki Por [ZDM III, 961], co pośrednio wskazuje na inną niż lubelska podległość administracyjną tego terenu.

Istnieje uzasadnione domniemanie, że zasięg prawobrzeżnej części zawichojskiego okręgu kasztelańskiego pokrywał się z kształtem terytorialnym archidiakonatu zawichojskiego [Grocholski 1965, 155-156; Ćwik, Reder 1977, 18; Wyczółkowski 2000, 572-573; Sochacka 2014, 33-34]. Kształt ten jest w przybliżeniu ustalany na podstawie przynależności miejscowych okręgów parafialnych do tegoż archidiakonatu. Całkowity zanik terytorialnej jurysdykcji kasztelańskiej w monarchii ostatnich Piastów z jednej strony, oraz rosnące od końca XIV w. znaczenie Lublina z drugiej, uruchomiły proces ściślejszego zespalania okolic Łady z centrum zlokalizowanym nad Bystrzycą. Po wykształceniu się powiatu urzędowskiego w ramach ziemi lubelskiej, zapewne u schyłku XIV lub na początku XV w. [Stankowa 1964, 54; ZDM VI, 1671], włości Dymitra i Iwana nie weszły w jego skład, lecz stanowiły wówczas i później najbardziej wysuniętą na południe eksklawę powiatu lubelskiego [AHPL, 25-26; por. Stankowa 1964, 51-52]. Wraz z wyodrębnieniem się województwa lubelskiego (1474) zasadniczo ustabilizowała się południowa i południowo-zachodnia granica ziemi lubelskiej na styku z ziemią i województwem sandomierskim, choć położone na obrzeżach obu jednostek miejscowości nadal różnie sytuowano pod względem przynależności administracyjnej. Wieś Ładę umieszczano na ogół w województwie i powiecie lubelskim [DLB II, 576; SHGL, 134], ewentualnie – zwłaszcza w XVIII w. – sytuowano ją w ramach powiatu urzędowskiego [Stankowa 1964, 51, 52].

Łada zmieniła swą przynależność państwową w wyniku pierwszego rozbioru (1772), znajdując się w obrębie ziem zagarniętych przez Austrię. W nowych realiach weszła w skład utworzonego przez zaborcę cyrkułu bełskiego, a w jego ramach w obręb okręgu gorajskiego [Ćwik, Reder 1977, 57; Baranowski 2001, 102]. Kilka lat później (1776) okolice Łady wróciły do Rzeczpospolitej na prawie 20 lat, w wyniku umowy między państwami [Ćwik, Reder 1977, mapa na s. 58]. W 1794 r. wojska austriackie zajęły południową Lubelszczyznę, zatem okolice Łady ponownie znalazły się w granicach Austrii, co usankcjonowano rok później w III rozbiorze. Tereny zajęte wówczas przez Austrię otrzymały miano Galicji Zachodniej. W latach 1796-1803 Łada wchodziła w skład powołanego w jej ramach cyrkułu józefowskiego, by w 1803 przejść z kolei pod jurysdykcję cyrkułu lubelskiego [Ćwik, Reder 1977, 65-66].

W 1809 r. Księstwo Warszawskie wygrało wojnę z Austrią i przyłączyło te tereny. Łada znalazła się z departamencie lubelskim i powiecie kraśnickim. W utworzonym w 1815 r. Królestwie Polskim wieś należała do województwa lubelskiego, w 1837 r. przemianowanego na gubernię. Początkowo znalazła się w granicach powiatu kraśnickiego w obwodzie zamojskim, ale ze stolicą w Janowie. Wtedy zaczęto tworzyć administrację wiejską. Wójtem wszystkich swoich majątków został ordynat, który wyznaczył zastępców w 13 gminach podleglych jemu dóbr. Od 1845 r. podział na klucze Ordynacji Zamojskiej pokrył się z podziałem na gminy. Łada znalazła się w kluczu i gminie Krzemień. W 1842 r. uproszczono podział administracyjny Królestwa Polskiego – obwody przemianowano na powiaty. Odtąd Łada należała do powiatu zamojskiego. W 1864 r. utworzono nowe gminy wiejskie i powołano samorząd. Łada weszła w skład gminy Chrzanów (z siedzibą w Chrzanowie Szlacheckim). Z dniem 1 I 1867 r. wprowadzono administrację rosyjską i dokonano kolejnych zmian podziału administracyjnego. Gubernia lubelska została podzielona na większą ilość powiatów a te na gminy. Wieś Łada znalazła się w powiecie janowskim.

Począwszy od czasów Księstwa Warszawskiego, w odrębnych miejscowościach (wieś, folwark), powołano też instytucje gromadzkie: sołtysa i zgromadzenie wiejskie. W grudniu 1866 r. sołtysem wsi Łada był Tomasz Gębicza. Sołtys wtedy pobierał wynagrodzenie w wysokości 5 rubli 40 kopiejek a w 1879 już 6 rub. 40 kop. W 1870 r. gromada wybrała na 3-letnią kadencją sołtysa Pawła Kapustę a na kandydata (z-cę) Tomasza Łacka. Mieszkańcy czasem łączyli się w gromady po kilka miejscowości i tak w 1879 r. było sześć zgromadzeń wiejskich (gromad) w gminie Chrzanów m.in. gromada wsi Łada i Malinie obradowała wspólnie. Zgromadzenie tych wsi uchwaliło, że nie zgadzają się na powołanie i utrzymywanie „ruskiej” szkoły. W 1911 r. sołtysem był Jan Jargieło [KdsWPJ 352; 351; 411; LGUdsW, 3287; 3583; Ćwik, Reder 1977, 105; Baranowski 2001, 104]

W okresie okupacji austriackiej w latach 1915-1917 władze okupacyjne zmieniły jedynie nazewnictwo – dotychczasowe powiaty stały się obwodami [Ćwik, Reder 1977, 116]. Po odzyskaniu niepodległości powrócono do ustroju opartego o województwa i powiaty – Łada, wciąż w ramach gminy Chrzanów, znajdowała się w powiecie janowskim województwa lubelskiego [Ćwik, Reder 1977, 134]. W okresie II wojny światowej hitlerowcy utworzyli na ziemiach polskich Generalne Gubernatorstwo, w którego skład wszedł m.in. dystrykt lubelski. W jego ramach funkcjonowały powiaty (niem. Kreise), przy czym Chrzanów leżał w powiecie janowskim (od 1942 r. w powiecie kraśnickim).

