Pułankowice

Patrz hasło: Wilkołaz.

Początkowo: ‘Półłancze’ (1787) [SLDK 1787, 442], a w inwentarzu wilkołaskim z 1797 r. jako ‘Połłankowce’ [APL, AOZ sygn. 625, k. 5v], epizodycznie ‘Polankowice’ (1801), [West Gallicien (1801–1804)]. Od 1806 r. dość konsekwentnie ‘Pułankowice’ [OZ, 114; Kosyl 1978, s. 70], choć jeszcze w 1834 r. archiwista ordynacki M. Stworzyński w opisie Ordynacji Zamojskiej zapisuje ją jako ‘Pułłankowice’ [Stworzyński 1834, s. 49]. Nazwa o charakterze kulturowym, pochodząca od gwarowego ‘półłanek’, oznaczającego połowę łanu [Kosyl 1974, 326; Rymut, IX, 394].

Na terenie wsi odnotowana jest nazwa Wygon, oznaczająca drogę polną, biegnącą prostopadle od linii zabudowań P. w kierunku Kraśnika do lasu stanowiącego granicę gminy Wilkołaz. Na obszarze leśnym, położonym na południowy-wschód od P. odnotowana jest nazwa Spławy. Zalesiony cypel okalający odcinek linii kolejowej nr 68 od linii zabudowań P. aż do zjazdu Kraśnik-Północ z drogi ekspresowej S19 nosi miano Lasu Pułankowskiego.

W trakcie prowadzonych w roku 1983 systematycznych badań powierzchniowych w ramach AZP oraz weryfikacyjnych w roku 1999 łącznie odkryto 6 stanowisk, które dostarczyły przede wszystkim źródeł krzemiennych (o charakterze odpadkowym) stanowiących pozostałość po bliżej nieokreślonym osadnictwie pradziejowym – być może w jednym przypadku związanych z mezolitycznymi myśliwymi. Ponadto nie określono chronologii zabytków pozbawionych charakterystycznych cech morfologiczno-technologicznych [NID, AZP obszar 82-79 i 83-79].

Początkowo wieś przynależała do powiatu urzędowskiego, województwa lubelskiego. Od początku swego istnienia wchodziła do dóbr Ordynacji Zamojskiej [Orłowski 1963, s. 29, 37]. Po zajęciu tych obszarów przez Austrię w wyniku III rozbioru w 1795 r., włączono je do nowo utworzonego cyrkułu józefowskiego (Józefów nad Wisłą) w tzw. Galicji Zachodniej, a po jego likwidacji w 1803 r., Pułankowice przyłączono do cyrkułu lubelskiego. W ramach cyrkułu P. przynależały do okręgu kraśnickiego [Ćwik, Reder 1977, 65-66, 68]. W 1810 r., dostosowano tutejszą administrację do struktury obowiązującej w Księstwie Warszawskim. P. znalazły się w powiecie kraśnickim, należącym do departamentu lubelskiego [Ćwik, Reder 1977, 74]. W okresie Królestwa Polskiego (od 1815 r.) P. przynależały nadal do powiatu kraśnickiego, w obwodzie zamojskim [Tabella 1827 II, 268] w ramach województwa lubelskiego. Po powstaniu listopadowym P. leżały na terenie okręgu kraśnickiego, w powiecie zamojskim (od 1842) oraz w ramach guberni lubelskiej (od 1837) [Ćwik, Reder 1977, s. 93]. Kolejna zmiana nastąpiła w 1844 r., kiedy to powiat zamojski zastąpił powiat janowski. W 1867 r. weszły w składy gminy Wilkołaz.

Wieś została założona przez zarząd Ordynacji Zamojskiej na północnym skraju lasów klucza kraśnickiego, przylegających do Wólki Rudnickiej i Rudnika Szlacheckiego. Według R. Orłowskiego miało to miejsce około 1783 r. [Orłowski 1963, 37). W inwentarzu z 1797 r. odnotowano i opisano drewnianą karczmę z sienią zajezdną, „niedawno zbudowaną” na gościńcu kraśnickim [APL, AOZ sygn. 625, k. 5v]. W 1799 r. wieś należała do ordynackiego klucza kraśnickiego [Orłowski 1963, 29].

Według danych z 1827 r. we wsi znajdowało się 16 zabudowań i zamieszkiwało ją 101 mieszkańców [Tabella 1827 II, 126]. W 1864 r. odnotowano tu 141 osób i 20 dymów [Osiński 2006, 72]. Na początku XX w. do mieszkańców wsi w wyniku uwłaszczenia należały 204 dziesięciny ziemi ornej oraz 1 dziesięcina nieużytków. We wsi znajdowało się 30 zabudowań, a zamieszkiwało ją 306 mieszkańców. [SKLG 1905, 661]. Natomiast folwark Pułankowice należał do hrabiego Maurycego Zamoyskiego w ramach majątku Wilkołaz Górny [SKLG 1905, 662]. W 1921 r. wieś miała 43 domy i 329 mieszkańców [Skorowidz miejscowości, 1921, 40]. W latach 1929-1930 przeprowadzono częściową parcelację folwarku [APL, UWL WRiRR sygn. 1018, k. 7-8.].

Nowo założona wieś Pułankowice liczyła w 1787 r. tylko 40 mieszkańców, wyłącznie katolików [SLDK 1787, 442]. Według danych z 1827 r. wieś zamieszkiwało 101 mieszkańców. [Tabella 1827 II, 126], natomiast na początku XX w. 306 mieszkańców w tym 296 katolików i 10 Żydów. [SKLG 1905, 661]. W 1921 r. wieś miała 329 mieszkańców, z czego 319 było wyznania katolickiego a 10 mojżeszowego. Wszyscy mieszkańcy podawali narodowość polską [Skorowidz miejscowości, 1921, 40].

Początkowo P. należały do parafii Wniebowzięcia NMP w Kraśniku [SLDK 1787, 442; Tabella 1827 II, 126; SGKP IX, 286; SM 1933, 1401]. W 1997 r. na prośbę mieszkańców P. weszły w skład nowopowstałej parafii pw. Miłosierdzia Bożego w Rudniku Szlacheckim [https://archidiecezjalubelska.pl/parafia/?id=101861].

Na budynku miejscowego OSP znajduje się tablica pamiątkowa z następującą inskrypcją: „W hołdzie Poległym i Pomordowanym w okresie wojny i okupacji niemieckiej 1939-1945 mieszkańcy Pułankowic” Na tablicy wymieniono imiona i nazwiska 20 osób.

17 kwietnia 1943 r. oddział GL dowodzony przez Andrzeja Flisa ps. „Maksym” napadł na niemiecki pociąg na pułankowickim odcinku linii kolejowej Lublin – Rozwadów. Zginęło wówczas 19 niemieckich oficerów i policjant. Ofiarą zemsty Niemców stał się gajowy z pobliskich Rudek Franciszek Kalisz, który współpracował z wspomnianym oddziałem. Zamordowano jego rodzinę, a jego samego aresztowano. Przesłuchiwano go w Domu pod Zegarem w Lublinie, następnie więziono za Zamku Lubelskim. Następnie (wraz z synem) osadzono go w KL Auschwitz, skąd przewieziono go do KL Buchenwald, gdzie przebywał do kwietnia 1945 r. (https://straty.pl/szukaj-osoby.php)

W 2020 r., podczas prac przy budowie drogi ekspresowej Via Carpathia na odcinku Pułankowic, odkryto szczątki ośmiu osób zamordowanych przez Niemców w okresie 1939-1942.