Władze komunistyczne podtrzymały status quo w odniesieniu do siedziby powiatu w Kraśniku [Dz.U. 1945, nr 26, poz. 159], natomiast reformą z 1954 r. zlikwidowały ustrój gminny na rzecz gromadzkiego [Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191]. W wyniku reformy powołano do życia gromadę Łada i umiejscowiono w wiosce siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej. W skład gromady Łada weszła także wieś Malinie, podobnie jak wieś Łada wyłączona ze zniesionej wówczas gminy Chrzanów [DUWRNL z 3 grudnia 1954, nr 15, poz. 64]. Po reaktywacji powiatu janowskiego z początkiem 1956 r., gromada Łada znalazła się w jego składzie [Dz.U. 1955, nr 45, poz. 296, s. 426], powiększając się niebawem (29 lutego 1956 r.) o Kolonię-Chrzanów z gromady Chrzanów [DUWRNL z 3 kwietnia 1956, nr 5, poz. 14]. Z kolei z dniem 1 stycznia 1962 r. gromada Łada została zniesiona, a jej obszar w całości włączono do gromady Chrzanów [DUWRNL z 30 grudnia 1961, nr 11, poz. 84]. Od początku 1973 r. wieś Łada należała do reaktywowanej gminy Chrzanów [Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312], a w roku 1975 – w związku z kolejną reformą administracyjną – wraz gminą, do której należała została włączona w obręb województwa tarnobrzeskiego [Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92; Ćwik, Reder 1977, 175]. Od września 1977 r. wieś Łada wchodziła przejściowo w skład gminy Dzwola [Dz.U. 1977, nr 27, poz. 116], lecz od października 1982 r. ponownie włączono ją do reaktywowanej gminy Chrzanów [Dz.U. 1982, nr 23, poz. 165]. Odnowienie powiatu janowskiego w obrębie województwa lubelskiego miało miejsce w 1999 r. [Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, s. 3619]. Odtąd w jego obrębie znajduje się gmina Chrzanów, do której należy wieś Łada [https://chrzanow.eurzad.eu/index.php/urzad-gminy/ – dostęp: 10.07.2023 r.].

Po raz pierwszy nazwa Łada została zapisana w źródłach ruskich, lecz według opinii historyków nie oznaczała miejscowości, lecz rzekę/dorzecze [m.in. Włodarski 1966, Szambelan 1989, 16-17; 125; Bartnicki 2005, 84; Dąbrowski 2012, 242]. Źródło wzmiankuje bowiem o wojowaniu księcia ruskiego (wołyńskiego) Wasylka Romanowicza m.in. wzdłuż Łady [KHW, 170]. Wydarzenia te są datowane na drugą połowę 1243 r. [Bartnicki 2005, 84-85; Dąbrowski 2012, 242-247]. Wprawdzie słusznie zwraca się uwagę, że najeźdźcy z pewnością nie plądrowali pustkowi [SHGL, 134], lecz wspomniana zapiska nie może być jednoznacznym dowodem na istnienie już wtedy wiejskiej osady o nazwie Łada [SHGL, 134; Baranowski 2001, 97].

Za pierwszą wzmiankę o wsi Łada trudno też uznać określenie odmiejscowe, zastosowane w dokumencie z 1373 r., w którym jego wystawca przedstawił się jako Dymitr dziedzic Łady [KDKK II, 287]. Wydaje się bowiem, że widoczne upodobanie Dymitra do pisania się z Łady i z Goraja wynikało z podkreślania przez niego posiadania zamku noszącego oba miana, co zostało wprost stwierdzone w dokumencie donacyjnym z 1377 r. [KDM III, 893]. W tej sytuacji za pierwszą źródłową wzmiankę, dotyczącą bez wątpienia wsi Łada, należy uznać właśnie dokument króla Ludwika Andegaweńskiego z 26 lipca 1377 r., gdzie oprócz zamku Łada vel Goraj osobno wzmiankowano także wieś Ładę [KDM III, s. 310; Baranowski 2001, 143]. Miejscowość została wymieniona w szeregu innych okolicznych wsi, nadanych braciom Dymitrowi i Iwanowi herbu Korczak [SHGL, 78-79]. Wieś istniała więc już wcześniej, choć trudno wypowiadać się jednoznacznie o ciągłości osadnictwa na jej terenie od wczesnego średniowiecza [Baranowski 2009, 14].

W świetle dokumentu z 1377 r. wypada przyjąć, że pierwotnie Łada, podobnie jak cały klucz gorajski, stanowiła własność monarszą [Luciński 1967, 135; Sochacka 1987, 15]. Mimo stylistyki aktu sugerującej nadanie ze strony Ludwika, które nastąpiło dopiero w obozie pod Bełzem, w lecie 1377 r., można sądzić, że wówczas król zatwierdził wcześniejszą donację. Miała ona miejsce jeszcze przed końcem 1373 r., gdy Dymitr po raz pierwszy określił się jako dziedzic Łady (zamku) [KDKK II, 287; zob. też: AGZ V, 11; tamże VII, 12; tamże VIII, 11]. Nadania mógł dokonać Kazimierz Wielki, ewentualnie mogła to uczynić jego siostra Elżbieta Łokietkówna po 1370 r., gdy sprawowała w Polsce rządy regencyjne w imieniu swego syna Ludwika, względnie zrobił to on sam [Arnold 1921, 15; Myśliński 1981, 126-129; Sikora 2017, 220]. Należy też liczyć się z możliwością początkowego dzierżenia zamku i przynależnych doń wsi, w tym Łady, przez Korczaków w charakterze zarządców lub zastawników z ramienia króla [Myśliński 1981, 72; Sochacka 1987, 27; Sperka 2006, 221].

Stan współwłasności (niedziału) braci Dymitra i Iwana trwał do 1386 r., kiedy to dokonali oni podziału majątku, co następnie zatwierdził monarcha [ZDM VI, 1523 – dokument z błędną datą roczną: 1387]. W ten sposób jedynym właścicielem wsi Łada oraz całej włości gorajskiej stał się podskarbi i marszałek Królestwa Dymitr z Goraja. Z małżeństwa z Beatą z Bożydaru pozostawił on jedynie potomstwo żeńskie. W tej sytuacji, pragnąc uniknąć przejścia latyfundium w ręce innych rodów wraz z posagami córek, marszałek postanowił część dóbr oddać w ręce bratanków – synów Iwana z Klecia, czyli: Prokopa (Procza), Aleksandra, Andrzeja Czuryły i Mikołaja [ZDM VI, 1624; Boniecki VI, 233; Sikora 2017, 222]. Bratankowie nie zadowolili się ofiarowaną przez stryja częścią spadku i wszczęli spór o pozostały majątek z wdową po Dymitrze, występującą w imieniu nieletnich córek [SPPP VIII/2, 10344, 10345, 10412; SPPP II, 657, 733, 1093; ZDM VI, 1678; Sperka 2006, 223]. Dopiero w 1405 r., po dojściu Dymitrówien do lat sprawnych, latyfundium ich ojca zostało ostatecznie podzielone. W wyniku ugody pomiędzy bratankami Dymitra a jego córkami, ci pierwsi zostali właścicielami m.in. klucza gorajskiego, a w jego ramach także wsi Łada [SPPP II, 1093]. Przed rokiem 1409 wspomniani bratankowie podzielili stryjowski majątek między siebie i w konsekwencji klucz gorajski z Ładą dostał się łowczemu lubelskiemu (od 1410 r.) Aleksandrowi [TA VII, 177]. Dobra, w których składzie znajdowała się wieś Łada, pozostawały w rękach potomków Aleksandra do końca epoki średniowiecza [Kupisz 2001, 21-22].

W latach 1428-1437, wdowa po łowczym Aleksandrze Małgorzata występowała wspólnie z synami Janem i Aleksandrem [KZL 5, k. 166; SHGK I, 291; NABM, Księga 1, k. 245]. Jeszcze wiosną 1437 r. reprezentowała swych potomków w sporze granicznym z sąsiadami z Latyczyna [NABM, Księga 1, k. 193]. Niewykluczone więc, że przez pewien czas utrzymywała niedział z synami. Z czasem spadek przejęli Aleksandrowice: Jan, Mikołaj, Henryk, Aleksander i Andrzej zwany Czuryło [Kupisz 2001, 22]. Spośród nich najwcześniej zmarł bezpotomnie Henryk, którego poza jednym przypadkiem [1428 r.: KZL 5, k. 166] nie odnotowano w źródłach lubelskich. Sposób podzielenia się spadkiem po ojcu przez pozostałych Łowczyców jest trudny do uchwycenia. Istnieją przesłanki wskazujące, że pozostawali oni w formalnym niedziale [KZL 8, k. 31; KZL 9, k. 335; DLB II, 576], co oczywiście nie wyklucza faktycznego posiadania działów w obrębie klucza gorajskiego. Zdaje się, że na tle owych faktycznych podziałów dochodziło do sporów pomiędzy braćmi, czego ślady pochodzą z lat 1466-1474 [KZL 8, k. 29v; KZL 7, k. 49v, 143v; KZL 9, k. 9].

W 1454 r. Mikołaj Aleksandrowic z Goraja zabezpieczył pożyczone od Bartosza z Moszny 100 grzywien m.in. na wsi Łada [KZL 6, k. 45-45v, 143v], co oznacza, że dysponował tą wsią, choć raczej nie całą, gdyż w 1477 r. jako inny jej dysponent wystąpił jego brat Aleksander [KZL 9, k. 188v]. W 1475 r. Mikołaj oświadczył, że jest winien Janowi Starszemu z Zaporza 70 grzywien i że zabezpieczył ten dług na swej wsi Łada oraz na stawie w niej zlokalizowanym w dwukrotnej wysokości, jeśliby nie zwrócił pieniędzy w terminie [KZL 9, k. 58]. Rok później zapisał na tych samych dobrach kolejny dług, ewentualnie powiększył kwotę z zeszłego roku do 90 grzywien [KZL 9, k. 126]. Po bezpotomnej śmierci swego brata Aleksandra, 20 marca 1480 r. Mikołaj przeniósł dług u Zaporskiego, wynoszący już 100 grzywien, z Łady na dział przejęty po zmarłym w Chrzanowie [KZL 9, k. 301]. Jak się zdaje, ta operacja była związana z jego planami matrymonialnymi, gdyż kilka miesięcy później m.in. na wsi Łada, wraz z tamtejszym stawem i młynem, oprawił wiano i posag swej żony Doroty Maciejowskiej herbu Ciołek [KZL 9, k. 322v], córki stolnika lubelskiego Jana z Kłodnicy [UM, 572; Sochacka 1987, 90-91].

W 1483 r. jednorazowo odnotowany został Jan Sobieski, dziedzic Łady [KZL 9, k. 378]. Zapewne był to przedstawiciel rodziny pieczętującej się herbem Janina i wywodzącej się z Sobieszyna w ziemi stężyckiej [Sochacka 1987, 111, 193, 204; Ujma 2005, 33]. Z tej samej rodziny wywodził się później król Jan III Sobieski. Pretensje XV-wiecznego Jana Sobieskiego do Łady wynikały prawdopodobnie z nieznanych dziś zobowiązań któregoś z braci Gorajskich wobec niego, które trzeba było zaspokoić czasowym wwiązaniem go w wieś Ładę. Dzięki temu wierzyciel mógł czerpać z niej dochody i w ten sposób wyegzekwować zaległy dług.

Nieznane bliżej kłopoty finansowe zmusiły Jana Mikołajowica najpierw do pożyczenia ogromnej sumy 800 florenów węgierskich od chorążego chełmskiego Mikołaja Żółkiewskiego [MK 23, s. 243-244], a następnie do dokonania zamiany zadłużonej majętności z ówczesnym wojewodą lubelskim Mikołajem Firlejem [Jusiak 2011, 84-85]. W efekcie Jan został posesjonatem w Płouszowicach i we wsi królewskiej Dębica, gdzie zostały też przeniesione zapisy posagu i wiana na rzecz jego żony Małgorzaty [MK 23, s. 218].

Poddani kanclerza z Łady zaangażowani byli w jego konflikt z posiadającym sąsiednie dobra Adamem Gorajskim „młodszym”. Wespół z chłopami ze wsi Malinie w 1599 r. ograbili oni poddanych Gorajskiego z pokaźnych ilości żyta, pszenicy, owsa oraz grochu [Tarnawski 1935, s. 61]. Rzekomo wpływ na zaistnienie konfliktu miała także działalność poddanych Zamojskiego, na skutek której rzeka Łada miała utracić na pewnym odcinku zdolność do spławiania nią towarów, co wzburzyło Gorajskiego [Stworzyński 1834, 257-258].

Do końca istnienia przedrozbiorowej Rzeczypospolitej kolejnymi właścicielami Łady byli następujący po sobie ordynaci zamojscy. Po śmierci Jana Zamoyskiego w 1605 r. został nim jego syn Tomasz Zamoyski, wojewoda kijowski, kanclerz wielki koronny (1605-1638), Jan „Sobiepan” Zamoyski, wojewoda sandomierski (1638-1665). Następnie po okresie konfliktów, do jakich doszło między przedstawicielami Zamoyskich po śmierci wnuka założyciela ordynacji byli nimi: Marcin Zamoyski, wojewoda lubelski, podskarbi wielki koronny (1676-1689), pułkownik Tomasz Józef Zamoyski (1704-1725), Michał Zdzisław Zamoyski, wojewoda smoleński (1725-1735), Tomasz Antoni Zamoyski, wojewoda lubelski (1735-1751), pułkownik Klemens Jerzy Zamoyski (1760-1767), Jan Jakub Zamoyski, wojewoda podolski (1767-1777) oraz Andrzej Zamoyski, kanclerz wielki koronny (1777-1792).

Zasadniczo Zamojscy znaczną część posiadanych dóbr regularnie oddawali w dzierżawę. Nie inaczej było w przypadku Łady. Zazwyczaj znajdowała się ona w rękach przedstawicieli szlachty średnio zamożnej. Np. w końcu lat trzydziestych XVIII w. dzierżawcą całego klucza gorajskiego, włącznie z Ładą, był wojski sieradzki Stefan Białogłowski [APL, AOZ, sygn. 244, k. 6]. W pierwszej połowie XIX wieku wieś Łada nadal należała do rodu Zamoyskich i pozostawała w ramach Ordynacji. Była zarządzana przez rządcę jednego z kluczy. W 1864 r. nastąpiło uwłaszczenie, skutkiem którego było pojawienie sie tutaj wielu drobnych, chłopskich właścicieli ziemi.

Własność chłopska po uwłaszczeniu.

W wyniku uwłaszczenia włościanie otrzymali 1493 mórg i 236 prętów ziemi dotychczas jedynie użytkowanej. W momencie uwłaszczenia chłopi ze wsi Łada byli oczynszowani od ponad 30 lat i posiadali te same działy, co w 1846 r., opłacali czynsz roczny, osep w życie i owsie, pobierali drzewo opałowe i budowlane, oprócz pastwisk na ten cel wyznaczonych niektóre wsie wyjątkowo i zależnie od woli dziedzica pasały w lasach przyległych. [AOZ, 3036]

Określenie wymiaru serwitutów leśnych i sposobu realizacji ciągnęło się do l. 80ch XIX wieku i ciągle było powodem nadużyć. Dlatego też Komisarz Włościański Powiatu Janowskiego nakazał przeprowadzić pomiary i dokonał skrupulatnych wyliczeń i stwierdził: „Ponieważ informacje, motywy i dane, którymi kierował się przy dokładnym określeniu serwitutów przyznanych włościanom wsi Łada i Branew są te same co i przy określeniu praw włościan wsi Malinie, to żeby uniknąć powtórzeń niżej będą przytoczone tylko wnioski, a z tablic jedynie te czym różnią się od takichż dla wsi Malinie. W tabeli likwidacyjnej wsi Łada prawa włościan na serwituty zapisane są tak: 1) włościan tej wsi w liczbie 55 gospodarzy, wg numerów projektu od nr 1 do 55 włącznie, mają prawo otrzymywać z lasów Ordynacji Zamojskiego budowalne drzewo na odnowienie popadłych w ruinę, ale nie spalonych i remont istniejących lub oznaczonych w tabeli prestacyjnej 1846 r. budynków i płotów, a dokładnie: na 55 chałup, 55 stodół, 55 chlewów i jedną oborę (na budowę obory miała prawo zagroda zapisana w projekcie tabeli likwidacyjnej po nr 34); 2) materiał na opał: latem od 1 IV do 1 XII po jednej furze, a zimą od 1 XII do 1 IV po dwie fury tygodniowo razem 78 fur rocznie. Włościanie mogą przy zbiorze opału używać toporów, ale nie mają prawa ścinać z pnia drzew świeżych, a powinni ograniczać się zbieraniem uschniętych wierzchołków i gałęzi, chrustu i powału, w przypadku braku takowych pozwala się rąbać z pnia uschnięte drzewa; 3) liście, choinę i mech na podściółkę dla bydła, przy czym zbiór tej ściółki powinni przeprowadzać tylko w dojrzałych a nie młodych lasach. Ilość zaś ściółki określa się w miarę potrzeb. Tymże włościanom przyznaje się brać 78 fur opału i dwie fury pniaków na każdego gospodarza; 4) materiał na płoty z tego samego materiału z którego są zbudowane teraz.

I. Serwitut na materiał budowlany

Z lasów właściciela (ordynackich) na podstawie tabeli likwidacyjnej powinien być przyznawany materiał budowalny na odnowienie i naprawę 55 chałup, 55 stodół, 55 chlewów i 1 obory dla gospodarstwa nr 34 wg projektu tabeli. Średnia wielkość budynków włościańskich wsi Łada wg informacji wyniosła w ruskich stopach: chałupy, dł. 35, szer. 16, wys. 7 ½; stodoły: dł. 45, szer. 16, wys. 7 – tj. takie same jak w Maliniu; chlewów: dł. 35, szer. 14, wys. 7; obory taka sama jak i chlewów. Na budowę dwóch ostatnich budowli takich rozmiarów potrzeba następującą ilość materiału leśnego:

na chlew	dł. w stopach	średnica drzewa przed obróbką	razem stóp
10 słupów po 10 st. wysokości każdy	100	15”	100
przyciesi	112	15”	112
drzewa na ściany 9 rzędów	972	12”	324
4 belki	60	12”	60
16 krokwi po 13 st każda	208	6”	208
6 łat po 7 st. każda	42	6”	42
na pół sufitu	504	6”	252
łat	910	15”	30,5
Na oborę (tyle samo co na chlew)

W ten sposób na budowę każdego z czterech budynków:

drzewa średnica przed obróbką	na chałupę długości stóp	na stodołę długości stóp	na chlew długości stóp	na oborę, długości stóp
15”	169	250	243	243
12”	1022	476	284	384
6”	242	336	502	502

lub na pierwsze trzy budynki razem potrzeba drzewa przed obróbką o średnicy:

	długości stóp	stóp sześciennych
15-calowego	662	815
12-calowego	1882	1506
6-calowego	1080	216
razem	3624	2537

Ponieważ podobne budynki włościańskie wg powszechnej opinii bez remontu mogą wytrzymać 60 lat, to rocznie właściciel lasu był zobowiązany wydawać na każde gospodarstwo, poza nr 34 wg projektu tabeli likwidacyjnej, 1/60 część wyżej wyliczonego materiału, tj. 42 1/3 stóp sześciennych lub: 1 drzewo 15” średnicy przed obróbką, 11 st. długości; 1 drzewo 12” średnicy przed obróbką, 25 st. długości; 1 drzewo 6” średnicy przed obróbka, 17 ½ st. długości. Gospodarstwo zaś nr 34, posiadające poza tym prawo na remont obory lub co jest to samo podwójnego chlewu, powinno było otrzymywać rocznie 53 1/3 st. sześciennych lub 1 drzewo 15” średnicy przed obróbką, 14 ½ st. dł.; 1 drzewo 12” średnicy przed obróbką, 37 2/3 st. dł.; 1 drzewo 6” średnicy przed obróbką, 26 1/3 st.dł. Opierając się na tych samych danych, jakie stosownie wsi Malinie, roczny przydział budowlanego materiału w wyżej oznaczonej ilości za niewygodny i nieodpowiadający byłemu rzeczywistemu korzystaniu, komisarz uznał i w stosunku do wsi Łada konieczność wydawania włościanom materiału budowalnego w potrójnej wobec wyliczonej ilości, ale za to raz na trzy lata, pozostawiając zgromadzeniu wiejskiemu wsi Łada, a w przypadku jeśliby taki z jakiejś przyczyny nie doszedł do skutku, wójtowi gminy, podzielić gospodarzy tej wsi na trzy roczne kolejki, po 18 gospodarzy w dwóch grupach i 19 w trzeciej, przy czym dla większej równomierności wydawanej z lasu masy drzewnej, gospodarstwo nr 34 nie powinno być włączone do tej kolejki., w której będzie zapisano 19 gospodarstw. Stosownie do tego komisarz postanowił przyznać każdemu z 55 gospodarstw wsi Łada, poza gospodarstwem nr 34 wg projektu, prawo otrzymywać z lasów ordynackich, na remont i naprawę budynków, co trzy lata: 1 drzewo sosnowe 15” śr. przed obróbką, 33 st. dł.; 1 sosnowe 12” średnicy przed obróbką, 35 st. dł.; 1 świerkowe 12” średnicy przed obróbką 40 st. dł.; 1 sosnowe 6” średnicy przed obróbką 25 st. dł.; 1 świerkowe 6” średnicy przed obróbką 27 ½ st. dł. Zaś dla gospodarstwa nr 34 1 drzewo sosnowe 15” średnicy przed obróbką, 43 ½ st. dł.; 1 sosnowe 12” średnicy przed obróbką 43 st. dł.; 1 świerkowe 12” średnicy przed obróbką 35 st. dł.; 1 sosnowe 6” średnicy przed obróbką 35 st. dł.; 1 świerkowe 6” średnicy przed obróbką 44 ½ st. dł.

2. Serwitut na ogrodzenia

Ponieważ średnia długość i sposób budowy ogrodzeń we wsi Łada są takie same, jak we wsi Malinie, to komisarz na tych samych przesłankach przyznał każdemu z 55 gospodarstw wsi Łada prawo otrzymywania z lasów ordynackich corocznie na naprawę płotów 12 stóp sześciennych sosnowego drzewa lub: 1 drzewo 6” średnicy przed obróbką o dł. 35 st i 1 drzewo 6” średnicy przed obróbką o dł. 21 ¼ st.

3. Serwitut na opał

Na podstawie danych, zebranych po dokładnym określeniu tego serwitutu dla wsi Malinie, komisarz postanowił przyznać każdemu z 55 gospodarzy wsi Łada prawo na otrzymywanie z lasów ordynackich rocznie po 40 parokonnych fur opału i po 2 parokonne fury pniaków z prawem wywozu z lasu tych 42 fur w dowolne z 78 dni gajowych w roku.

4) Serwitut na podściółkę

Na takich samych wyliczeniach jak i przy dokładnym określeniu serwitutu dla włościan wsi Malinie, komisarz przyznał prawo każdemu z 55 gospodarstw zbierania w lasach ordynackich w ciągu 6 letnich miesięcy po 6 fur ściółki.

Komisarz taki wniosek postanowił złożyć do zatwierdzenia przez lubelski urząd gubernialny ds. włościańskich i ogłosił stronom 29 VIII 1879 r. Skargi na wymiar ściółki i opału urząd lubelski odrzucił, ale co do materiału na budynki i ogrodzenia uznał, że zostały one wyliczone wg ogólnych i uśrednionych rozmiarów. Należało odnieść się do danych ordynacji i uściślić je indywidualnie.

16 VII 1884 r. Komisarz sporządził protokół z badania na miejscu serwitutów. Chłopi zeznali, że otrzymywali od 1864 r. mało drzewa i małych rozmiarów a inni wcale. Ostatecznie ustalono rozmiar serwitutu budowlanego i płotowego na jedno budowalne drzewo na rok na gospodarstwo i 4 kołki na dwa lata na gospodarstwo. Ustalono serwitut dla wsi Łada (55 gospodarstw) wg średniego wywozu materiału budowalnego z lasu na drzew o dlugości 13 stóp, śr. średnica 11”, ilość 21 sztuk, inaczej – 249 stóp sześc. [AOZ, 3287]

Wieś Łada w średniowieczu oraz XVI-XVIII w. należała do parafii katolickiej, ufundowanej przez podskarbiego Dymitra w mieście Goraju, najpewniej przy okazji lokacji [por. Tryka 2010, 34-35]. Powstanie parafii miało miejsce przed rokiem 1395, kiedy to poświadczony został jej proboszcz Stanisław [ZDM IV, 1118]. Przynależność Łady do parafii gorajskiej poświadczył Jan Długosz [DLB II, 576] i późniejsze źródła [1519 r.: KGL 1, k. 78; 1529 r.: LR, 464].

Niemożliwe jest nawet przybliżone oszacowanie potencjału demograficznego wsi Łada w momencie, gdy pojawiła się w źródłach historycznych (1377). Rozpowszechniony jest pogląd, formułowany w odniesieniu do okresu do końca XIV w. albo wręcz do końca epoki średniowiecza, o stosunkowo słabym potencjale ludnościowym w rejonie pogranicza polsko-ruskiego. Dotyczy to zwłaszcza jego odcinka zlokalizowanego w dorzeczu Białej Łady, gdzie kończyła się strefa rolnicza, ustępując rozległym, niemal bezludnym kompleksom leśnym, wchodzącym w skład Puszczy Sandomierskiej [Ładogórski 1958, 211; Markiewicz, Szczygieł, Śladkowski 1985, 11; Jawor 1994/1996, 55-56; Jawor 2002, 56-59; Jawor 2004, 151-152].

Zasługi w podniesieniu miejscowego potencjału ludnościowego przypisywane są Korczakom, szczególnie wpływowemu i ustosunkowanemu podskarbiemu Dymitrowi [Jawor 1994/1996, 58]. Z argumentów pośrednich na rzecz tej hipotezy można wskazać fakt podejmowania analogicznych działań na terenie sąsiednich włości podskarbiego – tj. w kluczu turobińskim [ZDM IV, 1118, 1140] i w okręgu szczebrzeskim [Jawor 2004, 153 nn.].

W 1430 r. wzmiankowany jest rządca Łady o imieniu Saczko [SHGL, 134], którego reprezentowała przed sądem oficjała lubelskiego wdowa po łowczym lubelskim Aleksandrze Małgorzata.

W 1905 r. we wsi mieszkało 236 katolików i 101 prawosławnych. [SKLG] W 1921 r. Łada liczyła 116 domów i 702 mieszkańców (319 mężczyzn i 383 kobiety). 696 zadeklarowało się jako katolicy a 5 jako wyznawcy religii mojżeszowej. Narodowość polską zapisano przy 701 osobach a tylko 1 zadeklarowała inną. [Skorowidz miejscowości, 1924, t. 4, s. 36]   [Baranowski 2001, 30].

W akcie nadania z 1377 znajduje się fragment mówiący o immunitecie sądowym, przyznanym odbiorcom w ich dobrach. Mieszkańcy tutejszych osiedli, w tym Łady, mieli podlegać sądownictwu wójtów i sołtysów zgodnie z przepisami prawa niemieckiego w odmianie średzkiej [KDW III, 893, s. 310-311]. W połączeniu ze znanymi z tego samego dyplomu wzmiankami o granicach, łanach i czynszach może to oznaczać, że owe osady już w praktyce funkcjonowały według coraz bardziej wówczas powszechnego modelu gospodarczego, opartego na tzw. prawie niemieckim, aczkolwiek aż do 1377 r. nie było to usankcjonowane formalnym aktem prawnym [Grocholski 1964, 30]. Treść przywileju można jednak interpretować w inny sposób, a mianowicie, że Korczakowie równocześnie z nadaniem otrzymali od króla zgodę na powołanie w nowo nabytych dobrach autonomicznego okręgu sądowego. Innymi słowy Dymitr i Iwan mogli odtąd samodzielnie inicjować procesy lokacyjne w osiedlach już istniejących, ewentualnie lokować nowe, do czego wspomniany immunitet sądowy był niewątpliwie konieczną predyspozycją. Wskazówką na rzecz ostatniej interpretacji jest późniejsza informacja (z 1508 r.) o odnowieniu przez króla Zygmunta Starego przywilejów lokacyjnych Goraja oraz przynależnych doń wsi, w tym Łady, ponieważ pierwotne dokumenty miały ulec zniszczeniu podczas najazdu Tatarów [MK 23, s. 436-437]. Istniały więc dokumenty lokacyjne dla poszczególnych osad, których nie można utożsamiać z aktem z 1377 r., zachowanym w oryginale [ZDM III, s. 311]. Warto jednak zaznaczyć, że owo odnowienie dokonane na prośbę ówczesnego dysponenta dóbr gorajskich, wojewody lubelskiego Mikołaja Firleja, dotyczyło prawa niemieckiego w odmianie magdeburskiej, a nie – jak pierwotnie – średzkiej [por. SHGL, 78]. Niewykluczone więc, że na początku XVI w. chodziło nie tylko o odnowienie utraconych dokumentów, lecz przede wszystkim o faktyczne ponowienie lokacji miejscowości zniszczonych przez Tatarów Krymskich [Jusiak 2008/2010, 60-66].

Nie są znane skądinąd żadne działania Dymitra ani jego brata Iwana, związane konkretnie z Ładą czy też ogólnie z gorajsko-kraśnickim kompleksem dóbr, wiadomo jednak, że marszałek dbał o podniesienie gospodarcze swych dóbr w sąsiednim kluczu turobińskim [ZDM IV, 1118, 1140; Stankowa 1975, 21-24; Jawor 2004, 155-156], a późniejsza tradycja przypisuje mu lokację miasta Goraja [Tryka 2010, 34 nn.; por. Kiryk 1972, 131]. Czyni to prawdopodobnym domysł o analogicznych działaniach także w pozostałych miejscowościach włości, w tym w Ładzie. Stosunkowo niewielkie zaludnienie okolicy, aczkolwiek tylko szacowane, umożliwiało nie tylko przekształcanie istniejących osiedli, ale też ich powiększanie poprzez dosadzanie kolejnych osadników, ewentualnie eliminowanie tą drogą tzw. pustych łanów.

W bliskim sąsiedztwie Łady przebiegał jeden z wariantów ponadregionalnej drogi handlowej z wschodu na zachód [Wąsowiczówna 1957, 444; Wąsowicz 1961, 238-241; Myśliński 1964, 14-15; Myśliński 1974, 165]. Brak jednak jakichkolwiek informacji, które świadczyłyby o wykorzystaniu tej okoliczności przez mieszkańców średniowiecznej wsi Łada, natomiast można mniemać, że odegrała pewną rolę w kalkulacjach właścicieli klucza gorajskiego w odniesieniu do lokalizacji ośrodka miejskiego w bezpośrednim sąsiedztwie wsi. W XV wieku ten wariant szlaku stracił na znaczeniu na rzecz innych. Sąsiedztwo ważnej drogi to jednak nie tylko potencjalne i wcale nieoczywiste korzyści, ale też zagrożenia, co dobrze pokazuje najazd Rusinów z 1243 r. i spustoszenie terenów m.in. w dorzeczach Izwoli (Zwoli) i Łady oraz w okolicy Białej [KHW, 169-170].

Wśród potencjalnych uwarunkowań, mogących wpływać na wdrażany w Ładzie i w jego okolicy model gospodarczy, wymienia się urodzajność miejscowych gleb (lessy, mady rzeczne i gleby brunatne), a także lokalizację okolicy na styku strefy rolniczej i leśnej [Jawor 1994/1996, 55].

W drugiej połowie XV w. na terenie wsi funkcjonował staw i młyn [KZL 9, k. 322v; Plisiecki 2015, 261 – nie odnotowuje żadnego młyna w Ładzie]. Wiadomo, że m.in. na tych pożytkach Mikołaj Gorajski oprawił swej żonie Dorocie posag i wiano.

W świetle informacji zawartych w rejestrze poborowym z 1531 r. obszar wsi obejmował 2,5 łana kmiecego [ŹD, t. 14, s. 355]. Wieś w kolejnych latach musiała rozwijać się stosunkowo dynamicznie, co należy chyba wiązać z działalnością Stanisława Górki. Według inwentarza turobińskiego z 1582 r. obejmowała ona już 8,5 łana [Tarnawski 1935, s. 92]. Niewielki regres w tym względzie nastąpił w początku XVII w. W świetle informacji z rejestru poborowego w 1626 r. Łada liczyła 7,5 łanów osiadłych. Na jej obszarze funkcjonowały trzy ubogie komornice [Rejestr poborowy 1626, s. 79]. Obszar wsi nie uległ zmianie przynajmniej do 1674 r., o czym świadczą dane z rejestrów poborowych z drugiej połowy XVII w. [APŁ, Arch. Bart., 48, s. 186; APL, KGL RMO sygn. 304, k. 39; AGAD, ASK I, sygn. 162, s. 40].

W tym czasie we wsi stał młyn o jednym kole. Nurt rzeki przepływającej przez Ładę nie był jednak wystarczający, aby odpowiednio go napędzać, w związku z czym młyn rzadko mielił i nie odgrywał większej roli w życiu gospodarczym wsi. Obok istniał staw, przy którym na skutek powodzi z końca lat trzydziestych XVII w. zerwane zostały groble. Podobnie ograniczone znaczenie, o czym świadczy fakt, że przynosiły bardzo skromny dochód, miały znajdujące się w Ładzie karczma oraz browar. Warte odnotowania są natomiast, zasadzone już w okresie posiadania wsi przez Zamojskich, sady jabłoni oraz śliwek, wymienione w inwentarzu z 1639 r. [Stworzyński 1834, 257].

W latach dwudziestych XVIII w. chłopi z Łady dysponowali 33 wołami oraz 21 końmi. Zasadniczo odrabiali pańszczyznę w polu, chociaż część z nich była oczynszowana. Z tego tytułu z Łady wpływało do skarbu Ordynacji 251 złp i 15 gr [APL, AOZ sygn. 242, k. 18v]. W kolejnych latach liczba oczynszowanych chłopów systematycznie rosła przy utrzymaniu dotychczasowych obciążeń pańszczyźnianych w odniesieniu do tych wieśniakow, których nie oczynszowano. W 1729 r. czynsz wyniósł łącznie 309 złp i 27 gr [APL, AOZ sygn. 243, k. 19v]. Kolejny wzrost odnotowano w 1738 r., kiedy to pobrano 370 złp i 25 gr czynszu. Jednocześnie na przestrzeni poprzednich dziesięciu lat spadła liczba chłopów odrabiających pańszczyznę. Fakt ten należy wiązać także z ograniczeniem ilości inwentarza żywego, wynoszącego w końcu lat trzydziestych jedynie 6 wołów oraz 5 koni [APL, AOZ, sygn. 244, k. 35]. W 1741 r. ze wsi Łada pobrano już 464 złp i 8 gr czynszu [APL, AOZ, sygn. 245, k. 19v]. Kolejny wzrost widoczny jest w 1753 r., kiedy to czynsz wyniósł łącznie 750 złp i 4,5 gr [APL, AOZ, sygn. 247, s. 63].

Proces ten został zahamowany w kolejnych latach, natomiast proporcje między liczbą chłopów oczynszowanych a odrabiających pańszczyznę lekko zmieniły się na korzyść tych pracujących w polu na rzecz dworu. W związku z tym w 1768 r. pobrano tylko 723 złp i 10,5 gr czynszu. Inwentarz żywy w tym czasie liczył 26 wołów oraz 38 koni [APL, AOZ, sygn. 249, k. 21]. Niebawem nastąpił regres potencjału wsi. Systematycznie spadała ilość osiadłych półłanków, prawdopodobnie na skutek zmniejszania się liczby mieszkańców Łady. Ubyło przede wszystkich tych chłopów, którzy uiszczali czynsz, co znajduje odzwierciedlenie w statystykach, gdyż inwentarz wsi z 1795 r. informuje o wniesieniu jedynie 413 złp i 24,5 gr czynszu rocznego [AOZ, sygn. 252, k. 17v].

Do końca XVIII w. Łada pozostawała wsią, której mieszkańcy zajmowali się przede wszystkim uprawianiem roli. Sytuacja w kluczu gorajskim była porównywalna z pozostałymi częściami Ordynacji Zamojskiej. Jej właściciele stale dążyli do podniesienia dochodów płynących ze wsi znajdujących się na tym obszarze. Pod pewnym wpływem teorii fizjokratycznych pozostawał kanclerz wielki koronny Andrzej Zamoyski, zwolennik poprawy losu chłopów. Nie wydaje się jednak, aby podejmowane przez niego działania miały większy wpływ na charakter zajęć miejscowej ludności w ostatnich latach XVIII wieku.

W k. XVIII w. we wsi był staw z młynem, sad oraz karczma z browarkiem. Ze względu na swe położenie Łada odgrywała rolę rzemieślniczego i usługowego zaplecza wobec Goraja. Pod koniec XVIII w. we wsi znajdował się folwark, 3 karczmy i browar. Wojny napoleońskie wyludniły wieś. Opustoszałe gospodarstwa ordynacja zasiedliła unitami z Malinia (Baranowski, 2001, s. 29-30). W okresie wojen napoleońskich, wskutek przechodów i kwaterunków wojsk, klęsk naturalnych, nieurodzaju i chorób nastąpił spadek ludności (było 15 pustek) i inwentarza (o 50-90%).

Jak informuje Słownik geograficzny… „Wieś, powiat janowski, gmina Chrzanów, par. rzymsko-katolicka Goraj, grecka Branew, o pół mili od Goraja (ob.), o 2 mile od Janowa, wzdłuż rzeki Łada zabudowana, do 1864 część ordynacji zamojskich; 1880 r. 55 dm., 431 mk., w tym 402 katolików. Gleba gliniasta o podłożu nieprzepuszczalnem, ale mimo to żyzna; 1493 morgi. ziemi. W roku 1827 dymów 41, mieszkańców 236„. [SGKP, t. V, s. 567]

Z kolei w 1905 roku: „Łada, wieś, ziemi 765 dziesięcin., włościańskiej podlegającej pod ukazy 1864 i 1866 r.; ornej 689, łąk 20 i nieżytków 56 dziesięcin. Domów 69, mieszkańcow prawosławnych 17, katolików 561, razem 578, rzeka łada, dwa młyny wiatrowe” [SKLG, s. 716-717].

Młynarstwo oparte na wiatrakach kultywowano równiez w okresie miedzywojennym. Włascicielami takich urządzeń na przełomie lat 20. i 30. XX wieku byli: B. Flis, W. Lewczyk, J. Łukasik i J. Rycerz [KAP 1930, 564].

Pomiędzy wsią Ładą i Malinie były trzy „ogromnych rozmiarów” kopce [SGKP, hasło „gm. Chrzanów”].

24 maja 1944 r. wioska została zbombardowana przez lotnictwo niemieckie. Spłonęło 73 gospodarstwa. [Baranowski 2001, 30]

Szkoła powszechna powstała w okresie międzywojennym.

W 1946 r. powstała straż pożarna. [Baranowski 2001, 30]